Возењето такси во руската престолнина никогаш не било многу профитабилно за Саид, таџикистански мигрант кој живее во Московскиот регион, но тоа ги плаќало сметките.
Сега, вели тој, бензинот скокнал за повеќе од 30 проценти во последните недели - од 45 рубли за литар на 60. Сè на сè, неговата дневна плата е само три четвртини од она што го заработувал порано, вели тој и додава дека едвај може да ги покрие трошоците за живот.
„Работиш, плаќаш кирија и плаќаш за бензин - тоа се сите твои трошоци“, изјави тој за Радио Слободна Европа, барајќи само да биде идентификуван по неговото име.
И руската престолнина не е единствената локација што доживува скок.
„Се чини дека Русија е на работ на целосна криза со горивото“, објави еден од најголемите таблоиди во Москва минатиот месец, посочувајќи на растечкиот број региони што пријавуваат недостиг и зголемување на цените.
За недостигот се обвинува главно неекономски фактор: целна кампања со беспилотни летала од страна на украинските сили што уништила дури 17 проценти од капацитетот за рафинирање на Русија.
Но, тоа ги вознемирува руските потрошувачи кои сè повеќе ги чувствуваат ефектите од поширокото забавување. По години на жесток раст, поттикнат од владините трошоци за поттикнување на војната против Украина, руската економија забавува.
За Централната банка, која се бори да ја намали зголемената инфлација, надежта е дека ова ќе помогне во ребалансирањето на економијата. За Кремљ, надежта е дека забавувањето нема да ја поткопа поддршката за војната во Украина.
„Кризата е во тек, се развива, расте, се интензивира. И станува невозможно целосно да се скрие, а целосното лажење исто така не е добро, бидејќи тогаш одеднаш населението ќе се разбуди и ќе каже: „Зошто не ни кажавте дека ситуацијата во земјата е лоша“?, изјави Игор Липсиц, руски економист, за татарско-башкирската служба на РСЕ.
За другите економисти, забавувањето не е ниту критично, ниту непредвидено.
„Ова е очекуваното забавување на растот. Во моментов, изгледа многу како меко слетување, а не каков било вид акутна криза“, рече Лаура Соланко, економистка во Институтот за економии во развој при Банката на Финска.
Економски пад
Веќе повеќе од две години, руската економија се движи напред како камион со моќен мотор, но тркала кои се сè повеќе надвор од рамнотежа.
Самиот камион е производ на национално индустриско преструктуирање насочено кон водење војна против Украина. Поддржан од продажбата на странска нафта и гас, Кремљ ја наполни економијата со рубли, давајќи приоритет на производството на тенкови, оружја, гранати, беспилотни летала, униформи и опрема за војниците.
Вкупните трошоци за одбрана и безбедност достигнаа 41 процент од сите трошоци во 2025 година, според владини бројки, што е највисоко ниво од Студената војна.
Во меѓувреме, за да ги одржи редовите целосно пополнети, владата исплати извонредно високи плати и бенефиции за да ги привлече мажите да се пријават како доброволци во борба.
Тоа ги преплави посиромашните региони на Русија со готовина, но исто така ги наруши пазарите на трудот, зголемувајќи ги платите и туркајќи ја инфлацијата на речиси 10 проценти.
Тоа, пак, ја поттикна Централната банка да ги зголеми каматните стапки - што влијае на работи како што се кредитите за автомобили и хипотеките - за да ја намали инфлацијата.
Резултатот?
Во првите три месеци од оваа година, БДП се намали за 0,6 проценти во споредба со претходните три месеци. Тоа е првото намалување од 2022 година, кога, поради последиците од западните санкции и повлекувањето на западните компании од земјата по инвазијата, економијата се намали за 1,4 проценти.
Врвните советници на рускиот претседател Владимир Путин јавно предупредија за забавување. Министерот за финансии Антон Силуанов му рече на Путин дека економијата ќе порасне само за 1,5 проценти.
Денови подоцна, министерот за економија Максим Решетников предупреди дека економијата „се лади“ побрзо од очекуваното.
Герман Греф, кој го предводи државниот банкарски гигант Сбербанк, предупреди за можна „стагнација“.
Путин се обиде да ги ублажи стравувањата од пошироко забавување.
„Сигурен сум дека на крајот ќе успееме да ги решиме проблемите, да го поддржиме потребното темпо на економски раст, а инфлацијата да се одржи на минимум. Секој исто така разбира дека ако инфлацијата ја преплави економијата, тоа нема да заврши добро“, рече тој за време на бизнис форум во Владивосток.
Пиштоли, а не путер
„Значи, она што следи ќе биде стагнација - во суштина раст од нула или 1 процент - а потоа ќе следи рецесија“,рече Богдан Бакалејко, поранешен руски новинар и економски коментатор.
Доколку стагфлацијата или рецесијата резултираат со зголемување на невработеноста, тоа потенцијално би поттикнало повеќе луѓе да се борат во Украина за да ги искористат платите и бенефициите што ги нуди Министерството за одбрана, вели Бакалејко.
Русите „или ќе бидат без пари, без работа и без храна, или ќе потпишат договор со Министерството за одбрана, бидејќи секогаш ќе има пари за тоа“, изјави тој за „Current Time“.
„Значи, економските проблеми всушност му одат во прилог на Владимир Путин“, заклучува Бакалејко.
„Додавање навреда на повредата“
За руските буџетски службеници, забавувањето врши притисок врз владиниот буџет, кој веќе се соочува со дефицит на пат да достигне 5 милијарди рубли (62 милијарди долари) во 2025 година.
Но, Кремљ не покажа знаци дека сака да ги намали воените трошоци.
Минатиот месец, новинската агенција Ројтерс, повикувајќи се на неименувани службеници, објави дека зголемувањето на даноците е неизбежно.
„Капацитетот на Русија да ја одржи својата воена состојба во голема мера зависи од цените на нафтата и траекторијата на режимот на санкции“, соопшти Институтот за меѓународна економија Петерсон во извештајот минатиот месец.
„Доколку Русија претрпи неуспеси на бојното поле додека се бори со ограничени ресурси, може да биде принудена да го прилагоди својот пристап, или со намалување на офанзивата или со покажување поголема отвореност кон преговорите.“
Владислав Жуковски, независен економист, предвиде зголемување на данокот на додадена вредност, кој последен пат беше зголемен во 2019 година - само неколку месеци откако Путин беше реизбран за четврти мандат.
„Ова е најпредаторскиот данок, најзадушувачкиот за економијата и населението, бидејќи се собира, така да се каже, од целата економска активност - од целото производство и побарувачка во земјата“, изјави Жуковски за „Current Time“.
„Ова ќе ја поткопа руската индустрија, цивилната индустрија, бидејќи тие едноставно ќе бидат принудени да ги префрлат овие трошоци за производство на крајниот потрошувач“, вели тој.
„Како резултат на тоа, цените ќе скокнат за најмалку 10-15 проценти. За населението, ова е удар врз паричникот, пад на животниот стандард и на реалната куповна моќ на населението.“
