Американскиот претседател Доналд Трамп го пречека својот унгарскиот гостин, премиерот Виктор Орбан во Белата куќа на 7 ноември. Посетата на Орбан на Белата куќа е негова прва откако Трамп се врати на претседателската функција.

Во меѓувреме, плановите Орбан да биде домаќин на Трамп и рускиот претседател Владимир Путин на самит во Будимпешта се ставени на „чекање“.

Главна тема : Изземање од санкциите за руската нафта

Се чини дека изземањето од американските мерки насочени кон ограничување на трговијата со руска нафта е клучна ставка на листата желби на Орбан во Вашингтон.

Унгарскиот сервис на РСЕ објави дека разговорите со извори во унгарската влада сугерираат дека тие сметаат дека е веројатен договор за изземање. Постои европски преседан, по одлуката минатиот месец привремено да се исклучи германската подружница на Роснефт од санкциите.

Белата куќа и Стејт департментот не коментираа на прашањата на Радио Слободна Европа.

„Тој побара изземање. Ние не го одобривме... Виктор е мој пријател. Тој побара изземање“, изјави Трамп за новинарите во авионот „Ер Форс Ван“ на 31 октомври.

Минатиот месец Вашингтон се одлучи за санкционирање на руската нафт. Воведе санкции против две од најголемите руски нафтени компании, државната Роснефт и приватната Лукоил, во обид да го принуди рускиот претседател Владимир Путин на разговори за ставање крај на неговата повеќе од тригодишна целосна инвазија на Украина. Овој потег може да ги изложи оние кои работат со нив на секундарни санкции.

Видете и ова:

Средба Трамп-Орбан во Белата куќа, најавен договор за соработка во нуклеарната енергија

Пред тоа, Трамп се закани со секундарни тарифи за земјите што увезуваат руска сурова нафта. Во септември, тој ги повика „сите нации на НАТО“ да запрат. Тој не ја спомна Унгарија по име, но минатиот месец тоа го направи еден од неговите највисоки дипломати.

„Унгарија, за разлика од многу нејзини соседи, не направи никакви планови ниту [презеде] какви било активни чекори“ кон одвикнување од руските енергетски резерви, рече американскиот амбасадор во НАТО, Мет Витакер, во интервју за Фокс Њуз објавено на 27 октомври.

Орбан не го криеше своето незадоволство околу ова прашање. Неодамна запрашан дали американските санкции отишле предалеку, тој рече „од унгарска гледна точка, да“.

Тој, исто така, рече дека запирањето на набавките на нафта би било „катастрофа“ што би ја довело економијата на неговата земја „на колена“.

Билатерални врски и потенцијален договор

Во соопштението на 5 ноември, унгарскиот министер за надворешни работи Питер Сијарто не го спомна прашањето, можеби за да ги ублажи очекувањата за договор во Вашингтон.

Сијарто рече дека билатералните врски уживаат „златно доба“ и дека разговорите ќе се фокусираат на економската и енергетската соработка, но не даде детали.

Видете и ова:

Трамп и Централна Азија постигнаа договор за критичните минерали

Еден извор од унгарската влада за Унгарскиот сервис на РСЕ изјави дека „навистина немаме многу да си понудиме“, но додаде дека Орбан може да се согласи да купи одреден американски течен природен гас, иако претходно го сметаше за неисплатлив во споредба со рускиот гас.

Ова, плус веројатно некои помали набавки на оружје и соработка со американски компании за цивилна нуклеарна енергија, може да биде дел од договорот quid pro quo што вклучува изземање од нафтените санкции.

Мирот во Украина и ставот на Орбан

Во соопштението на Сијарто, „мирот во Украина“ беше наведен како клучна тема за разговорите и повторена беше понудата Будимпешта да биде место за самит. Сепак, како што е наведено, надежите на Орбан да биде домаќин на средба Трамп-Путин се ставени на „мраз“ засега.

Позицијата на Орбан за Украина е главно непроменета од почетокот на целосната руска инвазија во февруари 2022 година: спротивставување на воената поддршка за Киев и обид да се спречат санкциите кон Русија.

Трамп, пак, на 22 октомври објави дека „секој пат кога разговарам со Владимир [Путин], имам добри разговори, а потоа не одат никаде“. Неговите коментари беа проследени со новите нафтени санкции, потег што Путин го осуди како „непријателски“.

Членство на Украина во ЕУ

Во август, „Блумберг“ објави дека Трамп му се јавил на Орбан, повикувајќи го да престане да ги блокира разговорите за членство на Киев. Сепак, Сијарто го негираше ова. Во пресрет на посетата на Орбан, прашањето повторно се појави.

Запрашан дали Трамп изразил поддршка за членството на Украина во ЕУ на 4 ноември, украинскиот претседател Володимир Зеленски рече дека „Доналд Трамп ја поддржува Украина како иден член на ЕУ“. Тој додаде:

„Разговаравме за блокирање на некои точки од страна на унгарскиот лидер. И го замолив претседателот Трамп, ако ме поддржува во тоа, да ни помогне. Значи, тој ми рече дека ќе направи сѐ што е можно“.

Истиот ден, Орбан возврати на социјалните мрежи.

„Унгарија не го поддржува и нема да го поддржи членството на Украина во Европската Унија, бидејќи тоа би ја донело војната во Европа и ќе ги изнесе парите на Унгарците во Украина“, напиша тој.

Унгарскиот сервис на Радио Слободна Европа

Како посебен развој во пресрет на разговорите Трамп-Орбан, Кари Лејк, вршителот на должноста извршен директор на Агенцијата за глобални медиуми на Соединетите држави, на 5 ноември го извести Конгресот за акција за прекинување и повеќе не финансирање на Унгарскиот сервис на RFE/RL бидејќи „не е усогласен со националните интереси на САД“. Овој сервис беше повторно лансиран во 2020 година по налог на Конгресот на САД.

Иранските власти предупредија дека се намалуваат резервите на вода за делови од Техеран, бидејќи земјата се бори со продлабочена криза за вода предизвикана од долгогодишната суша.

Предупредувањата дојдоа еден ден откако претседателот Масуд Пезешкијан изјави дека иранската престолнина можеби ќе мора да биде евакуирана доколку ситуацијата продолжи да се влошува.

„Рационализацијата на водата требаше да почне многу порано“, изјави Реза Хаџикарим, раководител на Федерацијата на водната индустрија на Иран, за државната телевизија. „Во моментов, 62 отсто од водата во Техеран се снабдува од подземни извори, а нивото на водоносните извори е намалено“.

Видете и ова:

Жедни во сопствените домови - Скопје пресушува

Министерот за енергетика, Абас Али Абади, сигнализираше дека службениците ќе преминат на рационализација на снабдувањето со вода во некои области на Техеран, војатно на принцип на ротација.

„Ова ќе помогне да се избегне расипништвото иако може да предизвика непријатности“, рече Абади за државната телевизија.

Кризата со вода во Иран главно произлегува од намалените врнежи од дожд и сушата која трае веќе петта година.

Но, некои експерти, исто така, ја обвинуваат прекумерната зависност од водоносни извори и годините на расипништво и пад и неефикасното управување, особено во земјоделството.

Дијана Хрка, мајка на млад човек кој загина по падот на настрешницата на железничката станица во Нови Сад минатиот ноември, штрајкува со глад во центарот на Белград осми ден по ред.

Таа бара кривично гонење на одговорните за смртта на нејзиниот син и на уште 15 други лица кои починаа при падот на настрешницата, слободување на сите притворени студенти и вонредни парламентарни избори.

Во изјава за телевизијата Н1, Хрка рече дека се чувствува добро и не се откажува од штрајкот.

Таа се осврна на фактот дека, во саботата навечер, претседателот на Србија, Александар Вучиќ, во изјава за Радио-телевизија Србија рече дека е подготвен да разговара со неа.

„Ако господинот претседател е подготвен да разговара и ако мисли дека сака да разговара, ќе дојде тука да разговара пред сите луѓе, пред сите медиуми. Ако се плаши од скандирање, тоа е негов проблем, а не мој“, рече Хрка.

Вучиќ изјави дека е подготвен да ја прими Дијана Хрка „секогаш и во секое време“ и дека е подготвен да ја посети, но дека разговорот треба да се одвива без „политичка претстава во која ќе бидат опкружени со 500 луѓе“ и без обиди за предизвикување инциденти.

Хрка штрајкува со глад од 2 ноември во непосредна близина на српскиот Парламент, откако полицијата не ѝ дозволи да го стори тоа на скалите од главниот влез во парламентот.

Секој ден, граѓаните се собираат таму за да ја поддржат.

Видете и ова:

Блокада во Белград, молк за жртвите и поддршка за мајката на еден од загинатите

Во исто време, на платото пред Собранието пред неколку месеци беше поставена импровизирана шаторска населба на поддржувачи на владејачката Српска напредна партија (СНС).

Метална ограда и полициски кордони ги одделуваат двете групи луѓе.

Трагедијата во Нови Сад се случи само четири месеци откако зградата на станицата беше официјално отворена, по тригодишна реконструкција.

И покрај обвиненијата и истрагите против поранешни државни функционери, судења за несреќата уште не се започнати.

Несреќата предизвика бран антивладини протести што ги водат студенти веќе една година, барајќи политичка и кривична одговорност за падот на покривот на реконструираната железничка станица, што владата го отфрла.

Џиновски бранови повлекоа десетици луѓе во морето на Тенерифе, вклучувајќи многу туристи, при што загинаа најмалку три лица а се 15 повредени, објавија регионалните власти на шпанскиот остров, јави агенцијата ДПА.

Една од жртвите била веројатно 79-годишна Холанѓанка, според медиумски извештаи. Властите ја потврдија нејзината националност, но нејзината точна возраст сè уште не е потврдена. Таа доживеала срцев удар и починала и покрај обидите на болничарите да ја реанимираат.

Други девет лица, вклучувајќи тројца француски туристи, беа однесени во болница со различни повреди, од кои некои се пријавени како сериозни.

Втор смртен случај е пријавен во Чарко дел Виенто, околу 15 километри западно од Пуерто Ла Круз. 43-годишен Шпанец паднал во морето додека ловел риба. Тој бил брзо спасен со хеликоптер, но болничарите можеле само да ја констатираат неговата смрт, според весникот „Ел Диа“. Властите веруваат дека веројатно бил удрен од џиновски бран, иако немало очевидци.

Во меѓувреме, шест француски туристи исто така биле однесени во морето од џиновски бран во село на североисточниот брег на островот, но се здобиле само со умерени повреди.

Претходно, тело на маж беше извлечено од водата покрај плажата Ел Медано на јужниот брег.

Видете и ова:

Невремињата стануваат почести, тешко е да се прогнозира нивниот интензитет

Постојат многу работи што укажуваат дека во сите случаи имало значителен степен на невнимание од страна на вклучените лица, според ДПА.

Властите рано ги предупредиле луѓето да „бидат исклучително внимателни на брегот. „Не стојте на крајот на пристаништатаи не преземајте никакви ризици снимајќи фотографии или видеа во близина на брановите“, било предупредувањето од властите.

Тенерифе е дел од шпанските Канарски Острови, сместен во Атлантскиот Океан покрај северозападниот брег на Африка. Бреговите на архипелагот често се погодени од големи бранови, особено во есен и зима, предизвикани од силни бури. На овие длабоки океански бранови им требаат само неколку моменти пред да стигнат до брегот, удирајќи во шеталиштата и во пристаништата со полна сила и претставувајќи сериозна опасност за луѓето во близина.

Националната метеоролошка агенција на Шпанија (AEMET) редовно издава предупредувања за вакви бранови, иако властите предупредуваат дека силните бранови можат да се појават и одеднаш, без предупредување.

Велика Британија испраќа експерти и опрема во Белгија за да ѝ помогне во борбата против вознемирувањата од беспилотни летала кои привремено ги затворија аеродромите, изјави шефот на британската војска, јави Ројтерс.

Минатата недела над аеродромите и воените бази во Белгија беа забележани беспилотни летала, кои предизвикаа големи нарушувања низ Европа во последните месеци.

Ричард Најтон, шеф на британските вооружени сили, изјави за Би-Би-Си дека неговиот белгиски колега побарал помош и дека опремата и персоналот се на пат за Белгија.

„Министерот за одбрана и јас се согласивме на крајот од минатата недела дека ќе распоредиме наши луѓе и опрема во Белгија за да им помогнеме“, рече тој, без да даде детали за тоа каква опрема и колку персонал ќе бидат испратени.

Најтон рече дека сè уште не е познато кој стои зад беспилотните летала, но истакна дека Русија е вклучена во шема на „хибридна војна“ во последните години.

Русија негираше каква било поврзаност со инцидентите.

Видете и ова:

Затворен аеродромот во белгискиот град Лиеж поради дронови

Беспилотните летала забележани над аеродромите што го опслужуваат главниот град Брисел и Лиеж, на истокот од земјата, предизвикаа пренасочување на многу авиони што требаше да слетаат и приземјување на некои што требаше да полетаат во вторникот.

Бесспилотните летала, исто така, предизвикаа привремено затворање на аеродромите во неколку земји, вклучително и во Шведска во четвртокот.

Германскиот министер за одбрана посочи на врска меѓу неодамнешните инциденти со беспилотни летала во Белгија и дискусиите за користење на замрзнатите руски средства, што ги држи белгиската финансиска институција „Евроклир“ за финансирање голем заем за Украина.

Киев и многу украински региони се соочуваат со големи прекини на струја додека екипите се обидуваат да ги санираат штетите од руските напади.

Прекини на електричната енергија го погодија Киев и голем број украински региони на 9 ноември.

Државниот енергетски оператор „Укренерго“ предупреди дека во повеќето региони ќе има намалување на електричната енергија од осум до 16 часа.

„Тешко е да се сетам на толку многу директни удари врз електраните од почетокот на инвазијата“, изјави портпаролката на компанијата, Свитлана Гринчук, за украинските медиуми на 8 ноември.

Русија ја засили својата кампања за уништување на електроенергетската мрежа на Украина, како и на објектите и цевководите за природен гас, со цел замрзнување и деморализирање на украинското население.

Видете и ова:

Орбан вели дека САД ќе ја исклучат Унгарија од санкциите за руска енергија

Најмалку седум лица беа убиени, а непознат број беа ранети во руските напади на 7 ноември, што го поттикна претседателот Володимир Зеленски повторно да ги повика сојузниците на Киев да ја казнат Русија и да извршат дополнителен притисок врз претседателот Владимир Путин.

Украинскиот министер за надворешни работи Андриј Сибиха изјави дека Русија ги таргетирала трафостаниците што ги снабдуваат двете нуклеарни централи.

„Ова не беа случајни, туку добро испланирани напади. Русија намерно ја загрозува нуклеарната безбедност на Европа“, напиша Сибиха на социјалната мрежа Икс. Тој повика на итен состанок на нуклеарното надзорно тело на Обединетите нации за да се решат „неприфатливите ризици“.

Украинските власти објавија дека Русија лансирала повеќе од 450 беспилотни летала и 45 ракети од различни видови на 8 ноември.

Од друга страна, руското Министерство за одбрана објави дека извршило „масовен напад со високопрецизно оружје со долг дострел од воздух, од копно и од море“ врз постројки за производство на оружје и енергетски постројки, како одговор на украинските напади во Русија.

Во регионот Полтава, воведени се вонредни намалувања на електричната енергија според посебен распоред нареден од Укренерго. Градот Кременчук, со околу 200.000 жители, пријави целосен прекин на електричната енергија, поради што се отворени привремени јавни пунктови кои им нудат на граѓаните греење, електрична енергија, интернет, вода и основна помош.

Москва го предупреди Вашингтон да не испраќа ракети „Томахавк“ во Украина, а рускиот претседател Владимир Путин го нарече таквиот потег „сосема нова фаза на ескалација“ во односите меѓу САД и Русија.

Во Днепар, руски дрон удри во деветкатна станбена зграда, при што загинаа најмалку три лица.

Видете и ова:

Русија ги интензивира нападите врз украинската енергетска инфраструктура

Од друга страна, Украина речиси секојдневно напаѓа со беспилотни летала врз руски енергетски објекти, со што значително ја намали способноста на Русија да произведува бензин и други нафтени производи.

Во руските погранични региони, како што се Белгород и Курск, Украина ја таргетираше електричната инфраструктура, како и градските топлификациски постројки.

Гувернерот на Белгород, Вјачеслав Гладков, на 9 ноември изјави дека повеќе од 20.000 луѓе останале без електрична енергија во неколку погранични региони.

Неофицијалните извештаи наведуваат дека градската топлификациска постројка во Воронеж, околу 200 километри источно од руската граница, била погодена од украински беспилотни летала.

Граѓанската иницијатива „Супорт Кочани“ соопшти дека е извршена втора распределба од средствата од заедничката сметка за донации од близу 11 милиони денари.

Во објавената видео информација на фејсбук профилот на „Супорт Кочани“ се вели дека од вкупната сума од 10. 944.793 денари еден милион денари се за данок на државата. Останатите се еднакво распределени на 137 лица во износ од по 71. 900 денари за секој.

„Почитувани, транспарентно ја споделуваме информацијата за втората распределбата на средствата од заедничката сметка за донации преку „Супорт Кочани“ што беа собрани по трагедијата што нè погоди, стои во објавата на граѓанската иницијатива.

Средствата потекнуваат од компании, здруженија, групни акции и хуманитарни настани организирани во земјата и во странство.

Видете и ова:

Почина Панчо од ДНК, пожарот во Кочани ја зеде 63. жртва

Граѓанската иницијатива „Супорт Кочани“ беше формирана со цел да им помогне на настраданите по пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани на 16 март во кој загинаа 63 лица, а повеќе од двесте беа повредени.

Судењето за пожарот во „Пулс“ ќе почне на 19 ноември во судницата во КПУ „Идризово“.

Ќе им се суди на 34 обвинети и на три фирми.

Според обвинението, објектот не ги исполнувал ниту минимално техничките услови за вршење угостителска дејност, немал одобрение за реконструкција, немал основен проект за реконструкција и елаборати како и посебен елаборат за заштита од пожари, експлозии и опасни материи, а не бил изработен и план и процена за заштита и спасување.

Граѓаните на Косово бираат нови градоначалници во 18 од 38-те општини во втор круг локални избори, бидејќи во првиот круг одржан на 12 октомври не беше избран градоначалник.

Овој изборен круг се смета за тест за силата на политичките партии на локално ниво, но и за индикатор за идните политички случувања на политичката сцена.

Втор круг има во следните општини: Призрен, Пеќ, Јуник, Драгаш, Ѓаковица, Качаник, Фуше Косово, Јужна Митровица, Раховец, Сухарека, Гњилане, Вити, Вуштри, Обилиќ, Клина, Мамуша и Клокот.

Видете и ова:

Локални избори во Косово, на листите 206 кандидати за градоначалници

Се очекува најголемо внимание да привлече трката за главниот град - Приштина.

Повеќе од една деценија, Приштина е симбол на политичко соперништво меѓу Движењето „Самоопределување“ (ЛВВ) и Демократската лига на Косово(ЛДК).

На денешното гласање, се соочуваат Перпарим Рама од Демократската лига на Косово и Хајрулах Чеку од „Самоопределување“.

Разликата меѓу нив во првиот круг беше минимална - само 0,5 проценти.

Граѓаните на Приштина, со кои Радио Слободна Европа разговараше во последните денови, очекуваат новиот градоначалник да ги реши долгогодишните проблеми што го отежнуваат секојдневниот живот: преоптоварен сообраќај, недостаток на паркинг места, лошо управување со отпадот и намален број јавни простори.

Изборниот процес ќе се одвива во 525 гласачки центри, со вкупно 1.648 избирачки места.

Право на глас имаат повеќе од милион граѓани.

Три лица се во притвор во истрага за сомнителна терористичка закана поврзана со Салах Абдеслам, последниот преживеан сторител на катастрофалните напади во Париз на 13 ноември 2015 година, соопшти француската антитерористичка единица, јави АФП.

Во четврток, Франција ќе ја одбележи 10-годишнината од нападите во Париз и блискиот Сен Дени, оддавајќи им почит на 130 убиени и стотици повредени лица во тие напади.

Видете и ова:

Судот прогласи 19 лица виновни за тероризам за нападите на Исламската држава во Париз во 2015

Абдеслам, кој е затворен во затворот Вендин-ле-Виеј во северна Франција поради неговата вмешаност во нападите, беше накратко приведен на сослушување во вторник како дел од истрагата отворена во јануари 2025 година во врска со нелегалното поседување УСБ - мемориски стик во затворот.

Француската антитерористичка единица ПНАТ на 8 ноември соопшти дека ја „проширила“ истрагата за да го вклучи и делото терористичка заговор насочено кон подготовка на кривично дело против поединци.

Абдеслам е осомничен за прикривање недозволени предмети и повторно беше приведен по неговото првично притворање во вторникот.

Друго лице беше приведено во вторникот, додаде обвинителот, наведувајќи дека нивното притворање е „во тек и е продолжено над почетните 96 часа, за дополнително времетраење од 24 часа“.

Според францускиот закон, притворот може да се продолжи над 96 часа во случаи на „сериозен ризик од неизбежна терористичка акција во Франција или во странство“ или ако „потребите на меѓународната соработка го бараат тоа“.

Видете и ова:

Почна судењето на групата обвинета за нападите во Париз

Радио РТЛ објави дека второто лице приведено во вторник е партнерката на Абдеслам, идентификувана од весникот “Ле Парисиен“ како Маева Б.

27-годишната жена наводно одржувала долгогодишна преписка со притвореникот пред да ѝ биде дозволено да се сретне со него.

Таа е во притвор за примање недозволени предмети за притвореник и за криминален терористички заговор.

Извор од затворскиот синдикат за АФП изјавил дека „се пронајдени УСБ конекции“ на компјутерот на Абдеслам, со кој му било дозволено да „присуствува на часови“ сè додека употребата била „многу ограничена“.

USB-стикот, за кој „Ле Парисиен“ објави дека се користел за пренесување на џихадистичка пропаганда на компјутерот на Абдеслам, „беше пребаран, но не беше пронајден“, рече изворот на синдикатот.

Францускиот обвинител за антитероризам, Оливие Кристен, во интервју за АФП рече дека џихадистичката закана „се зголемува“ во последните три години.

На 13 ноември 2015 година беше најлошиот напад врз Париз од Втората светска војна.

Џихадистички вооружени лица и бомбаши самоубијци извршија серија координирани напади врз концертната сала Батаклан, стадионот Стад де Франс и во барови и ресторани, при што загинаа 130 лица.

В петок следната недела, на 14 ноември почнува расправата по Предлог-буџетот за 2026 година во собраниската Комисија за финансирање и буџет.

До понеделник, 10 ноември, е рокот до кој пратениците може да поднесат амандмани на Предлог-буџетот.

Според најавите од претседателот на Собранието Африм Гаши, се очекува на 9 декември да се одржи пленарната седница.

Видете и ова:

Капиталните инвестиции растат на хартија, но недоволно на терен

Вкупните приходи во Предлог-буџетот за 2026 година се проектирани на 374,7 милијарди денари, расходите на 413,9 милијарди денари, а капиталните инвестиции на 40,5 милијарди денари.

Економскиот раст за следната година е проектиран на 3,8 проценти, инфлацијата на 2,5 проценти, а буџетскиот дефицит на 3,5 проценти од БДП.

Две лица беа убиени, а седум други беа повредени во израелски воздушни напади врз Либан на 8 ноември, според либанските извештаи, јави агенцијата ДПА.

Двата одделни инциденти се случуваат во време на пораст на нападите за кои Израел вели дека се насочени кон либанската група Хезболах, која е сојузничка на Иран.

Во еден напад, израелски дрон погоди возило на пат во југоисточен Либан, при што загинаа двајца браќа, објави либанската државна новинска агенција ННА.

Претходно истиот ден, израелски дрон таргетираше друго возило во близина на болница во јужниот град Бинт Џбеил, при што беа повредени седум лица, соопшти либанското Министерство за здравство.

Нема непосреден коментар од израелската војска.

Видете и ова:

Иран ги осуди израелските напади во Либан како „кршење на прекинот на огнот“

Израел во четвртокот соопшти дека извршил серија напади врз воени цели на Хезболах во јужен Либан.

Тензиите меѓу Израел и Хезболах неодамна ескалираа и покрај кревкото примирје. Израел, со поддршка на САД, врши притисок за целосно разоружување на Хезболах. Примирјето технички е во сила од крајот на ноември минатата година, по месеци борби меѓу Израел и Хезболах.

Но, Израел го обвинува Хезболах за вооружување и продолжува со речиси секојдневните напади.