Додека рускиот претседател Владимир Путин и американскиот претседател Доналд Трамп се подготвуваат да се сретнат во Алјаска на самит со високи влогови за да разговараат за завршување на 43-месечната војна во Украина, длабоко чувство на непријатност ги зафаќа европските престолнини, особено Киев.
Средбата на 15 август меѓу двајцата лидери, нивна прва откако Трамп се врати на претседателската функција во јануари, би можела да ги преобликува не само идните граници на Украина, туку и европската безбедност, без ниту Киев ниту Брисел да имаат збор.
Трамп го направи завршувањето на конфликтот(најголемиот во Европа од Втората светска војна)врвен приоритет на надворешната политика. Уверен во своите вештини за склучување договори и пријателски однос со Путин, Трамп верува дека таа цел може да се постигне, почнувајќи од средбата еден на еден објавена само пред една недела.
Оттогаш западните претставници и експерти изразија загриженост дека Трамп, кој ги избегнува традиционалните дипломатски процедури во корист на склучување договори, ќе биде надмудрен од Путин, кој има повеќе од четврт век искуство во преговорите со западните лидери.
Кога им кажа на новинарите дека тој и Путин ќе разговараат за можноста за размена на територии меѓу Русија и Украина, нивото на вознемиреност се зголеми поради стравувањата дека тој би можел да го признае приграбувањето земјиштето од страна на Кремљ, смирувајќи го агресорот.
Видете и ова: Далечна, симболична, стратешка: Алјаска во центарот на вниманиетоИзненадната најава за самитот ги натера украинските и европските лидери да се обидат да се сретнат со Трамп. Додека европските лидери воздивнаа со олеснување по конференцискиот повик со Трамп на 13 август, експертите велат дека за што ќе се согласи 79-годишниот американски лидер на Алјаска е непознато.
„Мислам дека навистина вреди да се напомене колку е извонредно што постои толку висок степен на неизвесност за тоа што ќе произлезе од овој состанок“, рече Андреа Кендал-Тејлор, виш соработник и директор на Програмата за трансатлантска безбедност во Центарот за нова американска безбедност.
„Беше исклучително тешко да се проценат ставовите на претседателот Трамп за Украина, во голема мера затоа што имаше пресврти и полукружни пресврти, и беше недоследно од почеток до крај“, рече таа на 14 август на конференциски повик со новинарите.
Трамп, кој со години изразуваше восхит кон Путин, се нафрли на украинскиот претседател Володимир Зеленски во февруари за време на состанокот во Овалната соба што го шокираше западниот свет.
Неколку месеци подоцна, Трамп го насочи својот гнев кон Путин затоа што не се согласил со неговото барање за 30-дневен прекин на огнот. И покрај неговата реторика и заканите со санкции, Трамп досега не воведе никакви казни кон Русија. Кендал-Тејлор вели дека тоа е знак дека Трамп сè уште е наклонет кон Русија и Путин.
Во пресрет на самитот, Трамп продолжи да ги држи сите во неизвесност за неговиот исход. Додека ги минимизираше шансите за каков било пробив во Алјаска, Трамп за Фокс њуз изјави дека Путин „ќе постигне договор“.
Тој, исто така, изјави дека можеби ќе биде подготвен да остане во Алјаска за тристран состанок, вклучувајќи го и Зеленски, ако постигне напредок со рускиот лидер.
Вашиот пребарувач не подржува HTML5
„Не очекуваме ништо“: Украинците за средбата Трамп-Путин во Алјаска
Зеленски на 14 август беше во Лондон за да разговара за безбедноста со британскиот премиер Кир Стармер во знак на британска поддршка. Тој и другите европски лидери сакаат да се осигурат дека нивните интереси ќе бидат земени предвид кога ќе се сретнат Трамп и Путин.
Во Москва, Путин ги пофали напорите на Трамп да ја заврши војната во кратко видео објавено од Кремљ, велејќи дека Белата куќа вложува „прилично енергични и искрени напори за запирање на непријателствата“ и за „постигнување договори што се од интерес за сите вклучени страни“.
Но, постои многу скептицизам во врска со вистинските намери на Путин да се справи со високиот степен на вознемиреност во Украина.
„Само фактот дека се одржува оваа средба не оди во прилог на Украина“, рече Олга Токариук, соработник во Програмата за демократска отпорност во Центарот за анализа на европски политики.
Спротивното важи за Русија „затоа што го легитимира Путин. Тој добива средба со американскиот претседател на американска почва без никакви отстапки од негова страна“, вели таа.
Најлошото сценарио би било ако Украина биде принудена да направи некои територијални отстапки без никакви безбедносни гаранции за возврат, смета Токариук. Украина се грижи дека ова ќе доведе само до обновена руска агресија во рок од неколку месеци.
„Ако нема одговорност за Русија за започнувањето на оваа целосна војна во 2022 година, тоа само ќе ја охрабри Русија да се врати за повеќе“, рече Токариук.
Кендал-Тејлор смета дека еден ризик за Украина е тоа што Путин можеби ќе може да го „преформулира“ ставот на Трамп за Зеленски како пречка за завршување на војната.
Опасноста е дека ако Путин зборува за својата искрена желба да ја заврши војната и даде некои „разумни предлози што Украина ќе мора да ги отфрли“, Зеленски би можел повторно да се најде на нишанот на Трамп како тврдоглава и бескомпромисна фигура“, рече Кендал-Тејлор, кој беше заменик-офицер за национално разузнавање за Русија и Евроазија во Националниот разузнавачки совет на САД од 2015 до 2018 година.
Од Клинтон до Трамп - Самитот во Алјаска ќе биде 49-та средба на Путин со американски претседател
Исто така, постои скептицизам дека заканите кон Путин со царини се доволни за да ги ограничат неговите територијални амбиции.
Трамп ќе мора да биде силен, рече Ричард Хас, поранешен висок функционер на Стејт департментот кој помогна во преговорите за мировни договори во име на Соединетите Држави под претходните администрации.
„Ако навистина сакате да ја промените пресметката на Путин, мора да го ослободите Путин од една идеја дека времето е на негова страна, и дека со продолжување на оваа војна Русија постепено ќе се мачи и ќе го добие она што го сака. Сè што треба да направи претседателот Трамп е да каже: „Влад, тоа нема да се случи“, рече Хас во интервју за американскиот радиодифузер Си-Би-Ес.
Разговорите доаѓаат во клучен момент, бидејќи Трамп е сè повеќе фрустриран од Путин, а рускиот претседател не покажува знаци дека ќе се откаже од максималистичките барања на Кремљ. Трамп и Путин одржаа шест телефонски разговори, а водечкиот претставник на Белата куќа патуваше во Москва најмалку три пати.
Зеленски рече дека тој и Стармер разговарале „доста детално“ за безбедносните гаранции за кои Украина изјави дека би биле неопходни за да се согласи на прекин на огнот.
Трамп рече во интервјуто за Фокс њуз дека ако го повика Зеленски на тројна средба со него и Путин, тоа би било „многу, многу важно, бидејќи тоа ќе биде средба на која ќе постигнат договор“.
Тој, исто така, повторно алудираше на размена на територии.
„Не сакам да го користам зборот „поделете ги работите“, но знаете, до одреден степен, тоа не е лош термин, во ред?“, рече тој.
Трамп претходно рече дека за да се стави крај на конфликтот, двете страни ќе мора да разменат територија за да завршат интензивните борби што одзедоа десетици илјади животи од двете страни и раселија милиони Украинци.
Но, францускиот претседател Емануел Макрон рече дека Трамп бил „многу јасен“ во телефонскиот разговор на 13 август дека сака да постигне прекин на огнот на самитот и дека Трамп бил јасен дека „територијалните прашања поврзани со Украина ќе бидат преговарани само од украинскиот претседател“.
„Размислувањето на Трамп очигледно е поблиску до она на Европејците отколку што некои првично стравуваа“, изјави еден европски функционер за РСЕ по телефонскиот разговор.
Трамп ја предупреди Русија за „многу тешки последици“ ако не ја запре војната против Украина, но не даде детали за тоа со какви последици би можела да се соочи Москва.
Доколку инсистирањето на Трамп за вклучување на Украина се потврди, тоа би помогнало да се намалат стравовите кај Украина, но Русија постојано ја напушта идејата за средба со Зеленски, сугерирајќи дека тоа треба да се случи само откако страните ќе бидат блиску до потпишување мировен договор, а не само договор за прекин на огнот.
Тој момент изгледа далеку со оглед на огромниот јаз меѓу руските и украинските позиции што опстојува по неколку големи прашања, вклучувајќи ја територијата и безбедноста, и покрај трите рунди директни разговори во Турција од средината на мај.