Вести
Јаневска: Ќе воведеме вештачка интелигенција во наставата
Во процесот на дигитална трансформација на образовниот систем, интеграцијата на вештачката интелигенција (ВИ) претставува следен, логичен чекор кој значително ќе го унапреди квалитетот, ефикасноста и инклузивноста на образованието во Македонија – изјави денеска (21 јуни) министерката за образование и наука, Весна Јаневска.
Таа рече дека ваквата технолошка иновација стратешки и постепено ќе биде имплементирана во начинот на учење, спроведување на наставата и генерално во развојот на човечките ресурси.
„Препознаваме дека вештачката интелигенција не треба да го замени човечкиот фактор во образованието, туку да го дополни и унапреди“, истакна Јаневска на Меѓународниот самит за образовни технологии, што се одржува во Истанбул, од 20 до 22 јуни 2025 година, во организација на Министерството за национално образование и наука на Република Турција.
Таа додаде дека вештачката интелигенција треба да овозможи создавање на образовна средина каде што секој поединец може да го развие својот потенцијал до максимум.
Министерката посочи дека воведувањето на вештачката интелигенција во основното образование е првиот и најкритичен чекор.
Децата, додаде, прво треба да стекнат основно разбирање што е вештачката интелигенција, како функционира, каде се среќава во секојдневието и треба да се фокусираат на нејзиниот етички пристап.
„Учениците мора да научат да бидат критички кон информациите кои ги добиваат од ВИ системите. Треба да бидат свесни дека вештачката интелигенција може да прави грешки и да има пристрасности и затоа податоците и изворите мора да споредуваат“, нагласи Јаневска.
Информираше дека работна група на Министерството за образование и наука со професори од факултети по информатика, работи на подоготовка на документ со насоки и посебни препораки за наставниците и учениците за примена на генеративна вештачка интелигенција во процесот на образованието.
Дигитализација во образовните услуги
Министерството за образование и наука во изминатиот период интензивно работеше на дигитализација на образовната сфера.
Јаневска информираше дека најголем дел од услугите кои ги нуди образовниот систем, како запишување на ученици во основно и средно училиште, нострификација на дипломи стекнати во странство, доделување на ученички и студентски стипендии, сместување во ученички и студентски домови и аплицирање на конкурси од областа на науката се дигитализирани.
Воспоставен е систем за учење на далечина, а етапно се воведуваат и дигитални интерактивни учебници.
Меѓународниот самит за образовни технологии се организира по шести пат. Оваа година над 100 учесници - креатори на образовни политики од повеќе земји, претставници на образовни установи, глобални техничко – технолошки компании и технолошки паркови се фокусираат на обликување на иднината на образованието преку примена на вештачката интелигенција.
На повеќе од 50 сесии на кои се дискутира за трансформативната моќ на дигиталните иновации во образованието и се разменуваат искуства поврзани со креирање стратегии за интегрирање на технологијата во образовните системи.
види ги сите денешни вести
Унгарија ќе ѝ помогне на Србија во справување со проблемите со нафтата
Унгарскиот министер за надворешни работи, Петер Сијарто, на 26 ноември пристигнува во Белград на разговори околу деталите за тоа како Унгарија ќе ѝ помогне на Србија откако испораките на сурова нафта од Хрватска беа прекинати поради санкциите на САД. Ова информација во видео порака на социјалната мрежа Фејбук ја соопшти министерот Сијарто.
Српскиот претседател Александар Вучиќ во вторник изјави дека Србија има уште четири дена целосно да ја затвори рафинеријата доколку САД не ја одобрат лиценцата за работа на Српската нафтена индустрија (НИС).
Рафинеријата за нафта на НИС во Панчево, во близина на Белград, остана без сурова нафта за преработка откако нафтоводот Јанаф низ Хрватска ги прекина испораките поради санкциите на САД воведени врз српската нафтена компанија поради нејзината руска сопственост.
НИС во вторник објави дека рафинеријата започнува со подготовките за затворање.
Претседателката на српскиот парламент, Ана Брнабиќ, изјави дека ќе биде предложен амандман на Законот за буџетот, во кој ќе бидат утврдени околностите под кои Србија би морала да ја преземе НИС.
Според најавите од српската влада, Сијарто треба да се сретне со српскиот министер за надворешни работи, Марко Ѓуриќ, и министерката за рударство и енергетика, Дубравка Ѓедовиќ Хандановиќ.
Вучиќ претходно изјави дека во владата имало гласање за национализација на НИС, но дека неговиот предлог, кој беше усвоен од владата, бил да се дадат уште 50 дена за да се најде нов купувач за НИС.
„Но, ако по 50 дена нема продажба на НИС, немаме избор и ќе мора да воведеме сопствена администрација и да им ја платиме на нашите руски пријатели највисоката можна цена“, рече Вучиќ, додавајќи дека САД побарале негов збор дека трансакцијата за удел во НИС ќе се случи „и во писмена и во усна форма“.
САД и Русија разговараа за мировниот план, Зеленски предупредува дека „има уште многу работа“
Американските и руските претставници одржаа разговори за да го доработат мировниот план за ставање крај на војната на Русија во Украина, додека Вашингтон го зголемува притисокот врз двете страни за постигнување договор што би го завршил најголемиот и најкрвавиот конфликт во Европа од Втората светска војна до денес.
Секретарот на американската армија, Ден Дрискол, се сретна со руска делегација во Абу Даби на 25 ноември, потврди портпаролот на војската, во обид да ги намали разликите во ставовите за мировниот предлог што администрацијата на Доналд Трамп го состави по разговорите меѓу американските и украинските претставници во Женева.
Украинските претставници отпатуваа во Абу Даби на нови разговори со Дрискол и други американски претставници, објавија CBS News и Financial Times.
Разговорите доаѓаат во време кога Русија повторно го бомбардираше Киев, при што загинаа најмалку шест лица, а 13 беа ранети.
Потполковникот на американската армија, Џеф Толберт, портпарол на Дрискол, рече дека тој и неговиот тим разговараат со руската делегација за да постигнат траен мир во Украина.
„Разговорите одат добро и оптимистички. Секретарот Дрискол е во тесна врска со Белата куќа додека овие разговори продолжуваат“, рече Толберт.
Првичниот предлог на САД од 28 точки за мировен договор од многумина беше оценет како многу поволен за Москва.
Украинските претставници претходно беа во Женева за да се сретнат со американски претставници, вклучувајќи го и државниот секретар Марко Рубио, во обид да изработат нацрт-договор што ќе бара помалку отстапки од Украина и нема да резултира со она што некои во Киев го сметаа за речиси капитулација.
За време на разговорите во Женева, нацрт-договорот беше намален на 19 точки, а украинските претставници рекоа дека некои од најчувствителните прашања, вклучувајќи ги и безбедносните гаранции за Киев, остануваат на маса.
„Синоќа, Русија изврши уште еден напад, додека Украина, заедно со Америка, Европа и многу други низ целиот свет, работи практично нонстоп за да го запре крвопролевањето“, рече украинскиот претседател Володимир Зеленски по разговорите со британскиот премиер Кит Стармер.
„По состаноците во Женева, гледаме бројни перспективи што можат да го направат патот кон мирот реален. Има солидни резултати, но останува уште многу работа да се заврши“, додаде тој.
Рустем Умеров, поранешен министер за одбрана, кој сега е секретар на Советот за национална безбедност и одбрана на Украина и член на преговарачкиот тим на Киев, во објава на Фејсбук посочи дека „најважните точки од мировниот план се договорени“.
„Нашите делегации постигнаа заедничко разбирање за клучните елементи на договорот за кој се разговараше во Женева. Сега сметаме на поддршката од нашите европски партнери во следните чекори“, рече Умеров.
„Со нетрпение го очекуваме патувањето на украинскиот претседател во САД што е можно поскоро во ноември, за да ги завршиме последните чекори и да постигнеме договор со претседателот Трамп“, додаде тој.
Стармер рече дека состанок на таканаречената „Коалиција на подготвените“, група од повеќе од 20 земји што ја поддржуваат Украина, ќе се одржи подоцна на 25 ноември за да се разгледаат предлозите, но додаде дека преговорите се чувствителни.
„Сè уште имаме долг пат пред нас и тешка задача, но сме повеќе од кога било посветени на оваа цел и на движењето на процесот напред“, рече тој.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, на 25 ноември изјави дека „нема што да каже“ за извештаите од состаноците, но дека Русија верува оти предлогот на САД „може да стане многу добра основа за преговори“.
Владата именуваше повереници во општините каде пропаднаа изборите за градоначалник
Во четирите општини во Северна Македонија, каде пропаднаа изборите за градоначалник, Владата назначи свои повереници кои ќе ги вршат функциите додека да се изберат нови градоначалници.
Станува збор за општините: Гостивар, каде како повереник е именуван Фадил Џелили; Маврово-Ростуше – Онер Јакупоски, Врапчиште - Буњамин Кадриу и Центар Жупа – Аријан Ибраим.
Одлуката за повереници била донесена на владина седница одржана денеска, 25 ноември.
Локалните избори што се одржаа на 19 октомври (прв круг) и 2 ноември (втор круг) во овие општини пропаднаа бидејќи не беше исполнет цензусот на гласање да излезат една третина од запишаните граѓани во Избирачкиот список.
Изборниот законик налага во таков случај да се одржат нови избори во рок од 60 дена од објавувањето на конечните резултати. На новите избори, нема да важи цензусот за излезност.
Претседателот на Собранието, Африм Гаши, на 17 ноември ги распиша изборите за четирите општини за 11 јануари. Тој тогаш ги повика граѓаните на Гостивар, Маврово-Ростуше, Врапчиште и Центар Жупа да го остварат своето право и масовно да излезат на гласање.
Повторувањето на изборите, рече Гаши, ја потврдува важноста на учеството на секој граѓанин во локалното одлучување и во зајакнувањето на институционалниот легитимитет.
Пет осомничени за злоупотреби со стоковите резерви, меѓу нив и ексминистер
Основното јавно обвинителство (ОЈО) Скопје соопшти дека повело постапка против пет лица во врска со злоупотреби со државните стокови резерви.
Тие се осомничени дека во соизвршителство го сториле кривичното дело „злоупотреба на службената положба и овластувања“ и го прекршиле Законот за стоковни резерви.
Меѓу нив е и поранешниот министер за земјоделството, шумарство и водостопанство, Трајан Димковски, од опозицискиот СДСМ, од каде обвинија дека станува збор за „политички монтиран случај“.
Според ОЈО Скопје, осомничените доставиле неточни информации до Владата иако биле должни да ја известат за фактичката состојба во Јавно претпријатие за берзанско работење „Агро берза“ односно дека има неоснован кусок на меркантилна пченица и јачмен во период од 2019-2021 година.
Меѓу осомничените е и надворешен соработник што бил ангажиран како вештак бидејќи се тврди дека изготвил вештачење со неточни податоци.
„Вештиот наод бил приложен кон информацијата до Влада и истата била прифатена од страна на Владата, при што Агенцијата за стоковни резерви Скопје била задолжена да изврши отпис на 1.500 тони меркантилна пченица и 500 тони јачмен за сточна храна, во вкупна вредност од 29.473.365 евра (во моментот на отписот по цените кои се набавувала пченицата и јачменот во 2022 година, вредноста на истата изнесувала 780.487 евра), што претставува штета на Буџетот“, велат од ОЈО Скопје.
Оваа постапка се води по скратена постапка и обвинителството бара од судот за осомничените да се определат мерки на претпазливост – одземање на пасоши и обврска периодично да се пријавуваат во суд.
Со истите информации за оваа истрага излезе и Министерството за внатрешни работи додека опозициската СДСМ реагираше дека на овој начин власта сака да ја дефокусира јавноста од скандалот со злоупотреба на европските пари преку ИПАРД фондовите.
„Власта се обидува со монтирани обвинувања да дефокусира, да ја замајува јавноста и да се вади од сопствениот криминал во којшто е заглавена. Ваквите монтирани и неосновани пријави за Трајан Димковски, кој целосно ги разобличи сите злоупотреби на Министерството за земјоделство и неспособноста на оваа власт не може да бидат никакво алиби“, велат од СДСМ.
Димковски беше избран за министер во владата предводена од СДСМ во 2019.
Пред десетина дена беа суспендирани исплатите преку програмата ИПАРД 3 кои се доделуваа врз основа на договори потпишани со Агенцијата за поддршка на земјоделството и руралниот развој, што следуваше откако се обелодени афера во која главен осомничен е актуелниот директор на оваа институција, Илија Стоилев од ВМРО-ДПМНЕ.
Обвинителството оформи предмет и го осомничи Стоилев дека примил ветување за поткуп од 50.000 евра од управител на приватно правно лице, под услов да потпише договор за користење на финансиски средства од ИПАРД програмата иако фирмата не ги исполнувала условите од јавниот повик.
ИПАРД е Инструмент за претпристапна помош за рурален развој кој овозможува пристап до фондовите на Европската Унија наменети за финансиска помош за одржливо земјоделство и рурален развој.
Судење за „Пулс“: Семејства на оштетените во пожарот се приклучија на кривичниот прогон
Семејства на оштетените од пожарот во кочанската дискотека „Пулс“ се приклучија на кривичниот прогон кон обвинетите во рамки на судскиот процес што се води пред Основниот кривичен суд Скопје.
На денешното рочиште, законските застапници на дел од семејствата кажаа дека се приклучуваат на кривичниот прогон, додека оштета ќе бараат да им се исплати преку граѓанска судска постапка.
На следното рочиште, вакво изјаснување треба да дадат и адвокатите на останатите оштетени во трагедијата.
Во пожарот во „Пулс“, ноќта меѓу 15 и 16 март, загинаа 63 лица, а над 200 беа повредени.
Судскиот процес стартуваше откако обвинителството покрена обвинение против 35 лица и три фирми.
Денешното беше второ по ред рочиште. Првото се одржа на 19 ноември кога свои воведни зборови даде обвинителството.
Следното треба да се одржи на 2 декември. Првично, имаше рочиште закажано за утре, 26 ноември, но судот го одложи со објаснување дека е потребно време да се повикаат и останатите оштетени од трагедијата за да се изјаснат дали се приклучуваат кон прогонот и дали имаат оштетни побарувања.
Исто така, на следните рочишта се очекува обвинетите да се произнесат дали се чувствуваат виновни или не, како и да дадат воведни зборови заедно со нивните адвокати.
Пред почетокот на денешното рочиште, дел од одбраната реагираше дека го нема добиено изменетото обвинение, а од нив се очекува да дадат воведни зборови, по што Судот даде пауза од половина час за да одлучи како ќе се продолжи.
„Судот ги прифаќа приговорите на дел од бранителите дека обвинението интегрирано со листата на докази не е доставена до обвинетите, а со оглед да бранителите не прифаќаат доставата да се изврши преку нив, Судот во текот на денешниот и утрешниот ден до сите обвинети ќе изврши достава“, рече судијката што го води овој судски процес, Дијана Груевска-Илиевска.
На првото рочиште на 19 ноември, судот одлучи да се спојат судските постапки за два предмети за пожарот во „Пулс“. Кон првичниот со 34 обвинети лица и три фирми, беше додаден и процесот против газдата на агенцијата „Рубикон“ која била задолжена за обезбедување на дискотеката.
Тогаш обвинителството направи промена поднесувајќи интегрален обвинителен акт и ревидирана листа на докази.
Воведните зборови ги даде кочанскиот обвинител Борче Јанев, кој рече дека „катастрофата што се случи во дискотеката ’Пулс‘ во Кочани не настана само од пропусти на една човечка рака“ Овој настан, како што рече, не е несреќа или случајна игра на судбината туку „се работи за цел сплет и низа на надоврзани пропусти, синџир од замижувања“.
Меѓу обвинетите лица во овој предмет има поранешни министри за економија, бивши градоначалници на Кочани, инспектори и други службеници, како и сопственикот на дискотеката.
Рафинеријата во Панчево е пред целосен прекин на работата
Српскиот претседател Александар Вучиќ изјави дека Србија има уште четири дена за целосно затворање на рафинеријата доколку Соединетите Држави не ја одобрат лиценцата за работа на Нафтената индустрија на Србија (НИС).
„Рафинеријата НИС работи во 'тивок режим', сè уште не е затворена“, рече Вучиќ.
На 18 ноември, НИС побара од САД посебна лиценца за работа додека траат преговорите меѓу акционерите и заинтересираните страни за промена на сопственичката структура.
Вучиќ рече дека се очекува Србија да ја добие таа лиценца, „но има уште работи што тие (САД) треба да ги слушнат, видат“ за да ја одобрат лиценцата.
Тој вели дека во случај на затворање на рафинеријата, потребни се 20 дена за нејзино рестартирање.
„Направивме сè што ни кажаа нашите руски пријатели и бевме доведени во многу тешка ситуација. Сè уште имаме денес и утре да ја добиеме лиценцата“, додаде тој.
Вучиќ рече дека во владата има гласови дека НИС треба да се национализира, но дека неговиот предлог, кој беше усвоен, е да се дадат уште 50 дена за да се најде нов купувач за НИС.
Тој рече дека затворањето на рафинеријата ќе „го загрози функционирањето на здравствениот систем, службите за итни случаи“, како и снабдувањето на трговските синџири и функционирањето на транспортниот систем.
Вучиќ, исто така, рече дека Народната банка на Србија добила предупредување, како и комерцијалните банки во Србија, за секундарни санкции поради соработката со НИС.
„Ги ставаме во опасност и комерцијалните банки и Народната банка. Јас лично добив усни гаранции од Американците дека нема да има такви санкции за банките“, рече тој.
Вучиќ претходно во ноември изјави дека руските сопственици преговараат за продажба на нивниот удел во Нафтената индустрија на Србија (НИС) со три партнери, но не кажа кои се тие.
Американските санкции врз НИС стапија во сила на 9 октомври во обид на американската администрација да ја спречи Русија да ги користи приходите од енергија за војната во Украина. Овие санкции претходно беа одложени осум пати.
Во 2008 година, Државата Србија продаде 51 процент од акциите на компанијата НИС на руската државна компанија Газпром Нефт за цена од 400 милиони евра, без тендер.
Во меѓувреме, сопственичката структура на НИС е променета неколку пати, но таа сè уште е претежно во рацете на руски компании, додека Србија има 29,87 проценти од акциите.
НИС е единствената компанија во Србија која се занимава со истражување, производство и преработка на нафта, како и со производство на природен гас.
Србија е единствената земја во Европа, заедно со Белорусија, која не се приклучи на санкциите на Европската Унија против Русија поради нејзината инвазија на соседна Украина.
ОН: Еден фемицид на секои 10 минути во светот
Според проценките на Обединетите Нации, минатата година на секои 10 минути една жена или девојче било убиено од партнер или член на семејството. Во најновиот извештај за фемициди (убиства на жена или девојче поради нејзиниот пол) се наведува дека лани околу 83 000 жени и девојчиња во светот биле намерно убиени.
Во околу 60% од тие случаи, сторителот бил член на семејството или партнер, соопштија телата на ОН при објавувањето на годишниот извештај на Меѓународниот ден за елиминација на насилството врз жените.
Спротивно на тоа, 11% од машките убиства биле извршени од роднини или партнери.
Според податоците на ОН, фемицидите се особено чести во африканскиот регион, каде што е забележан најголем број фемициди во 2024 година, 22 600.
Во Азискиот регион имало 17 400 случаи, во Америка 7 700, Европа 2 100 и Океанија 300 случаи на фемицид. Африка имала највисока стапка на фемициди во кои жртвата и сторителот биле во интимна или семејна врска.
Таму биле регистрирани по 3 жртви на 100.000 жени или девојчиња. Во Европа, стапката беше најниска, 0,5.
Во 2023 година, околу 51 100 девојчиња и жени беа убиени од роднини или интимни партнери ширум светот од 85.000 жени и девојчиња кои починале како резултат на насилен криминал.
Русија го бомбардира Киев додека САД водат разговори за мировниот план
Најмалку шест лица се убиени, а 13 други повредени во руските воздушни напади врз Киев во текот на ноќта, објавија украинските медиуми рано во вторник, 25 ноемрври.
Главниот град бил нападнат со хиперсонични ракети, крстосувачки ракети и борбени дронови, според медиуми, вклучувајќи го и новинскиот портал „Киев Индепендент“.
Експлозии и прекини на електричната енергија се пријавени во неколку области на украинскиот главен град. Градоначалникот на Киев, Виталиј Кличко, изјави дека станбени згради биле погодени и запалени. Една зграда била евакуирана, додаде тој.
Според „Киев Индепендент“, Министерството за енергетика на Украина го опиша нападот како „масовен комбиниран напад“ врз енергетската инфраструктура на земјата.
Воздухопловните сили на Украина издадоа национална тревога за воздушен напад откако руските воени авиони полетаа од бази во Русија.
Исцрпените Украинци веќе се соочуваа со тешка зима, бидејќи месеците руски напади врз нивната електрична мрежа и енергетска инфраструктура ги оптоваруваа работниците што брзаа да извршат поправки и да ја зајакнат одбраната.
На бојното поле, украинските сили се изморени, борејќи се да ги спречат руските сили да ги освојат клучните источни градови, вклучувајќи ги Покровск, Костјантинивка и Купјанск.
Минатата недела, Украинците и нивните европски сојузници беа изненадени од новиот мировен план на САД од 28 точки, чиј протечен нацрт содржеше неколку точки за кои Русија се залагаше од почетокот на тоталната инвазија во февруари 2022 година. Планот им беше презентиран на украинскиот претседател Володимир Зеленски и неговите советници во Киев од страна на секретарот на американската армија, Ден Дрискол, кој беше во посета.
Потоа, украинските претставници заминаа за Женева во текот на викендот за да се сретнат со претставници на САД, вклучувајќи го и државниот секретар Марко Рубио, за да се обидат да изработат нацрт-договор што ќе бара помалку отстапки од Украина и нема да резултира со она што некои во Киев го сметаа за речиси капитулација.
Во заедничка изјава на 23 ноември, Белата куќа и канцеларијата на Зеленски изјавија дека разговорите во швајцарскиот град покажале „значаен напредок“ кон завршување на војната и довеле до „ажурирана и усовршена“ рамка што „целосно ќе го поддржи“ суверенитетот на Украина и ќе обезбеди праведен мир.
„Засега, по Женева, има помалку точки - повеќе не се 28 - и многу од вистинските елементи се земени предвид во оваа рамка“, рече Зеленски на социјалните медиуми на 24 ноември. Тој рече дека ќе „разговара за чувствителните прашања“ со Трамп.
На 25 ноември, повеќе украински претставници заминаа за Абу Даби на повеќе разговори со Дрискол и други американски претставници, објавија CBS News и „Фајненшл тајмс“ (Financial Times).
Новинските агенции, вклучувајќи ги „Фајненшл тајмс“, „Волстрит џурнал“, „Политико“ и „Си-Ен-Ен“, објавија дека Дрискол се состанал и со руски претставници во Абу Даби. Сите извештаи цитираа неименувани претставници.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, на 25 ноември изјави дека „нема што да каже“ за пријавените средби, но дека Русија верува дека предлогот на САД „би можел да стане многу добра основа за преговори“.
Украинската делегација ја напушта Женева додека продолжува работата на мировниот предлог од САД
Украинските преговарачи ја напуштија Женева по разговорите за предлозите за завршување на војната со Русија, изјави украинскиот претседател Володимир Зеленски, додека се поставуваат прашања дали може да се постигне договор до рокот на американскиот претседател Доналд Трамп - Денот на благодарноста на 27 ноември.
„Очекувам целосен извештај вечерва за напредокот на разговорите во Женева и главните акценти на нашите партнери“, напиша Зеленски на мрежата „Икс“ на 24 ноември.
„Врз основа на овие извештаи, ќе ги утврдиме следните чекори и тајмингот. Ќе продолжиме да се координираме со Европа и со другите партнери низ целиот свет.“
Зеленски не кажа повеќе детали.
Двете страни изјавија дека разговорите во швајцарскиот град покажале „значаен напредок“ кон завршување на војната и довеле до „ажурирана и рафинирана“ рамка што „целосно ќе го поддржи“ суверенитетот на земјата разорена од војна и ќе обезбеди праведен мир.
Во соопштението од Вашингтон од 23 ноември не се прецизира какви промени се направени во мировниот план од 28 точки предложен од Трамп, кој поддржувачите на Киев го критикуваа како премногу пријателски кон Русија.
„Тие потврдија дека секој иден договор мора целосно да го почитува суверенитетот на Украина и да обезбеди одржлив и праведен мир. Како резултат на дискусиите, страните изготвија ажурирана и усовршена мировна рамка“, пишува во соопштението без натамошни детали.
Самиот Трамп не коментираше веднаш за суштината на разговорите, додека германскиот канцелар Фридрих Мерц се чини дека по консултациите со лидерите на Европската унија(ЕУ) посочи дека рокот од 27 ноември што го постави Трамп за прифаќање на планот од страна на Украина е малку веројатен.
„Тоа е макотрпен процес“, рече Мерц по дискусиите на маргините на самитот на ЕУ и Африканската унија во Луанда, главниот град на Ангола, додавајќи дека „во најдобар случај, ќе има мали чекори напред оваа недела“.
„Следниот чекор мора да биде: Русија мора да седне на масата... И ако ова е можно, тогаш секој напор ќе се исплати“.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, на 24 ноември изјави дека Москва уште не добила никакви информации од Вашингтон за разговорите.
„Сè уште не сме виделе никаков план. Го прочитавме соопштението објавено по дискусиите во Женева. Одредени измени се направени во текстот што го видовме претходно. Чекаме. Се чини дека дијалогот таму продолжува, некои контакти ќе продолжат. Уште еднаш, засега, не сме добиле ништо официјално“, рече Песков.
Заедно со европските сојузници на Украина, многу американски пратеници - вклучително и некои републиканци - го нападнаа оригиналниот предлог, а некои го нарекоа „список на желби“ на Кремљ.
Во соопштението на Белата куќа се вели дека „украинската делегација потврди дека сите нивни главни загрижености - безбедносни гаранции, долгорочен економски развој, заштита на инфраструктурата, слобода на навигација и политички суверенитет - биле темелно разгледани за време на состанокот“.
Повеќе западни новински агенции, цитирајќи неименувани извори, велат дека американски и украински претставници разговараат за потенцијална посета на Зеленски на Вашингтон - уште оваа недела - за да разговараат со Трамп.
Ројтерс цитираше извор кој вели дека разговорите ќе се фокусираат на најчувствителните прашања во мировниот план од 28 точки што го предложи Трамп - како што е можноста за територијални отстапки на Украина кон Русија.
И покрај отпорот од американски пратеници и од странски сојузници, Трамп ја остави отворена можноста за измени во планот.
Германската новинска агенција ДПА јави дека алтернативниот европски план нема да бара од Украина да отстапи територија што сè уште ја контролира и ќе постави повисок лимит за големината на нејзините вооружени сили - на 800.000 војници, наместо ограничувањето од 600.000 во американскиот предлог. Украина, исто така, ќе добие силни безбедносни гаранции.
Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган изјави дека ќе има телефонски разговор со рускиот колега Владимир Путин на 24 ноември за да разговара за мировните напори во Украина.
За време на разговорите во Женева, нападите продолжија. Украинските власти изјавија дека Русија започнала „масовен“ напад со беспилотни летала врз Харков на 23 ноември, при што загинаа најмалку четири лица, а 17 други беа повредени во станбена зона.
Русија речиси секоја ноќ лансираше ракети и беспилотни летала врз украински станбени, комерцијални и инфраструктурни објекти.
Кремљ негира дека таргетира цивилни области и покрај нападите врз такви области.
Руските напади врз енергетската инфраструктура оставија милиони луѓе без греење или електрична енергија секој ден, со часови.
Украина одговори со испраќање беспилотни летала против енергетски и други објекти во Русија за кои Киев вели дека се користат за извршување напади врз украински градови.
Русија, исто така, се соочува со прекини на електричната енергија, а нејзината економија е сериозно оштетена поради воените трошоци и западните санкции.
ЕУ ги поздрави напорите за мир во Украина, но бара вклучување во носењето одлуки
Мирот во Украина не може да биде привремено примирје, туку тој мора да биде трајно решение, изјави денеска во Луанда претседателот на Европскиот совет, Антонио Кошта по неформалниот состанок на лидерите на ЕУ посветен на најновите случувања околу напорите за постигнување мир во Украина.
„Постои нов моментум во мировните преговори. Вчерашниот состанок во Женева меѓу САД, Украина, институциите на ЕУ и европските претставници претставува значителен напредок. САД и Украина нè информираа дека дискусиите биле конструктивни и дека е постигнат напредок по неколку прашања. Го поздравуваме овој чекор напред. Некои прашања остануваат да се решат, но насоката е позитивна“, рече Кошта, придружуван од претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен.
Тој додаде дека лидерите ги поздравуваат напорите на претседателите на САД и на Украина, Доналд Трамп и Володимир Зеленски и нивните тимови за постигнување договор, но и дека заклучиле оти во носењето одлуки за прашањата што директно ја засегаат ЕУ, како што се санкциите, проширувањето или замрзнатите руски средства, потребно е целосно вклучување и на Унијата.
„Подготвени сме да продолжиме да го поддржуваме овој процес, со тесна соработка во рамките на Европската Унија и во тесна координација со Украина, САД и НАТО. Она што е важно сега, е да продолжиме напред како партнери обединети околу нашата заедничка цел: да запре оваа војна, да престане убивањето луѓе и да запре воената агресија врз Украина и да обезбедиме праведен и траен мир за украинскиот народ“, рече претседателот на Европскиот совет.
Кошта додаде дека ЕУ е посветена да продолжи да ја обезбедува целата потребна дипломатска, воена и економска поддршка на Украина, а особено финансиската, на што европските лидери се обврзаа на Самитот во октомври.
Фон дер Лајен, од своја страна, нагласи дека благодарение на ефикасното и координирано европско ангажирање, како и силното присуство на ЕУ во Женева, постигнат е „добар напредок“ во преговорите за праведен и траен мир во Украина.
„Иако останува да се направат уште некои работи, сега постои солидна основа за движење напред. Додека го правиме тоа, мора да останеме обединети и да продолжиме да ги ставаме најважните интереси на Украина во центарот на нашите напори. Станува збор за безбедноста на целиот наш континент, сега и во иднина“, рече Фон дер Лајен.
Таа додаде и дека на денешниот состанок лидерите го потврдиле единството во поддршка на Украина. Додаде и дека Унијата ќе продолжи да се ангажира со партнерите од Коалицијата на подготвените, при што напорите ќе бидат насочени кон обезбедувањето на иднината на Украина.
Во меѓувреме, Белата куќа соопшти дека разговорите во Женева со Киев означиле „значаен напредок“ кон завршување на војната во Украина и доведоа до „ажурирана и усовршена“ рамка што „целосно ќе го поддржи“ суверенитетот на земјата разорена од војна и ќе обезбеди праведен мир.
Во соопштението од Вашингтон од 23 ноември не се прецизира какви промени се направени во мировниот план од 28 точки предложен од претседателот Доналд Трамп, кој поддржувачите на Киев го критикуваа како премногу пријателски кон Русија.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете