Кога американскиот претседател Доналд Трамп и рускиот претседател Владимир Путин ќе седнат на маса во Алјаска за да разговараат за завршување на војната во Украина, тие ќе се сретнат на место кое е истовремено точка на соработка, соперништво и длабока симболика.
Објавувајќи ја локацијата на самитот, Трамп рече дека неговите разговори со Путин ќе се фокусираат на решавање на 45-месечниот конфликт - најголемиот во Европа од крајот на Втората светска војна - преку компромис меѓу Украина и Русија за територијата.
„Ќе добиеме дел (земјиште) назад, а дел ќе биде заменет“, им рече Трамп на новинарите во Белата куќа на 8 август.
„Ќе има размена на територии за доброто на двајцата“, додаде тој.
На половина пат меѓу Москва и Вашингтон
За Бил Кортни, поранешен американски дипломат кој учествувал во разговорите за оружје во Студената војна, географијата е главната привлечност за избор на Алјаска. Државата е приближно на еднакво растојание помеѓу Вашингтон и Москва и е логистичка погодност што некогаш се бараше - но ретко се наоѓаше на самитите меѓу САД и СССР, вели тој.
„Алјаска всушност ви нуди можност да имате нешто што изгледа како да е на половина пат помеѓу Москва или Вашингтон. Путин и Трамп прават патувања кои се приближно споредливи“, изјави Кортни за Радио Слободна Европа.
За Путин, локацијата на самитот сигнализира суптилна, но значајна победа, смета Метју Шмит, професор по домашна безбедност и меѓународни односи на Универзитетот во Њу Хејвен.
Руските медиуми, вели Шмит, го пофалија изборот за одржување на самитот на место кое некогаш било руска територија сè додека не било продадено на Соединетите Држави во 1867 година за 7,2 милиони долари.
„Алјаска ја симболизира леснотијата со која силите можат да тргуваат со територија, игнорирајќи ги оние што живеат таму“, вели Шмит.
Полесно за контрола
Безбедноста е уште една важна предност, смета Трој Буфард, професор по арктичка безбедност на Универзитетот во Алјаска Фербенкс.
Алјаска е рангирана на 48-мо место од 50-те американски држави по големина на населението со околу 730 000 жители. Тоа значи помалку безбедносни главоболки отколку повеќето места во континенталниот дел на Соединетите Држави.
Анкориџ, најголемиот град во државата со 250 000 жители и можна локација за самитот, има врвна логистика, вели тој. Исто така, таа е поткрепена од заедничката база Елмендорф-Ричардсон, во која се сместени илјадници активни американски воздухопловни сили и војници.
„Воопшто не е тешко да се блокираат патиштата, улиците и зградите во Анкориџ“, рече Буфард.
Путин е длабоко непопуларен во Соединетите Држави, а анкетата на Пју Рисрч објавена во јуни покажува дека 84 проценти од Американците имаат мала или никаква доверба во лидерот на Кремљ дека ќе ја направи вистинската работа во светската политика.
Но, одржувањето на самитот во трета земја е комплицирано од обвинението на Меѓународниот кривичен суд (МКС) против Путин за воени злосторства. Државите-членки на МКС (од кои 125) се должни да го уапсат Путин доколку стапне на нивна територија. Соединетите Држави не се потписник на МКС.
„Перцепцијата за Путин во Соединетите Држави „ќе биде лоша, но би била навистина, навистина лоша ако се обидат да го сторат ова во Вашингтон“, смета Буфард.
Десетици милиони Американци живеат на неколку часа возење од главниот град на САД, што им овозможува на оние што се спротивставуваат на Путин и неговата војна во Украина лесно да организираат големи демонстрации во Вашингтон против таква посета.
За да стигнат до Алјаска од најблиските континентални држави, граѓаните на САД мора да поминат илјадници милји низ Канада.
Домашните летови до Алјаска се меѓу најскапите во Соединетите Држави. Со само една недела известување, ќе биде тешко да се најдат достапни авионски билети.
Буфард вели дека сепак се зборува за демонстранти што се собираат по патиштата во Анкориџ со украински знамиња или постери со боите на украинското знаме. Кортни очекува Владимир Путин да биде „завиткан во кожурец“ за да се избегне каква било појава на протести.
Од соработка до конфронтација
Алјаска отсекогаш имала значајно место во односите меѓу САД и Русија.
За време на Втората светска војна, Алјаска беше витална алка во програмата „Ленд-Лиз“. Советските пилоти земаа авиони произведени во САД во Алјаска и ги прелетаа преку Беринговиот теснец до Русија. Речиси 8000 авиони ја поминаа рутата од Ном, пристанишен град во западна Алјаска, до рускиот фронт.
Таа соработка отстапи место на конфронтација по 1945 година. За време на Студената војна, Алјаска беше милитаризирана како бедем против Москва, со бази во кои беа сместени пресретнувачи и радарски места за да се заштитат поларните пристапи. Денес, таа останува дом на најголемата американска флота на напредни борбени авиони и е камен-темелник на нејзината мрежа за ракетна одбрана.
Од Клинтон до Трамп - Самитот во Алјаска ќе биде 49-та средба на Путин со американски претседател
Старите тензии се враќаат, бидејќи конкуренцијата меѓу големите сили во богатиот со ресурси арктички регион се загрева, поттикната од повлекувањето на мразот и отворањето на транспортни патишта.
Во 2021 година, висок командант на Алјаска изјави дека американските пресретнувања на руски авиони во близина или во рамките на Зоната за идентификација на воздушната одбрана на Алјаска достигнале постсоветски максимум.
Руските бомбардери и извидувачки авиони сè уште редовно ја испитуваат границата, а најновиот таков упад се случи на 22 јули, петтиот оваа година. Некои американски претставници сега вршат притисок за повторно воспоставување воени објекти од Студената војна на Алеутските острови во Алјаска за да се спротивстават на растечкото руско и кинеско воено присуство.
Во својот потенцијален обид да го освои Трамп, Путин може да се фокусира на Алјаска како локација што ги поврзува Русија и САД.
Јуриј Ушаков, висок советник за надворешна политика на Кремљ, ја нарече Алјаска „симболична локација“ што ја одразува заедничката арктичка граница на двете земји.
„Русија и САД се блиски соседи, граничат едни со други“, рече Ушаков во видео изјава.
Без оглед на тоа дали самитот ќе донесе вистински напредок во мирот, за Алјаска тоа ќе биде редок момент кога ќе биде центар на глобалното внимание.
