Американскиот претседател Доналд Трамп постигна низа трговски, дипломатски и договори за минерали додека беше домаќин на самитот на петтемина лидери од Централна Азија со цел да го зајакне влијанието на Вашингтон во тој регион.
Придружен од американскиот државен секретар Марко Рубио и потпретседателот Џ.Д. Венс на долга маса во Белата куќа, Трамп рече дека е посветен на тоа односите на САД со Централна Азија да бидат „посилни од кога било“, додека претседателите на Казахстан, Киргистан, Таџикистан, Туркменистан и Узбекистан ја поздравија новата ера на врски.
Пред нивната работна вечера, Казахстан објави голем минерален договор преку ново заедничко партнерство со Соединетите Држави за развој на едно од најголемите неискористени наоѓалишта на волфрам во светот во централноазиската земја.
Според договорот, американската компанија „Ков Каз Капитал Груп“ ќе добие 70 проценти од акциите во потфатот заедно со државната рударска фирма на Казахстан и се проценува дека ќе чини 1,1 милијарда долари, додека американската Експорт-импорт банка издаде писмо за интерес за финансирање на 900 милиони долари.
Видете и ова: Од Украина до Централна Азија: Широкиот ефект од кинеските ограничувања за ретките минералиМеѓу другите заклучоци од самитот беше сè уште нецелосно разработениот договор за продажба на вкупно 37 авиони „Боинг“ на националните авиокомпании на Казахстан, Таџикистан и Узбекистан. На дипломатски фронт, Казахстан соопшти дека очекува да се приклучи на Абрахамовиот договор, рамката предводена од САД за соработка меѓу Израел и арапските и муслиманските земји.
Американските претставници изјавија дека самитот има за цел да сигнализира нова посветеност на САД за постабилно ангажирање со Централна Азија.
„Честопати поминуваме толку многу време фокусирано на кризи и проблеми - а тие заслужуваат внимание - што понекогаш не поминуваме доволно време фокусирано на возбудливи нови можности“, рече Рубио на работниот појадок со петте лидери од Централна Азија претходно на 6 ноември.
„И тоа е она што постои тука сега: возбудлива нова можност во која се усогласени националните интереси на нашите соодветни земји.“
Ново поглавје во американскиот прирачник за Централна Азија
Централна Азија се стреми да ги балансира своите трговски и безбедносни односи кои остануваат доминирани одКина и Русија, преку продлабочување на врските со Соединетите Држави.
Самитот во Вашингтон следи по други напори на големите сили оваа година за продлабочување на односите со регионот. Рускиот претседател Владимир Путин се придружи на самитот во Таџикистан во септември со други лидери од Централна Азија, а кинескиот лидер Си Џинпинг отпатува во Казахстан во јуни на состанок со претседателите на регионот.
Европската Унија, исто така, одржа самит со лидерите на регионот во април во Узбекистан за да разговара за инвестициите во инфраструктурата и пристапот до критичните минерали на Централна Азија.
Видете и ова: Руската забрана за извоз на енергија ја открива зависноста на Централна Азија од МоскваТоа минерално богатство повторно беше во фокусот на Вашингтон, а клучен фокус беа длабоките резерви на ретки земјени минерали во регионот - 17 елементи што се користат во сè, од ветерни турбини до паметни телефони до мотори на борбени авиони - и огромните наоѓалишта на ураниум, бакар, злато и други стратешки минерали неопходни за глобалните напори за транзиција кон позелени форми на енергија.
Пини Алтхаус, извршен директор на „Коув Каз Капитал Груп“ што го склучи договорот за волфрам во Казахстан, го нарече договорот „генерациска победа за САД и нивните критични потреби за минерали“ и за „Ројтерс“ изјави дека Трамп и американскиот министер за трговија Хауард Лутник помогнале во преговорите за договорот за да се спречат кинеските компании да го развијат стратешкото наоѓалиште.
Вашингтон сега бара нови начини да го заобиколи Пекинг во врска со металите. Кина учествува со речиси 70 проценти во рударството на ретки метали во светот и контролира приближно 90 проценти од нивната преработка.
Иако Централна Азија би можела да биде долгорочен извор, регионот се надева дека многу потребните нови инвестиции ќе му помогнат да ги развие ресурсите.
Нов извештај на Центарот за стратешки и меѓународни студии (CSIS), тинк-тенк со седиште во Вашингтон, наведува дека „кинескиот и рускиот капитал доминираат во рударските, преработувачките и логистичките мрежи во регионот“ и предупредува дека „структурните бариери, почнувајќи од неразвиените транспортни правци кон запад до постојаните недостатоци на енергија, продолжуваат да ги одвраќаат западните инвестиции“.
Администрацијата на Трамп додаде 10 минерали на 6 ноември на листата што ја смета за суштинска за американската економија и националната безбедност, вклучувајќи го бакарот кој е клучен за електричните возила, електричните мрежи и центрите за податоци и металуршкиот јаглен, што се користи за производство на кокс гориво за производство на челик.
Казахстан се приклучува кон Абрахамскиот договор
Одлуката за приклучување кон Абрахамскиот договор, значајно достигнување во првиот мандат на Трамп, го става Казахстан во центарот на новиот притисок од страна на Белата куќа за повторно оживување на иницијативата за надворешна политика.
Абрахамскиот договор беше замислен како начин за зајакнување на соработката меѓу Израел и муслиманскиот свет, при што Обединетите Арапски Емирати, Бахреин и Мароко го потпишаа договорот во 2020 година за нормализирање на нивните односи.
Администрацијата на Трамп наводно сака да ја прошири иницијативата и таа ќе биде во фокусот на планираната посета на Вашингтон на 18 ноември од страна на саудискиот престолонаследник Мохамед бин Салман.
Казахстанскиот претседател Касим-Жомарт Токаев наводно имал телефонски разговор со израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху за да ја објави намерата на Казахстан да се приклучи, иако Астана веќе одржува целосни дипломатски врски со Израел повеќе од 30 години.
Но, Џозеф Епштајн, директор на истражувачкиот центар Туран на институтот Јорктаун со седиште во Вашингтон, за Радио Слободна Европа изјави дека иако потегот на Казахстан може да изгледа симболичен, тој би можел да има дипломатска тежина во иднина.
„Одлуката на Астана да се приклучи на Абрахамските договори означува почеток на нова фаза, трансформирајќи ги договорите од мировна иницијатива на Блискиот Исток во проамериканска коалиција на умерени муслимански земји посветени на толеранција и просперитет“, заклучува Епштајн.