Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека земјите од НАТО треба да престанат да купуваат руска нафта ако сакаат Вашингтон да ги заостри санкциите кон Москва, но тоа може трае многу време и е предизвик.
Само три земји од НАТО во моментов увезуваат руска сурова нафта: Унгарија, Словачка и Турција. Од трите, Турција е најголемата.
„Според нашите податоци, (Турција) е трет најголем увозник на руска нафта во светот“, изјави Петрас Канитас, аналитичар од Центарот за истражување на енергијата и чистиот воздух (CREA) со седиште во Вилнус, за РСЕ на 15 септември.
„Турција купува руска нафта главно затоа што е со многу намалена цена“, додаде тој. „Тие исто така имаат корист од рафинирање на руската сурова нафта и продажба на горивни производи во Европа“.
Трамп веќе некое време зборува за секундарни тарифи против земјите што увезуваат руска нафта и веќе ги објави за Индија. Во Truth Socialpost на 13 септември, тој ги повика „сите земји од НАТО“ да го спречат таквиот увоз.
„Заканите на Трамп досега во голема мера беа насочени кон Индија и до одреден степен кон Кина. Турција никогаш не беше во игра. Значи, ова е интересен нов развој“, рече Бенџамин Хилгенсток, виш економист во Институтот KSE со седиште во Киев.
Идејата е да се погоди руската економија со прекинување на еден од нејзините клучни извозни производи, принудувајќи го Кремљ на суштински преговори за прекинување на целосната војна што ја започна против Украина во 2022 година.
Хилгенсток, кој е и соработник во Германскиот совет за надворешни односи, рече дека губењето на турскиот извоз би било голем проблем за Москва.
„Тоа веројатно би значело дека тие ќе мора да дадат поголеми попусти на други купувачи за да го пренасочат овој обем“, изјави тој за РСЕ.
Но, апетитот на Турција за руска нафта се базира на моќни економски сили што Анкара нема лесно да ги игнорира. Некои од нејзините рафинерии земаат 90 проценти од нивната сурова нафта од Русија, па префрлањето не може да се случи преку ноќ. Турција е исто така, за разлика од Индија и Кина, голем увозник на рафинирани руски нафтени производи.
„Секако, за Турција, [прекинувањето на увозот] ќе биде донекаде предизвик, како што би било за Унгарија и Словачка, кои не презедоа никакви чекори за диверзификација на своите резерви“, рече Хилгенсток.
Освен економијата, политиката би го отежнала и присилувањето на Турција да ги намали руските резерви. Бидејќи не е членка на Европската Унија, не се соочува со истите притисоци како Унгарија или Словачка.
Унгарија и Словачка
И Будимпешта и Братислава постојано повторуваа дека се зависни од руската нафта преку нафтоводот Дружба.
Во август, кога украинските воздушни напади постојано ја ставаа вон функција, унгарскиот министер за надворешни работи Петер Сијарто рече „ако испораките преку нафтоводот Дружбастанат невозможни долго време, тогаш и снабдувањето со нафта за Унгарија и Словачка исто така ќе стане невозможно“.
Сепак, ЕУ постави цел да се ослободи од увозот на руска енергија до 2027 година, користејќи ги правилата на внатрешниот пазар на ЕУ, што значи дека одлуката не може да биде ставена под вето од Унгарија или Словачка.
Аналитичарите велат дека двете земји би можеле да увезуваат нафта преку нафтоводот Адрија, преку Хрватска.
„Диверзификацијата не е нерешлив технички проблем, туку прашање на политичка и економска волја“, изјави Тамаш Плецер, аналитичар за нафта и гас во Ерсте банка, за унгарскиот сервис на РСЕ, претходно овој месец.
„Ова би го направило горивото поскапо, но сè додека постои слободен пазар, нема недостиг“, додаде тој.
Енергетскиот аналитичар на CREA, Канитас, истакна дека претходно оваа година, Чешка успеала целосно да се откаже од руските резерви на нафта, потег на кој се обврзала кратко по целосната инвазија на Русија во Украина во 2022 година.
„Тие го одржаа своето ветување“, рече тој, но додаде дека унгарскиот премиер Виктор Орбан „има добри односи со претседателот Трамп. Би рекол дека може да има некаков вид на ослободување или нешто слично“.
Секундарни тарифи
Во објавата на Трамп, исто така, се повикаа земјите од НАТО да разгледаат тарифи од 50-100 проценти за Кина за да ја казнат за нејзината поддршка на воената машинерија на Русија.
Повикот доаѓа во време кога самиот Вашингтон е вклучен во напнат трговски спор со Кина. Трамп постојано го одложуваше сопствениот рок за Кина да прифати нови трговски услови или да се соочи со огромни нови тарифи, бидејќи Кина не покажа подготвеност да се повлече.
Изјавата на Трамп беше поддржана од републиканскиот сенатор Линдзи Греам, кој се залагаше за донесување закони за огромни секундарни тарифи за да ги задушат трговските партнери на Русија.
„Сега е време Европејците да го следат примерот на претседателот Трамп и да се справат со Кина и Индија“, изјави тој за програмата „Meet The Press“ на NBC. „Кина и Индија ќе ги променат своите практики кон Путин. Оваа војна ќе заврши.“
Но, бидејќи Европа прифати зголемувања на тарифите како цена за водење бизнис со Вашингтон, има уште поголема потреба да продолжи со трговијата со Кина.
На 15 септември, Министерството за надворешни работи во Пекинг предупреди на „цврсти контрамерки“ ако земјите од НАТО „ја погодат Кина со тарифи“.
Ниту еден европски лидер не сугерираше дека зголемувањето на царините е на повидок. Ниту, пак, имаше непосредни знаци за движење во однос на намалувањето на увозот на нафта.
Хилгенсток рече дека за да има такво нешто, Трамп можеби ќе треба лично да интервенира кај лидерите на Унгарија, Словачка и Турција.
„Ова е навистина разговор што г-дин Трамп мора да го води со своите пријатели (Виктор) Орбан, (Роберт) Фицо и (Реџеп Таип) Ердоган“, изјави Хилгенсток.
