Мажи во униформи во канцелариите. Најави за распоредување „системи против беспилотни летала“. Вонредни најави од Советот на министри за вклучување на Агенцијата за национална безбедност, Министерството за внатрешни работи и Министерството за одбрана во обезбедувањето на безбедноста на локациите во сопственост на Лукоил во Бугарија и дел од критичната инфраструктура на земјата.
Ова е сликата накратко, по најавата дека претставници на службите, Министерството за внатрешни работи и Министерството за одбрана „презедоа дополнителни мерки за обезбедување на безбедноста, вклучително и преку вода и воздух, во областа на локациите на Лукоил“.
Намерата за зајакнување на безбедноста со помош на Министерството за внатрешни работи и службите ја објави министерот за правда Георги Георгиев уште првиот ден откако САД воведоа санкции кон рускиот Лукоил и сите негови подружници, вклучително и оние во Бугарија. Како причина тој ги наведе инцидентите „во слични објекти“ во Европа.
Во понеделник, премиерот Росен Жељазков потврди дека интервенцијата на службите, Министерството за внатрешни работи и војската била токму поради инцидентите.
И двајцата зборуваат за две експлозии - во рафинерија во Унгарија и во рафинерија во Романија. Сепак, двата инциденти беа објавени од локалните компании како техничка неисправност и не се поврзани со потенцијална саботажа.
Во исто време, и покрај посветеноста на зајакнување на мерките, се покажа дека тони гориво од нафтоводот Лукоил во Бугарија може да се исцедат.
Што знаеме за инцидентите во Унгарија, Романија и Бугарија и како Русија се обидува да го искористи ова?
Што се случи во Унгарија и Романија?
Невообичаеното нешто во врска со инцидентите во рафинериите во Унгарија и Романија е тоа што се случија во рок од само неколку часа.
Во Унгарија, по експлозија во најголемата рафинерија во Сазаломбат, која се наоѓа покрај Дунав, 30 км од центарот на Будимпешта, избувна експлозија проследена со пожар. Оттогаш е во тек истрага, а унгарските власти не ја објавија причината за инцидентот.
Рафинеријата е дел од работењето на унгарскиот МОЛ и е најголемиот таков објект во земјата. Рафинеријата главно преработува руска нафта, која ја добива преку нафтоводот „Дружба“.
„Истрагата е сè уште во тек. Не знаеме дали станува збор за несреќа, дефект или надворешен напад“, рече премиерот Виктор Орбан.
Тој додаде дека се надева оти случајот не е поврзан со зборовите на полскиот министер за надворешни работи Радослав Сикорски, кој рече дека се надева оти Украина ќе ја извади „Дружба“ од употреба.
МОЛ категорично ја отфрла верзијата за саботажа. Компанијата увери дека сите системи што не беа погодени од пожарот работат и дека работата на рафинеријата, иако намалена, продолжува.
Сето ова се случи кратко пред посетата на Виктор Орбан на Соединетите Држави. Во Вашингтон, тој се сретна со Доналд Трамп и успеа да обезбеди ослободување од американските санкции за гасоводот „Турски тек“, како и за „Дружба“.
Речиси истовремено со експлозијата во Унгарија, сличен инцидент се случи и во Романија. Таму, во рафинеријата „Петротел“ на Лукоил во Плоешти, 58-годишен маж беше повреден во експлозија која, според првичните податоци, беше предизвикана од насобирање гас генериран од отпад што се пробил во шахта.
Локалната полиција и службите за безбедност при работа започнаа истрага за непочитување на прописите за труд.
Дури и пред инцидентот, рафинеријата објави прекин на работата поради модернизација на нејзината база, која треба да продолжи до 30 ноември.
Како и Бугарија, Романија се соочува со тешкотии со тоа како да продолжи со средствата на „Лукоил“ во земјата, особено во однос на рафинеријата во Плоешти. Има информации за нејзина можна продажба уште од 2016 година.
Како Русија ги искористи инцидентите и си измисли уште еден
Двете експлозии беа широко објавени во рускиот печат. Рускиот весник „Комерсант“ ги поврза двата инцидента и нагласи дека главната сличност е употребата на руска нафта во двата комплекса.
Два дена по инцидентите, на бројни чешки профили на социјалните мрежи беше раширена приказна за сличен инцидент во најголемата рафинерија во Словачка, која се наоѓа во близина на Будимпешта. Ова беше категорично демантирано и од локалната компанија и од словачките власти.
Објавите беа проследени од групата за дезинформативна кампања Letsdata до руско-украинската веб-страница CZNews Info, пишува Kievindependent.
Во руските медиуми и на социјалните мрежи, оваа непостоечка експлозија беше поврзана и со зборовите на Шикорски, како и со нападите на украинските сили врз руските енергетски инфраструктурни објекти, пишува Kievindependent.
Да се „извлечат“ 7 тони гориво од критичната инфраструктура
Иако на 24 октомври Советот на министри објави засилени безбедносни мерки поврзани со инфраструктурата на Лукоил во Бугарија, на почетокот на ноември полицијата во Стара Загора соопшти дека привела четворица мажи осомничени за извлекување на дизел директно од цевковод во близина на Стара Загора управуван од Лукоил.
Обвиненијата што подоцна беа поднесени јасно ставија до знаење дека извлеченото гориво изнесувало околу 7 тони и дека на тоа обвинетите работеле еден месец. Остана нејасно како ова можело да се случи во тој период, бидејќи сите количини и движења на гориво мора да бидат строго контролирани од државата.
Обвинението за кражба во особено голем обем може да им донесе на четворицата осомничени до 20 години затвор.
Со текот на годините, бизнисот на Лукоил во Бугарија и степенот на контрола врз она што се случува во рафинеријата, базата Розенец и начинот на кој компанијата плаќа даноци беа предмет на скандали, новинарски истраги и бројни инспекции.
Со години, Комисијата за заштита на конкуренцијата (КЗК) не пронајде докази за доминантната позиција на Лукоил, но ова се промени по падот на третиот кабинет на ГЕРБ со премиерот Бојко Борисов во 2021 година.
