Низа инциденти по антитурскиот наратив во Црна Гора

Запалени автомобили, демолирани барови, физички напади и пораки „Турци надвор“ се сликите од Црна Гора овие денови.

Спиралалата на насилство врз турските граѓани започна по тепачка во која, како што се сомнева обвинителството, турски и азербејџански државјани лесно ранија маж од Подгорица.

Потоа следеа напади врз турски граѓани и нивниот имот, како и организирани протести со заканувачки пораки испратени до нив.

Владата воведе визи за турските граѓани по итна постапка.

За граѓанската активистка Дина Бајрамспахиќ, владејачките партии и десничарските медиуми придонеле за оваа атмосфера.

„Тие придонесоа за параноја и ширење теории на заговор дека Турците работат на „инвазија“ на Црна Гора. Загрижувачки е колку успешно е ова направено и колку целосно неосновани наративи се прифатени од дел од општеството“, вели таа.

Насилни инциденти против Турците во Црна Гора

Граѓанскиот сектор, граѓанските активисти и некои партии го осудија и нападот врз човекот од Подгорица и насилството насочено кон странските државјани, нагласувајќи дека целата заедница не треба да биде стигматизирана поради индивидуална вина.

Европската комисија за Радио Слободна Европа изјави дека ја следат ситуацијата во Црна Гора, но не коментираат поединечни случаи.

Како се формираше антитурскиот наратив?

Еден од тие наративи е дека 100.000 турски граѓани емигрирале во Црна Гора, која има популација од 620.000 жители.

Податоците на полицијата доставени до Радио Слободна Европа покажуваат дека има седум пати помалку, односно околу 13.400, и дека вкупниот број на странци е 100.000.

Тврдења за 100.000 турски граѓани беа објавени на 20 октомври од просрпскиот портал „Борба“, со коментар дека нивните политички активности би можеле да влијаат на зачувувањето на „националната рамнотежа“ во Црна Гора, објави порталот Raskrinkavanje.me.

Видете и ова: Црна Гора го укинува безвизниот режим за државјаните на Турција

Текстот е насловен „Турците ја „окупираат“ Црна Гора?“, со илустрација создадена со помош на вештачка интелигенција на која се прикажани жени со шамии и пораки за добредојде на црногорски и турски јазик.

Пратеникот на владејачкиот просрпски Демократски Фронт (ДФ) Милан Кнежевиќ пет дена подоцна на 25 октомври изјави дека нивниот број е уште поголем - околу 110.000.

Потоа тој број го внесе во контекст на одлуката за испорака на илјадници турски беспилотни летала на Косово, земја чија независност неговата партија не ја признава.

„Претседателот на Турција, Реџеп Таип Ердоган, рече дека ако Србија се обиде да направи нешто во врска со Косово и Босна и Херцеговина, ќе мора да се справи со 100 милиони Турци. Дали мислите дека овие 100.000 Турци од Црна Гора, ако им се даде команда, ќе го набљудуваат тоа мирно“?

Неколку дена подоцна - кога насилството врз турските граѓани ескалираше, Кнежевиќ повика на мир.

Порталот Raskrinkavanje.me посочи на улогата на социјалните мрежи, ботовите и пантомим профилите на партиите блиски до ДФ во формирањето на овие наративи.

„Токму партиските ботови повикуваат на собири и „прошетки“ низ места „каде што мигрантите ги демнат нашите деца“, наведува порталот.

Видете и ова: „Инвазија во Европа“ - анонимен профил на Х кој поттикнува антиимигрантски наративи

Тие потсетуваат и на објавата дека турски државјани киднапирале дете во трговски центар во Подгорица, која беше споделена на профилите на Инстаграм, следени од 100.000 луѓе и групите на родителите на Вибер. Подоцна се покажа дека приказната е измислена.

Податоците на полицијата за последните пет години покажуваат дека меѓу странците што се гонат за разни кривични дела, турските државјани се само на шестото место.

Пред нив се граѓаните на Србија, Косово, Албанија и Босна и Херцеговина и Русија.

Бајрамспахиќ за Радио Слободна Европа изјави дека кампањата за дезинформации траела со месеци и дека нејзиниот резултат е спирала на насилство што продолжува и продолжува.

„Сведоци сме на организирано насилство, масовни кршења на човековите права, дискриминација и заплашување на национална група која е само на шесто место по бројот на крвави злосторства, додека преостанатите пет не се тема, ниту пак некој размислува за воведување визи за граѓаните на тие земји.“

Како реагираа полицијата и обвинителството

На 26 октомври, во населбата Забјело во Подгорица, полицијата уапси еден турски и еден азербејџански државјанин, осомничени за бодење на маж од Подгорица, кој, според обвинителството, претрпел полесни повреди.

Истата вечер, беа приведени 45 државјани на овие две земји, со цел да ја проверат легалноста на нивниот престој.

Нејзините членови ги спречија собраните граѓани да се „пресметуваат“ со странците, повикувајќи ги „да не подлегнуваат на емоциите и повиците за линч“.

Сепак, по ова следеа физички напади и уривање на имотот на турските државјани.

На 27 октомври, полицијата уапси осум лица од Подгорица поради говор на омраза, физички напади и навреди кон неколку турски и азербејџански државјани.

Таа, исто така, заплени „неколку бејзбол палки подготвени за напад“ на странци.

Исто така, контролираше и странски државјани - околу 20 од нив беа вратени по различни основи или се во процес на откажување на престојот, додека за околу 30 беше издадена прекршочна наредба.

Обвинителството одговори на скандирањето „Убиј, убиј, убиј го Турчинот“ во населбата Забјело за време на полициската операција за апсење на 26 октомври.

Видете и ова: Пад на поддршката на НАТО во Црна Гора, покажува истражување

Вишото обвинителство отвори случај по тој повод.

На 27 октомври, околу стотина мажи во темна облека и качулки извикуваа „Турци надвор“ и „Убиј го Турчинот“ на улиците на станбениот комплекс Градски кварт. Полицијата го следеше нивното движење и враќање во Забјело, каде што беа радикализирани пораките насочени против турските граѓани.

Обвинителството официјално не реагираше на овој случај.

Владата го укина безвизниот режим

Владата одговори на инцидентите со откажување на безвизниот режим за турските граѓани по итна постапка, која ќе стапи на сила на 30 октомври.

Оваа одлука е политички неодговорна и популистичка, рече Милош Кнежевиќ од Центарот за граѓанско образование.

„Селективното и ад хок дејствување може да укажува дека одлуките се донесуваат под притисок од јавноста и некои надворешни актери, а не врз основа на фактите и интересите на државата. Исто така, испраќа лоша порака дека целата нација може да биде колективно казнета за постапките на поединци, што е неприфатливо и опасно“, вели Кнежевиќ.

Опозициската партија Европски Сојуз оцени дека одлуката претставува ксенофобичен, неодговорен и опасен чин на Владата и дека не е донесена случајно токму сега.

„Сето ова се случува по налог на шефот на кого му служат во Белград, веднаш по веста дека Турција испорачала беспилотни летала во Косово. Тоа беше доволна причина владата на Спајиќ и нејзините екстремни партнери да започнат нов бран хистерија кон целиот турски народ.“

Бајрамспахиќ смета дека проблемот лежи во континуираното одбивање на Владата да се справи со честитенационалистички испади.

„Владата одбива да се справи со проблемот на говорот на омраза и ширењето на верска и национална нетолеранција, што придонесе за ескалација на насилството. Националистичките испади се речиси нормализирани“, вели таа.

Актуелните настани се сосема „природно“ продолжение на вредностите што ги промовираат владејачките партии, заклучува Бајрамспахиќ.

На власт во Црна Гора е коалиција собрана околу движењето „Европа сега“ на премиерот Милојко Спајиќ, просрпската и проруската партија на претседателот на парламентот Андрије Мандиќ и демократите на вицепремиерот Алексе Бечиќ.

ДФ е блиска до властите во Белград и претседателот на Србија, Александар Вучиќ.