Во екот на масовните антивладини протести и барањата на демонстрантите за распишување предвремени избори, српскиот претседател Александар Вучиќ повторно се обрати до Русија.
На 30 јуни, Вучиќ им се заблагодари на „руските пријатели“, како што го нарече државниот врв во Москва, за нивното „разбирање“.
Тоа беше негов одговор на изјавата на рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров - дека Москва е заинтересирана за смирување на немирите во Србија „врз основа на Уставот и законот“.
Сепак, истиот ден, Александар Дугин, според многумина водечкиот идеолог на Кремљ, кој е исто така близок до Владимир Путин, тврдеше дека народот на Србија „не го сака Вучиќ“.
„Србите сакаат Вучиќ да си замине. И тоа е точно. И сите Срби го сакаат тоа“, изјави Дугин за „Спутник“.
Пораки со различно значење пристигнуваат од Русија седум дена откако Руската служба за надворешно разузнавање во соопштение изјави дека Србија извезува оружје во Украина која Русија ја нападна во февруари 2022 година, започнувајќи војна која не е завршена до денес.
Дали блискоста заврши?
Ивана Страднер, соработничка на невладината Фондација за одбрана на демократијата од Вашингтон, не верува дека одвојувањето на власта во Србија, отелотворена во Вучиќ и изолацијата на Русија од Европската Унија се во средина.
Таа верува дека Кремљ го поддржува Вучиќ „затоа што може да го контролира“.
„Москва не сака демократски ориентирана и непредвидлива влада во Србија. Русија има долга историја на промовирање автократија и истите тактики што Москва ги користи во Грузија, ги користи и во Србија“, оценува Страднер.
Во гореспоменатата изјава, Сергеј Лавров предупреди и на можноста за наводна „обоена револуција“ во Србија.
Тој ги обвини неименуваните западни земји дека „обично секогаш“ се обидуваат да ги искористат одредени внатрешни настани во различни земји, со цел „да ги промовираат своите интереси, на штета на другите партнери“ на тие земји.
„Се надеваме дека овој пат нема да се впуштат во своите обоени револуции“, рече тој.
Лавров го повтори терминот, кој стана симбол на соборување на авторитарните режими. Терминот се однесува на концептот на соборување на владата во една земја и поттикнување на друга.
Видете и ова: Национализмот ја победи борбата против корупцијата - реакции за митингот во БелградОд почетокот на осуммесечните протести во Србија, Вучиќ тврди дека токму ова се случува во Србија.
Пофалби во време на криза
Меѓусебните пофалби од Москва и Белград дојдоа на ден кога низ цела Србија беа организирани масовни улични блокади, како чин на граѓанска непослушност.
Тоа е реакција на апсењата што следеа по судирите меѓу полицијата и демонстрантите во саботата, на 28 јуни, во главниот град на Србија, и по истовремените собири организирани од противниците и поддржувачите на владата.
Полицијата одговори со апсења и кршење на барикадите, додека демонстрантите, кои бараат распишување предвремени парламентарни избори, што владата одбива да го стори, ги обвинуваат за прекумерна сила и репресија.
„Репресивните мерки на оваа влада ме потсетуваат на Москва од пред една деценија, кога имаше протести. Тоа е „прирачник“ на авторитарните режими“, оценува Страднер.
Видете и ова: Инциденти и апсења по големиот студентски протест во БелградВучиќ, оправдувајќи ја постапката на полицијата, исто како и Лавров, се повика на „Уставот и законот“ - оценувајќи дека постапките на полицијата во последните денови биле „апсолутно професионални“.
„Не би ме изненадило ако Русија ги засили своите разузнавачки активности и им обезбеди уште поголема поддршка на властите во Србија“, изјави Страднер за РСЕ.
„Извинувањето“ на Вучиќ до Москва
„Благодарноста“ на Вучиќ до Лавров и руското државно раководство се форма на „извинување и ласкање кон Москва“ - така ги гледа нив Андреј Шари, директор на рускиот сервис на Радио Слободна Европа.
Тој забележува дека пораките на Вучиќ следеле по објавувањето на руските разузнавачки извештаи дека Србија испорачува оружје во Украина преку посредници.
Овие изјави предизвикаа остри критики и предупредувања до Србија од Кремљ во последните месеци.
Иако официјален Белград првично негираше дека испорачува муниција на Украина во борбата противруската инвазија, подоцнежниот одговор на Вучиќ беше дека не може да контролира каде ќе заврши оружјето.
И потоа, на 23 јуни, Србија го суспендираше извозот на оружје во странство.
Во чие име зборува Дугин?
Заедно со Лавров и „руските пријатели“, Вучиќ испрати и благодарница до „ретко коректните руски аналитичари“.
Сепак, еден го критикуваше во претходните денови.
Александар Дугин, руски десничар кој од некои медиуми е опишан како „водечки идеолог на Кремљ“, рече дека легитимитетот на Вучиќ „исчезнал“.
Дугин за рускиот државен медиум „Спутник“ изјави дека „сите Срби сакаат Вучиќ да си замине“.
„Денес, фактички, само државата стои зад него (Вучиќ) - а поддршката од народот е нула“, рече Дугин, а потоа самиот ќе го употреби аргументот за „обоена револуција“.
„Само оние луѓе кои се плашат од уште една обоена револуција, тие не учествуваат во протестите. Но, Вучиќ е завршен. Неговиот легитимитет исчезна“, рече Дугин.
Ивана Страднер смета дека на коментарите на Дугин „не треба да им се обрнува премногу внимание“.
„Тој нема толку големо влијание врз Путин како што многумина мислат“, додава таа.
Андреј Шари, од друга страна, ја смета изјавата на Дугин за „малку поважна од дијалогот меѓу Вучиќ и Лавров“.
„Кремљ го користи тоа секој пат кога е потребно некој од десницата да изјави нешто што можеби му е на ум на Кремљ. А Лавров нема официјално да го изјави тоа“, додава Шари.
Тој, исто така, забележува дека Дугин зборувал во име на медиум кој е директно контролиран од Кремљ.
„Сигурен сум дека не е случајно - што Дугин добил дозвола, сигнал од Москва да го каже тоа. Кремљ знае како да ја игра таа игра, за да изврши одреден притисок врз Вучиќ“, смета директорот на рускиот сервис на РСЕ.
Тој исто така истакнува дека Москва може да оди подалеку ако Вучиќ не ја разбере пораката.
„Денес Дугин го вели тоа, утре некој друг од истакнатите аналитичари кои официјално не ја претставуваат руската влада, но имаат влијание, може да го каже тоа, но задутре тоа може да стане официјална политика на Москва“, додава Шари.
„За Вучиќ, кој балансира помеѓу Европа и Русија, ова може да биде срамно и сериозно“, нагласува тој.
Ивана Страднер оценува дека политиката на Вучиќ за балансирање „не е нешто што Москва сака да го толерира, за разлика од Брисел“.
Исто така, потсетува на зависноста на Србија од руската нафта и гас.
Додека Србија се обидува да ги одложи санкциите на САД врз српската нафтена индустрија, која е во мнозинска руска сопственост, таа преговара со Москва за нов договор за снабдување со гас.
„Испраќањето оружје на Путин во Украина може да биде иритирачко. Но, исчезнувањето на рускиот гас на пазарот значи исчезнување на влијанието на Москва и затоа е испратена пораката“, додава таа.
Видете и ова: Блокада од собири како нова форма на граѓанска непослушност во СрбијаТелеграм канали за улични блокади
Андреј Шари ја гледа социјалната мрежа Телеграм како уште едно поле за ширење пропагандни наративи контролирани од Кремљ.
Стотици проруски канали на Телеграм се активни во Србија, од кои некои имаат десетици илјади следбеници. Во изминатите неколку дена, на одредени канали како што е „Исток инфо“, имаше извештаи за протестни блокади на улици во Белград и други градови.
Заедно со фотографиите од блокадите на патот, нема многу информации. Најчесто се споменува само нивната локација.
И беше оставена анкета во која следбениците можат да гласаат - без разлика дали ги поддржуваат протестите или не.
Во исто време, други проруски канали на Телеграм му даваат поддршка на претседателот на Србија. И според Вучиќ, некои од проруските платеници во Украина се критични на Телегам.
Меѓу нив е и Дејан Бериќ - снајперист кој беше осуден во Србија за учество во странско бојно поле.
На својот канал, Бериќ отворено го критикуваше Вучиќ за неговата средба со украинскиот претседател Володимир Зеленски и извештајот за испорака на муниција во Киев.
„Руската влада и Путин го користат Телеграм како поле за ширење пропаганда. Тие ги загубија другите социјални мрежи поради санкциите“, истакнува Андреј Шари.
Тој додава дека преку каналите на Телеграм и блогерите кои ги водат, често се дистрибуираат неофицијални информации, но дека постои контрола од Кремљ.
„На официјално ниво, Лавров е љубезен кон Вучиќ, тоа значи - „сè уште не сме сериозно лути“. А неофицијалните канали се токму порака до Белград да биде внимателен што прави“, истакнува Шари.
„Победа“ над „Шарената револуција“
Александар Вучиќ во последните месеци тврдеше дека „ја победил обоената револуција“.
И тој одбива да ги исполни барањата на протестите, кои се проширија низ цела Србија по трагедијата во Нови Сад, кога 16 лица загинаа при уривањето на настрешницата на железничката станица.
Бидејќи објектот неодамна беше реконструиран, демонстрантите за несреќата ја обвинија корупцијата поврзана со реконструкцијата на проектот, кој владата го рекламираше како една од своите успешни инвестиции.
На 30 јуни, Вучиќ изјави дека власта во Србија се добива на избори кога надлежните органи ги повикуваат, а не, како што рече, кога „банда хулигани го бара тоа“.
„Ќе го одржуваме редот во земјата, ви благодариме за вниманието кон нашите руски пријатели, ви благодариме за разбирањето и будното оценување на она што се случува во Србија“, рече Вучиќ.
„Но, сакам да им кажам ним и на сите други дека без разлика што организираат, без разлика колку плаќаат сè е завршено. Сакам да ги информирам дека Србија победи, дека со нетрпение очекувам понатамошна соработка со Руската Федерација“, порача српскиот претседател Вучиќ.