Украинскиот претседател Володимир Зеленски сака ракети „Томахавк“ за борба против руската инвазија.
Американскиот претседател Доналд Трамп привлекувајќи внимание кон рускиот напад врз Украина по успешната дипломатска иницијатива на Блискиот Исток, вели дека САД би можеле да ги обезбедат.
А рускиот претседател Владимир Путин, кој ги отфрли напорите за прекин на конфликтот што го започна во 2022 година, предупредува на ескалација.
Еве на што треба да се внимава кога Трамп ќе го прими Зеленски во Вашингтон во петок (17 октомври).
Томахавки...
Додека општата инвазија се приближува кон својата четврта годишнина, Украина бара ракети „Томахавк“ произведени во САД за да ги ослаби воените напори на Русија со напаѓање на нафтени и енергетски постројки длабоко на нејзина територија.
Трамп рече дека САД би можеле да ги обезбедат крстосувачките ракети, кои имаат дострел од 1.250 до 2.500 километри, но не ја објави одлуката и посочи дека можеби ќе разговара за тоа со Путин пред да ја донесе.
„Можев да кажам: „Видете, ако оваа војна не се реши, можеби ќе испратам (во Украина) „Томахавки“. На Русија тоа не ѝ е потребно. Мислам дека е соодветно да се покрене прашањето“, им рече Трамп на новинарите на 12 октомври, изразувајќи фрустрација поради одбивањето на Русија да ја прекине војната против Украина.
Темата беше покрената во телефонски разговор во четврток кога Владимир Путин му рекол на Трамп дека снабдувањето на Украина со ракети ќе нанесе „значаен“ удар врз односите меѓу САД и Русија и врз шансите за мир во Украина, изјави советникот на Кремљ, Јуриј Ушаков.
Што би можеле да значат ракетите Томахавк за Украина
По повикот, Трамп посочи дека потребите на САД ќе го комплицираат секој обид за испорака на Томахавки во Украина.
„Ни требаат Томахавци и за Соединетите Држави“, им рече тој на новинарите.
„Имаме многу од нив, но ни се потребни. Не можеме да ги исцрпиме за нашата земја. Затоа не знам што можеме да направиме во врска со тоа.“
Трамп се надева дека ќе го искористи моментумот од договорот за прекин на огнот во Газа, постигнат со посредство на САД, и ќе се приближи кон завршување на најлошиот конфликт во Европа од Втората светска војна.
Аналитичарите велат дека самите Томахавки веројатно нема да ја променат ситуацијата, но би можеле да дадат значителен поттик на офанзивната кампања на Украина длабоко во Русија.
Таа војна покажа дека „нема платформа за оружје или муниција што може да послужи како магичен куршум“, изјави Лук Кофи, виш соработник во Американскиот институт Хадсон, за РСЕ/РЛ во е-пошта.
„Сепак, Томахавките би имале практично влијание на бојното поле со нарушување на руското одбранбено производство и логистика далеку зад фронтовските линии“, рече тој.
„Тие би имале и симболично влијание, покажувајќи дека претседателот Трамп е навистина решен да изврши поголем притисок врз Русија за да ја доведе на преговарачка маса“.
Ако САД испорачаат ракети во Украина, аналитичарите велат дека она што навистина е важно е колку и колку брзо.
„Клучното прашање е колку САД ќе ѝ дадат на Украина“, рече Марк Канчијан, воен експерт во Центарот за стратешки и меѓународни студии во Вашингтон, во телефонско интервју.
„Трамп сака да склучи договор. Ако сака да изврши притисок врз Русија, треба да најде начин брзо да испорача оружје на Украина“, рече Канчијан.
„Томахавките би можеле да таргетираат објекти длабоко во Русија, но за да имаат шанса успешно да поминат покрај руските системи за воздушна одбрана,Украина најверојатно би морала да испука неколку одеднаш“, рече Дара Масикот, виш соработник во Карнегиевата фондација за меѓународен мир и експерт за руската војска, во изјава испратена по е-пошта.
„Томахавките додаваат притисок, но количината на притисок многу зависи од тоа кога ќе пристигнат, колку парчиња можат да се испорачаат и како се лансираат“, рече таа.
Проценките за тоа колку Томахавки би можеле да обезбедат САД варираат.
Макензи Иглен, виш соработник и воен експерт во Американскиот институт за претприемништво, рече дека Морнарицата може „да издвои само неколку“ од една варијанта на тие ракети за Украина. Канчијан рече дека вкупниот број би можел да биде неколку стотици, или до околу 1.000 ако се вклучи постарата верзија.
Марк Галеоти, аналитичар од Велика Британија и автор на дела за руската политика и безбедност, смета дека поради „релативно малиот број што САД веројатно би биле спремни да ѝ го понудат“ на Украина, Томахавките би биле повеќе „политички симбол“ отколку воен пресвртник.
„Ако Трамп ги понуди во одреден временски период, тој сигнализира јасно зацврстување на својот став“, рече Галеоти во е-пошта.
Или без Томахавки...
Неколку високи украински функционери беа во Вашингтон оваа недела подготвувајќи се за состанокот во петок, вклучувајќи ја премиерката Јулија Свириденко и влијателниот шеф на кабинетот на Зеленски, Андриј Јермак. А Трамп и Зеленски разговараа по телефон двапати за два дена.
Со сите разговори за Томахавките, ако состанокот Трамп-Зеленски не заврши со ветување за нивно обезбедување, тоа би бил удар за Киев.
Но, не е сè околу Томахавците.
Додека Русија немилосрдно ја напаѓа енергетската инфраструктура на Украина пред зимата и напаѓа цивили во нивните домови, болници и возови, Украина исто така бара повеќе оружје за воздушна одбрана во рамките на програмата во која европските земји купуваат американско оружје за испорака во Украина.
Галеоти посочи дека Украина има високи цели, но би била подготвена да се задоволи со помалку.
„До одреден степен. Зеленски ја усвојува својата вообичаена тактика на истакнување на едно одредено оружје за кое знае дека е малку веројатно да го добие за да се обиде да го натера другото да понуди нешто друго како утешна награда“, вели тој.
Дури и без договорот за Томахавки, состанокот би можел да покаже дека Вашингтон нема да ја напушти Украина, ниту да ја принуди да прави брзи отстапки - како што е отстапување територија на Русија, дури и неформално - во име на мировен договор.
Сеќавања од Овалната соба
Тонот на разговорите ќе биде внимателно следен - особено во Киев, каде што сè уште се присутни сеќавањата на состанокот во Белата куќа во февруари што тргна наопаку за Зеленски.
Украина ќе биде претпазлива кон каков било знак за промена на мислењето од страна на Трамп по она што американскиот претседател го нарече „многу продуктивен“ состанок со Путин во четврток, што резултираше со договор тие да се сретнат лице в лице за прв пат од август.
Лусиан Ким, виш аналитичар за Украина во Кризната група, рече дека изгледите за договор за испорака на Томахавки биле намалени по разговорот меѓу Трамп и Путин.
„Зеленски сè уште може да побара Томахавки, но тешко е да се замисли дека Трамп ќе се согласи пред обновениот притисок на САД за прекин на борбите“, напиша Ким на X.
По дебаклот во февруари, односите меѓу Трамп и Зеленски се многу посрдечни, а американските претставници изразија солидарност со Украина во изјавите оваа недела - нагласувајќи ја главната улога што Вашингтон вели дека Европа мора да ја игра, но без да ги откријат намерите на Трамп во врска со Томахавките.
Во разговорите со Свириденко, министерот за финансии Скот Бесент „ја потврди непоколебливата поддршка на САД за украинскиот суверенитет“, објави Министерството за финансии на САД на 14 октомври.
Доколку војната не заврши, САД и нивните сојузници ќе „наметнат трошоци на Русија за нејзината континуирана агресија“, изјави американскиот министер за одбрана Пит Хегсет на состанокот на Контакт групата за одбрана на Украина во седиштето на НАТО на 15 октомври.
Покрај оружјето, останува уште едно клучно прашање: Дали Трамп ќе ги заостри санкциите кон Русија? Засега, тој се воздржа, освен повисоките царини кон Индија за купување руска нафта.
Зеленски постојано го повикува Вашингтон да ги заостри санкциите, но малку се зборуваше за нови мерки пред самитот.
Реакцијата на Русија
Москва гласно го предупреди Вашингтон да не ја снабдува Украина со Томахавки, а поранешниот претседател Дмитриј Медведев издаде прикриена нуклеарна закана, велејќи дека „може да заврши лошо за сите“ бидејќи Русија нема да може да каже дали ракетата е конвенционална или нуклеарна.
Путин рече дека испораката на Томахавките ќе ги вовлече САД директно во војната, тврдејќи дека американскиот персонал ќе мора да ги управува сите лансери, тврдење оспорено од аналитичарите, вклучувајќи ги Канчијан, Кофи и Иглен.
Неколку аналитичари ја отфрлија изјавата на Медведев како ѕвечкање на оружје, повикувајќи се на претходните нуклеарни предупредувања од некогаш умерениот, но сега отворен јастребски поранешен претседател, кој сега е заменик-секретар на Советот за безбедност на Путин, и други руски функционери, вклучувајќи го и Путин.
„Мислам дека нивните загрижености се искрени, но во исто време, Русија често користи нуклеарна реторика за да влијае врз нас да не ги испорачуваме тие системи на Украина - а нуклеарните закани во тој контекст не ми се особено веродостојни“, рече Масикот.
Кансијан рече дека Русија е „нервозна“ од можноста за ракетите Томахавк, но нагласи дека „нема сомнение дека е конвенционален“.
Тој рече дека нападите врз енергетските постројки се веројатно најдобрата шанса на Украина да „притисне доволно силно врз Русија за да ја доведе на преговарачка маса“.
Сепак, нема гаранција дека ова ќе се случи.
„Тоа нема да го принуди Путин на преговарачка маса. Ако ништо друго, со неговите беспилотни летала над Европа и промената на законот што му дозволува да регрутира резервисти во војната, тој сигнализира дека има опции за ескалација“, убеден е Галеоти.
„За Путин, војната во Украина е егзистенцијална борба за местото на Русија во светот, како и за нејзиното историско наследство. Путин е навистина подготвен да се бори „колку што е потребно“ за да ја покори Украина“, изјави аналитичарот на Кризната група Ким за РСЕ во изјава испратена по електронска пошта.
„Иако Русија можеби не постигна никакви значајни победи на бојното поле оваа година, Кремљ верува дека ќе победи во војна на исцрпување придружена со намалување на западната поддршка“, заклучува тој.
