Вести
Пет партии и двајца независни кандидати во трка за претседател на Република Српска
На 1 октомври, Централната изборна комисија на Босна и Херцеговина сертифицираше пет политички партии и двајца независни кандидати за предвремените избори за претседател на Република Српска (РС) од редот на српскиот народ, кои ќе се одржат на 23 ноември.
Политичките партии кои поднесоа апликација се: Сојуз на независни социјалдемократи - СНСД - Милорад Додик, Сојуз за нова политика, Еколошка партија на Република Српска, За правда и ред - Листата на Небојша Вукановиќ и Српската демократска партија.
Независните кандидати кои поднесоа апликација се: Славко Драгичевиќ и Игор Гашевиќ. Рокот за аплицирање беше 29 септември.
Република Српска нема претседател од август, кога Милорад Додик, поранешниот претседател на РС, беше осуден за непочитување на одлуките на високиот претставник. Тој беше осуден на една година затвор, а тој дел од казната го отплати за околу 18.000 евра, како и на шестгодишна забрана за вршење јавна функција.
Регистрацијата на коалиции ќе биде можна на 6 и 7 октомври, а претседателските кандидати имаат рок од 10 до 14 октомври. Предизборната кампања ќе трае од 8 до 22 ноември.
Предвремените избори во оваа БиХ ќе го чинат ентитетот околу 3,3 милиони евра, а парите ги обезбедува државното Министерство за финансии.
Централната изборна комисија на Босна и Херцеговина донесе одлука за набавка за предвремени избори, што се однесува на изнајмување на потребната електронска опрема, печатење на изборни материјали и изнајмување на канцелариски простор каде што ќе се наоѓа Главниот центар за пребројување.
ЕУ повикува на брзо формирање на новите институции на Косово
Амбасадорот на Европската Унија во Косово, Аиво Орав изјави дека меѓународната заедница ја анализира одлуката објавена од Уставниот суд на Косово, апелирајќи до политичките партии што поскоро да формираат нови институции.
„Моментално го анализираме, но секако нашата надеж е дека Собранието ќе биде конституирано што е можно поскоро и се надеваме дека ќе имаме влада со целосен мандат што е можно поскоро“, рече Орав за време на изјавата за медиумите на 1 октомври.
Еден ден претходно, Уставниот суд ја објави својата одлука во врска со прашањето за Собранието, наведувајќи дека законодавното тело не е конституирано, како што тврдеше новиот претседател на Собранието, Димал Баша, на крајот на август.
Уставниот суд рече дека Собранието не се смета за конституирано без избор на заменик-претседател од редовите на српската заедница.
„Ве молам, конституирајте го Собранието и ве молам формирајте влада“, апелираше тој до амбасадорот на европскиот блок во Косово. Уставниот суд соопшти дека конститутивната седница - која започна на 15 април - не е завршена и мора да заврши во рок од 12 дена.
Целосната пресуда на Уставниот суд сè уште не е објавена и дури по нејзиното објавување ќе започне да тече рокот од 12 дена.
Највисокиот суд во Косово ја донесе оваа одлука по жалбата на Српската листа, најголемата српска партија во Косово - во врска со одвоеното гласање на кандидатите за заменик-претседатели на косовското собрание од редовите на малцинствата.
Емилија Реџепи е избрана за заменик-претседател на Собранието од несрпското малцинство, додека ниту еден српски пратеник не ги обезбеди потребните гласови за позицијата резервирана за ова малцинство, и покрај неколкуте круга гласање.
Српската политичка листа смета дека претседателот на Собранието, Димал Баша, не постапил праведно кога еднострано го прогласил Собранието за конституирано без да биде избран српскиот заменик-претседател.
Откако ја прифати жалбата, Уставниот суд изрече привремена мерка, со која им забрани на пратениците да преземат дејствија за формирање на новата Влада до 30 септември, бидејќи постоеја сомневања за кршење на Уставот.
Уставниот суд соопшти дека привремената мерка ќе остане на сила.
Движењето „Ветевендосје“ – победничката партија на изборите на 9 февруари – претходно изјави дека гласањето во пакет на двајцата заменик-претседатели на немнозинските заедници не е пропишано со Уставот, како што тврди Српската листа, и дека Деловникот на Собранието не е најважниот документ во земјата.
И покрај тоа што изборите се одржаа во февруари, на Косово сè уште му недостасуваат нови институции. Најголемите албански партии не постигнаа договор за продолжување на процесот, и како резултат на тоа, Уставниот суд беше принуден да донесе неколку пресуди.
Грејната сезона во Скопје започнува од утре поради ниските температури
Од утре почнува грејната сезона за потрошувачите приклучени на системот за централно греење во градот Скопје со кој управува АД ЕСМ.
„Грејната сезона официјално започнува на 15 октомври, но согласно регулативата може да почне и порано, односно од 1 октомври, доколку прогнозата за средна надворешна температура за наредниот ден е еднаква или помала од 12 степени. Според податоците од Управата за хидрометеоролошки работи, за 2 октомври е прогнозирана средна надворешна температура од 10˚С со што се исполнети условите за производство, испорака и снабдување со топлинска енергија, согласно одлуката на Регулаторната комисија за енергетика и водни услуги на РСМ“, соопштија денеска од АД ЕСМ.
Оттаму посочуваат дека сè до 15 октомври, на веб-страницата на ЕСМ Снабдување секојдневно ќе се објавува информација дали се исполнети условите за испорака на топлинска енергија за наредниот ден.
„Навременото снабдување со топлинска енергија, како што посочуваат од АД ЕСМ, е клучно за комфорот на нашите потрошувачи. Затоа повторно апелираме до сите корисници да ги завршат потребните поправки на своите внатрешни грејни инсталации бидејќи редовното одржување е нивна обврска и заедниците на сопственици да обезбедат непречен пристап на службените лица до топлинските потстаници и редовно електрично напојување во топлинската станица, односно платени сметки за електрична енергија и функционална електрична инсталација. Завршените интервенции треба да се пријават во Центарот за грижа на потрошувачи“, се наведува во соопштението.
Од АД ЕСМ велат дека сите потрошувачи можат да проверат дали нивниот објект е на списокот на затворени објекти без услови за испорака на топлина, кој е достапен на линкот „Затворени објекти - ЕСМ Снабдување“.
Со молк и тишина одбележани 11 месеци од падот на настрешницата во Нови Сад
На 1 октомври, граѓаните на Нови Сад одбележаа 11 месеци од несреќата на железничката станица во која на 1 ноември минатата година загинаа 16 лица на неколку локации во тој град.
Граѓаните стоеја во тишина 16 минути во чест на 16-те жртви од падот на настрешницата на Железничката станица. Бетонската настрешница од реконструираната зграда на железничката станица во Нови Сад се урна на 1 ноември околу 11:52 часот.
Во Србија, од ноември 2024 година, се одржуваат антивладини протести, предводени од блокирани студенти, кои бараат одговорност од владата за несреќата во Нови Сад.
Фокусот на протестот е обвинувањето дека корупцијата довела до падот на настрешницата. Падот на бетонската настрешница се случи четири месеци по реконструкцијата и свеченото отворање на зградата на станицата.
Во септември, вишото јавно обвинителство во Нови Сад покрена обвинение против тринаесет лица во врска со падот на бетонската настрешница.
Поранешниот министер за градежништво Горан Весиќ е меѓу обвинетите. Во обвинението се и неговата поранешна помошничка Анита Димоски, потоа поранешната директорка на „Српска железничка инфраструктура“ Јелена Танасковиќ и нејзиниот претходник на чело на тоа јавно претпријатие Небојша Шурлан.
Весиќ и уште 13 лица се обвинети пред Обвинителството за организиран криминал дека го оштетиле буџетот за 115 милиони долари за време на изградбата на брзата железница од Нови Сад до државната граница со Унгарија.
Поранешниот министер за градежништво Томислав Момировиќ беше исто така вклучен во истрагата на тоа обвинителство.
САД ги одложија санкциите за српската нафтена индустрија до 8 октомври
Српската нафтена индустрија (НИС) во среда објави дека Министерството за финансии на Соединетите Американски Држави издало нова посебна лиценца еден ден претходно, со што се одложува стапувањето во сила на целосните санкции против компанијата.
Специјалната лиценца ѝ овозможува на компанијата да продолжи да работи најдоцна до 8 октомври 2025 година, се вели во соопштението на НИС.
Хрватската компанија Јадрански нафтовод потврди дека лиценцата е продолжена за да се продолжи со извршувањето на Договорот за транспорт на сурова нафта склучен со НИС.
„Можноста за продолжување на лиценцата по 8 октомври 2025 година во голема мера ќе зависи од понатамошните активности што ги презема НИС а.д. кон надлежните американски институции“, се вели во соопштението.
Додадено е дека, преку својот адвокат во САД и со поддршка на хрватската влада, ќе контактира со Канцеларијата за контрола на странски средства за да добие продолжување на лиценцата.
НИС, исто така, поднесе амандман на своето барање за отстранување од листата на санкции на SDN (Специјално назначени државјани). Првичното барање е испратено на 14 март оваа година, се наведува во соопштението.
САД воведоа санкции врз српската нафтена индустрија во јануари поради нејзиното мнозинско руско сопствеништво, но секој месец го одложуваа нивното стапување во сила.
Досега, санкциите беа одложувани шест пати, последниот пат до 1 октомври, но српскиот претседател Александар Вучиќ објави дека овој рок е продолжен за уште осум дена.
Санкциите на САД имаат за цел, меѓу другото, да го спречат финансирањето на војната во Украина преку пари што доаѓаат од руски енергетски компании.
Иако сопственичката структура на НИС се промени неколку пати, таа сè уште е во мнозинска сопственост на руски компании. „Газпром“ го напушти НИС во септември, а друга компанија управувана од „Газпром“ - „Интелиџенс“ од Санкт Петербург - стана еден од значајните сопственици.
Акционерското друштво „Интелиџенс“ стана сопственик на 11,3 проценти од компанијата, според податоците објавени на веб-страницата на Белградската берза на 21 септември.
Најголемиот удел во НИС сè уште го држи „Газпром Нефт“, подружница на „Газпром“ (44,9 проценти), а државата Србија има 29,9 проценти. Останатите акции ги поседуваат мали акционери.
Омбудсманот отвори телефонска линија за пријави за повреди на избирачко право
Канцеларијата на Народниот правобранител од 1 октомври отвори бесплатна телефонска линија на која граѓаните може да пријавуваат каква било повреда на нивните права односно изборни неправилности.
На телефонскиот број – 0800 54321, како што се наведува, граѓаните ќе може да пријавуваат и додека трае кампањата, која започна на 29 септември, и за време на деновите на гласање во првиот и вториот круг – 19 октомври и 2 ноември.
Од канцеларијата на Омбудсманот посочуваат дека по пријавите од граѓаните ќе се постапува веднаш. Поплаките што ќе пристигаат по завршување на работното време односно по 16 часот, ќе бидат снимени.
„Народниот правобранител во функција на заштита и остварување на избирачкото право на граѓаните ќе постапува во најкраток рок до надлежните органи и до другите институции, со барање да постапуваат брзо и ефикасно во процесот на изборите со цел да им обезбедат остварување на загарантираното право на граѓаните“, велат од Канцеларијата на Омбудсманот.
Пријави граѓаните може да поднесуваат телефонски и во подрачните канцеларии во Струмица, Кичево, Тетово, Битола, Штип и Куманово.
Локалните избори на 19 октомври и 2 ноември во Северна Македонија ќе бидат осми по ред од осамостојувањето на државата во 1991.
За 80 општини плус Градот Скопје, има вкупно 309 кандидати од партии и независни листи.
Србија испрашува 11 осомничени за свински глави и други дела од омраза во Франција
Властите во Србија соопштија дека испрашуваат 11 лица осомничени за вмешаност во серија акти на омраза против муслимански и еврејски места во Франција, што вклучуваше поставување свински глави пред џамии и премачкување синагоги со зелена боја.
Осомничените, сите српски државјани, беа уапсени оваа недела и се верува дека извршиле серија акти на омраза во периодот помеѓу април и септември оваа година.
Наводниот водач на групата, идентификуван со иницијалите М.Г., сè уште е на слобода.
Последниот инцидент се случи во Париз на почетокот на септември, кога свински глави беа оставени пред девет париски џамии. Неколку од нив го имаа испишано името на францускиот претседател Емануел Макрон.
Францускиот министер за внатрешни работи Лоран Нуњез започна истрага и на 9 септември на платформата X напиша дека се вложуваат сите напори за „пронаоѓање на сторителите на овие гнасни акти“.
Париската полиција објави дека истрагата на крајот покажала дека свинските глави биле поставени од странски државјани кои патувале во автомобил со српски регистарски таблички.
Еден земјоделец од Нормандија им кажал на истражителите дека две лица во возило со регистарски таблички „кои изгледале како српски“ купиле 12 свински глави од него, а потоа веднаш си заминале, соопшти Канцеларијата на парискиот обвинител.
Камерите за надзор ги снимиле истите лица како пристигнуваат во Париз и покажале двајца мажи како поставуваат свински глави пред неколку џамии, соопшти полицијата.
Во април, голем број локации во Париз, меѓу кои се Музејот на холокаустот, три синагоги и еврејски ресторан, беа вандализирани со зелена боја.
Групата од 11 лица, идентификувани само со нивните иницијали, беше испрашувана во Вишото јавно обвинителство во српскиот град Смедерево, се наведува во соопштението на канцеларијата.
Тие беа уапсени под сомнение за здружување со „извршување кривични дела расна и друга дискриминација и шпионажа“, се додава во соопштението.
Обвинителите предложија деветмина од нив да бидат притворени до 30 дена, објави француската новинска агенција АФП.
Франција ја обвинува Русија
Француските власти претходно изјавија дека ја истражуваат улогата на Русија во дестабилизирачките операции за поттикнување на социјалните тензии и продлабочување на поделбите во земјата.
„Ле Монд“ на 27 септември објави дека француските истражители се сомневаат дека српски државјанин „наводно организирал две дестабилизирачки операции насочени кон религиозни и меморијални места во Париз и неговата околина“.
Истражителите се сомневаат дека „овие операции за странско мешање имале за цел да сеат раздор во француското општество“, објави дневниот весник „Ле Монд“. Сепак, француските истражни власти сè уште немаат конкретни докази за руска вмешаност, соопшти „Ле Монд“.
Француската обвинителка Лор Бекуо во септември изјави дека тактиките што се користеле во нападите врз џамиите личеле на други инциденти што ја потресоа Франција во последните две години, вклучително и цртањето на околу 60 ѕвезди на Давид на згради во Париз и околните населби.
„Затоа можеме да бидеме убедени дека овие инциденти се акти на мешање“, изјави таа за францускиот медиум БФМТВ.
Бекуо додаде дека сторителите биле државјани на Источна Европа кои често го фотографираат она што го прават и ги испраќаат сликите до луѓе надвор од Франција.
Србија, која се стреми кон членство во ЕУ, има блиски врски со Русија и е единствената европска земја што не вовела санкции против Москва.
Српските обвинители изјавија дека 11-те лица се осомничени и за вмешаност во акти на омраза во Германија, но не дадоа детални информации. Германските медиуми во декември објавија дека свинска глава била поставена пред џамија во Франкфурт.
Радио Слободна Европа досега не доби одговор на барањето за коментар од властите во Франција, Германија и Србија.
Фредериксен: „Хибридната војна“ на Русија е најголема закана од Втората светска војна
Данската премиерка Мете Фредериксен ги повика европските лидери да делуваат заеднички по серија нарушувања на воздушниот простор и прелети на дронови во повеќе европски земји.
Данската влада ги нарече повторените појави на дронови, кои сериозно го нарушија авио-сообраќајот во Данска, „хибриден напад“.
Претходно во септември, три руски борбени авиони влегоа во естонскиот воздушен простор, откако голем број руски дронови ја преминаа воздушната граница на Полска.
„Мислам дека се наоѓаме во најтешката и најопасна ситуација од крајот на Втората светска војна, повеќе не е само Студената војна,“ изјави Фредериксен при пристигнувањето на самитот на лидерите на ЕУ во Копенхаген.
Таа нагласи дека земјите од ЕУ мора да ги остават настрана своите национални гледишта кога се зборува за европската безбедност:
„Ако гледате на Русија и на (нејзината) хибридна војна од европска перспектива, наместо од сопствена национална, тогаш мислам дека секој мора да се согласи дека треба сите повторно да се вооружиме,“ истакна данската премиерка.
Фредериксен додаде дека војната во Украина не треба да се гледа како војна во една европска земја, „туку како руски обид да нè загрози сите нас.“
На прашање од новинар дали неодамнешните инциденти покажале дека европските земји се неподготвени, Фредериксен ја нагласи сложеноста на одвраќањето на повеќе паралелни напади.
„Тоа е целата идеја на хибридната војна – да се прават многу различни работи истовремено. Не мислам дека некогаш ќе дојдеме до ситуација кога нема да има дронови што ќе навлегуваат во Европа или нема да има саботажи“, рече Фредриксен.
Таа истакна дека хибридната војна значи постојано да ни се закануваат и да извршуваат различни видови злосторства и активности.
Генерален штрајк на работниците ја „парализира“ Грција
Големите грчки синдикати денеска (1 октомври)го доведоа јавниот превоз речиси до целосен застој во знак на протест против предложените измени во работното време, што во одредени случаи би дозволиле 13-часовен работен ден, како и за барање поголеми плати.
Синдикатите соопштија дека и јавниот и транспортниот сектор учествуваат во штрајкот. Особено беше погоден транспортот: траектите останаа во пристаништата, а возовите не сообраќаа.
Островите без аеродроми беа привремено отсечени од надворешниот свет поради штрајкот на морнарите. Според грчкото јавно радио, многу туристи заминале порано за да бидат сигурни дека ќе стигнат на своите летови навреме.
Возачите на такси исто така се приклучија на штрајкот, додека автобускиот превоз и персоналот на атинското и солунското метро ја прекинаа работата на неколку часа.
Новиот предлог-закон за работни односи им дозволува на вработените да работат до 13 часа дневно најмногу 37 дена во годината, доколку и работодавачот и работникот се согласат.
Синдикатите бараат воведување на 35-часовна работна недела, наместо сегашната од 40 часа. Вработените во јавниот сектор, исто така, бараат враќање на 13-та и 14-та месечна плата, кои беа укинати за време на финансиската криза што започна во 2010 година.
Грција и натаму е една од земјите во ЕУ со најниски плати. И покрај значителното економско заздравување, многу работници се жалат дека наглиот раст на трошоците за живот не е надоместен со соодветно зголемување на приходите.
Сепак, владејачката конзервативна партија на премиерот Киријакос Мицотакис продолжува да води во анкетите со предност од 10 до 15 процентни поени пред социјалдемократите.
Русија тврди дека напредува во украинскиот регион Днипропетровск
Руската армија тврди дека освоила уште едно село во источниот украински регион Днипропетровск, забрзувајќи го своето напредување во област што досега во голема мера беше поштедена од интензивната копнена офанзива на Москва.
Министерството за одбрана соопшти дека нивните трупи го зазеле селото Вербове, околу 13 километри внатре во регионот, кој Русија тврди дека првпат го преминала уште во јули.
Според мапа на бојното поле објавена од „DeepState“, проект управуван од украински воени аналитичари, руските сили напредувале околу 10 километри во последните 10 дена на тој дел од фронтот.
Таквите добивки се релативно брзи на оваа фаза од војната, која трае повеќе од три и пол години и во која двете страни не успеваат да постигнат забрзано напредување на силно утврдените фронтови.
Регионот Днипропетровск не е еден од петте украински региони – Донецк, Херсон, Луганск, Запорожје и Крим, кои Москва јавно ги прогласи за руска територија.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски неодамна предупреди дека неговиот руски колега Владимир Путин сè уште сака да ја освои цела Украина.
Руската армија моментално контролира околу една петина од украинската територија.
Но, немаше големи промени на фронтот во последно време, при што двете страни трпат тешки загуби.
Според анализа на агенцијата АФП врз основа на податоци од Институтот за проучување на војната, Москва освоила околу еден процент од територијата на Украина во изминатата година.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете