Кинеските одбранбени универзитети ѝ помагаат на Русија да ги неутрализира санкциите и контролата на извозот

Ново истражување споделено со Радио Слободна Европа (РСЕ) покажува дека водечките кинески универзитети поврзани со одбранбениот сектор на земјата значително ги зголемиле своите истражувачки партнерства со руските институции, обезбедувајќи ѝ на Москва пристап до нова технологија и експертиза што можат да помогнат во спротивставувањето на западните санкции што се применуваат по целосната инвазија на Кремљ врз Украина.

Прелиминарните наоди собрани од тинк-тенкот Австралиски институт за стратешка политика (АИСП) и вкрстено прегледани од РСЕ покажуваат дека сите 68 кинески универзитети официјално опишани како делови од одбранбениот систем на земјата или надгледувани од одбранбена агенција „ги продлабочиле или драматично ги продлабочиле“ своите истражувачки врски со Русија од 2019 година.

Оваа растечка соработка би можела да ѝ даде на Москва подобрен пристап до стратешки технологии со воени апликации каде што Кина е глобална сила, а воедно да ѝ овозможи на Пекинг пристап до истражување и развој во клучни сектори како што е производството на авионски мотори каде што Русија останува напредна, вели главниот автор на истражувачкиот проект.

„Сите овие се универзитети поврзани со одбраната или со екосистемот на критична и двојна намена технологија во Кина. Ова би можело индиректно да помогне во војната на Русија во Украина преку обезбедување пристап до иновации и знаење што помагаат да се неутрализираат западните санкции и контроли на извозот“, изјави за РСЕ Бетани Ален, раководител на истрагите за Кина во АИСП.

Продлабочувањето на соработката меѓу Пекинг и Москва преку високото образование означува уште една стратешка област каде што нивните врски се проширија под раководство на рускиот претседател Владимир Путин и кинескиот лидер Си Џинпинг, кои пак се продлабочија уште повеќе од февруари 2022 година, кога двајцата мажи прогласија партнерство „без ограничувања“ пред целосната инвазија на Москва во Украина.

Иако соработката меѓу кинеските и руските институции постоеше и пред тоа и не е ограничена само на сектори со одбранбени апликации, истражувачката соработка во оваа област се забрза во контекст на војната во Украина, при што прелиминарните податоци на АИСП укажуваат на растечки истражувачки партнерства концентрирани околу аеронаутиката и технологијата на беспилотни летала меѓу водечките истражувачки тела на двете земји.

Ова доаѓа во време кога западните влади имаат за цел да ја ограничат академската соработка со двете земји и да им го отсечат пристапот до стратешко истражување.

„Русија се наоѓа отсечена од западните научни истражувања до одреден степен по инвазијата на Украина, а кинеските истражувачки институти исто така се соочуваат со нови ограничувања, особено од Соединетите Држави. Наспроти тој притисок, тие одлучија дека има смисла да се соработуваат меѓусебно“, заклучува Ален.

Фокус на беспилотни летала и напредни мотори

Истражувањето е дел од тековен проект започнат во септември од АИСП, кој ги следи врските меѓу цивилните универзитети во Кина и воените и безбедносните агенции на земјата, а тинк-тенкот ги сподели своите првични наоди за врските меѓу кинеските и руските институции со Радио Слободна Европа од сè уште нефинализираниот извештај.

Кина даде приоритет на градењето врски меѓу своите цивилни универзитети и воените и безбедносните агенции на земјата.

Земјата историски ги обучуваше своите одбранбени научници преку група од седум водечки универзитети познати како „Седумте синови на националната одбрана“, но екосистемот на Кина порасна во последниве години со дополнителни 61 универзитети кои сега официјално се опишани како делови од нејзината одбранбена мрежа или се надгледувани од Државната администрација за наука, технологија и индустрија за национална одбрана, Кинеската агенција за одбранбена индустрија.

Универзитетите од овој „базен“ соработуваат со руски истражувачки институции.

Едно значајно партнерство идентификувано од АИСП е помеѓу Московскиот воздухопловен институт (MAI) и Универзитетот Беиханг, кој воспостави заедничка магистерска програма во 2017 година. Институтот за истражување на аеромотори на Беиханг вели дека целта на програмата е да му помогне на секторот за авионски мотори во Кина да влезе во „критична фаза на трансформација“ од „тестирање и имитирање на истражување и развој“ до „независен развој“.

Оваа соработка доаѓа со јасни придобивки за двете страни и апликации со двојна употреба, од бојното поле во Украина до монополите врз идните критични технологии.

Беиханг универзитетот е еден од „Седумте синови“ и е рангиран како врвен кинески универзитет за воздухопловни истражувања, со посебен фокус на производство на дронови и напредно истражување на авионски мотори.

Соединетите Држави во моментов се сметаат за светски лидер во истражувањето на напредни авионски мотори, но Кина има јасни аспирации да го заземе првото место.Кина сега е одговорна за голем дел од водечките истражувања во оваа област и основа голем број нови институти фокусирани на нивниот напредок.

МАИ е еден од врвните руски воздухопловни институти и предводеше напредни истражувања за авионски мотори. Бидејќи продажбата на руско оружје во Пекинг се намали во последниве години поради зголемената воена самоодржливост на Кина, авионските мотори останаа постојан увоз, дури и во текот на војната во Украина.

„Кина се бореше да произведе најнапредни авионски мотори, па затоа ова е област каде што Русија може да помогне“, рече Ален.

Значајни примери на истражувачки програми меѓу Кина и Русија

Технолошкиот универзитет Си'ан е уште еден универзитет од „Седумте синови“ кој создаде нови партнерства со Русија.

Училиштето се фокусира на истражување за напредни системи за оружје во соработка со неколку кинески компании за оружје и воспостави заедничка програма за обука во 2023 година со Политехничкиот универзитет во Санкт Петербург „Петар Велики“, кој ги има некои од најнапредните лаборатории за хидроаеродинамика во Русија, како и блиски врски со воено-индустрискиот комплекс на Русија.

Рускиот универзитет е силно вклучен во воените напори на Кремљ, а неговото раководство јавно ја поддржа инвазијата на Украина. Неговиот Центар за специјална технологија моментално е под санкции на САД и ЕУ, а го разви беспилотното летало Орлан-10, едно од главните беспилотни летала што се користат во руските напади врз критичната инфраструктура на Украина.

Друг клучен центар за истражување меѓу Кина и Русија е Технолошкиот институт Харбин (ТИХ), еден од најважните воени истражувачки универзитети во Кина, кој беше санкциониран од американската влада во 2020 година поради неговата наводна улога во набавката на предмети за војската на Пекинг.

Иако институтот е дом на размени и заеднички истражувања меѓу Кина и Русија повеќе од еден век, во последниве години тој ја прошири својата врска со руските универзитети.

Технолошкиот институт Харбин и Московскиот државен технички универзитет Бауман го создадоа Здружението на кинеско-руски технички универзитети во 2011 година и оттогаш се прошири во заеднички институт во кој се сместени 59 студенти на додипломски студии кои студираат и во Русија и во Кина.

ТИХ, исто така, обучува повеќе од 1500 кинески и руски студенти во новиот центар за научно образование создаден со Државниот универзитет во Санкт Петербург. Меѓу долгиот список на растечки договори со руски институти е и Кинескиот универзитет, исто така, потпиша договор за стратешка соработка со Институтот за наука и технологија „Сколково“ и Руската академија за инженерство во 2024 година.

Овие длабоки врски го наведоа Путин да го посети овој Технолошки институт во Харбин во 2024 година како дел од државната посета на Кина, а токму тогаш и таму рече дека институцијата е „неразделно поврзана со Русија“.