Со Одлука за спроведување на Европската комисија за одобрување на првото ослободување на средства за Република Северна Македонија во рамките на Инструментот за реформи и раст за Западен Балкан, беше одобрена првата исплата на средства за земјата.

Со оваа Одлука, како што соопшти денеска Министерството за европски прашања, одобрени се нето-износ од околу 2.3 милиони евра како неповратна помош и како нето износ од околу 2 милиони евра како заем кои ќе бидат достапни преку Инвестициската рамка за Западен Балкан и нето износ од околу 3.7 милиони евра што го претставува преостанатиот дел од заемот наменет за директна буџетска поддршка.

Во оваа сума не се вклучени околу 3,6 милиони евра кои се наменети за порамнување на дел од средствата кои државата претходно ги доби како претфинансирање.

Северна Македонија се позиционира на 51. место на Глобалниот индекс за мир (GPI) за 2025 година, со резултат од 1,799. Ова претставува пад од четири позиции во однос на минатата година, според извештајот на Институтот за економија и мир (IEP).

Оваа позиција ја става земјата во средината на листата од 163 држави во светот, а е во рамки на регионот Западна и Централна Европа, кој останува најмирен во светот, иако бележи благ пад од 0,57 отсто во изминатата година.

Во регионот Западна и Централна Европа, други земји од поширокото соседство се рангирани на следните позиции: Хрватска на 19. Место, Бугарија на 29. Место, Грција на 45. Место, Албанија на 52., Косово на 63. и Србија на 64. Место.

Овие рангирања покажуваат дека земјите од Западен Балкан генерално остануваат во средниот опсег на индексот, со умерени промени во нивните позиции, главно поради предизвици во доменот на безбедноста и милитаризацијата.

Регионалната иницијатива за контрола на мало и лесно оружје на Западен Балкан, во која учествуваат и земјите од регионот, продолжува да игра клучна улога во намалувањето на безбедносните ризици.

Видете и ова:

Папата Лав XIV ја осуди „пандемијата на оружје“

На глобално ниво, индексот на мир за 2025 година покажува дека светот станал помалку мирен по 13-ти пат во последните 17 години, со просечен пад на мирот од 0,36%. Ова е шеста последователна година на влошување на глобалниот мир.

Исланд ја задржува титулата на најмирна земја во светот со резултат од 1,095, следен од Ирска (1,260) и Нов Зеланд (1,282).

На спротивниот крај, земји како Русија (3,441), Украина (3,434), Судан (3,323), Демократска Република Конго (3,292) и Јемен (3,262) се меѓу оние со најмалку мир, погодени од интензивни конфликти и хуманитарни кризи.

Најголемото влошување е забележано во доменот на тековни конфликти, со пад од 1,3%, при што 78 земји бележат влошување поради зголемениот број на надворешни конфликти.

Делот што се однесува на милитаризација исто така бележи пад, со 86 земји кои зголемиле воени расходи, при што просечните воени трошоци како процент од БДП достигнале највисоко ниво од 2010 година. Норвешка, Данска и Бангладеш се меѓу земјите со најголем пад во овој домен.

За разлика од овие трендови, доменот на безбедност и сигурност покажува благ напредок, со подобрувања во 95 земји, особено во перцепциите за криминал, политичкиот терор и насилните демонстрации.

Ризик за понатамошна ескалација на конфликти

Извештајот нагласува дека зголемените геополитички тензии, економската нестабилност и високата инфлација, особено во земјите во развој, создаваат ризик за понатамошна ескалација на конфликти.

Видете и ова:

Славески: Преземаме мерки за да ја симнеме инфлацијата под 3 проценти

Глобалната економија во 2024 година беше обележана со забавен раст на БДП (околу 3%), висока инфлација (околу 6% на глобално ниво, со троцифрени бројки во земји како Судан и Сирија) и зголемена невработеност кај младите, особено во региони како Блискиот Исток и Северна Африка.

Овие фактори, заедно со зголемените воени буџети и трговските ограничувања, ја зголемуваат можноста за „конфликтна зараза“, каде конфликтите во една земја можат да се прелеат во соседните региони, како што се гледа во Источна Европа и Јужен Кавказ поради војната во Украина.

Во извештајот се посочува дека во 2023 година биле активни 59 државни конфликти. Ова е највисок број од крајот на Втората светска војна, додека уделот на конфликти што завршуваат со мировни договори или јасна победа значително опаднал.

Тоа, заедно со зголемениот број на меѓународни конфликти (175% пораст од 2010 година), укажува на зголемен ризик од ескалација на постоечките жаришта, како што е неодамнешниот конфликт во Кашмир меѓу Индија и Пакистан.

Во услови на зголемена геополитичка фрагментација и ограничени ресурси за превенција на конфликти, извештајот повикува на засилени напори за мировни иницијативи и економска стабилизација за да се спречи понатамошно влошување на глобалната мирност.

Родителите на учениците од Петтата белградска гимназија протестираат на 1 септември, барајќи, како што соопштија, да се почитуваат правата на наставниот кадар и учениците.

„Повеќе од 20 отсто од наставниот кадар во ова училиште се соочува со сериозни последици поради нивната ангажираност во поддршка на студентските протести и блокади“, соопштија родителите Петтата во пресрет на собирот.

Тие наведоа дека дека со одлука на в.д. директорката на училиштето, Данка Нешовиќ, не им е продолжен договорот на определено време на 19 наставници, како и дека четворица наставници се суспендирани. Родителите исто така, соопштија дека се сменети 13 класни раководители, од вкупно 32, што е речиси половина од сите класни раководители.

„Овие промени предизвикуваат загриженост, бидејќи многумина се прашуваат дали тие се дел од поширока стратегија за намалување на влијанието на оние кои се противат на сегашната школска администрација“, наведоа тие.

Видете и ова:

Вучиќ ги пoвика претставниците на демонстрантите на јавна дебата, тие одбија додека не се распишат избори

Родителите бараат оставка од в.д. директорката, сметајќи дека договорите не им биле продолжени на професорите кои учествувале во штрајкот и блокадите што во Србија започнаа по трагедијата во која загинаа 16 лица при падот на настрешницата на главната железничка станица во Нови Сад на 1 ноември.

Министерството за образование ја назначи Данка Нешовиќ за вршител на должноста директор на Петтата белградска гимназија на 24 февруари, поради што учениците и нивните родители повеќепати протестираа.

Просветните работници кои беа во прекин на работа, ги поддржаа минатата учебна година студентските блокади и протести на кои се бара одговорност од властите за несреќата во Нови Сад и распишување вонредни избори.

Новата учебна година во Србија започнува и со најави за протести организирани од студентите во блокада, кои повикаа на комеморативни прошетки низ целата земја под наслов „Средношколците паметат“, по повод 10 месеци од трагедијата во која загинаа 16 лица.

Неколку стотини автопревозници од БиХ започнаа протест во понеделникот рано наутро.

Блокирани се главните сообраќајници и царински терминали.

На влезовите во поголемиот дел од градовите во Босна и Херцеговина, сообраќајот се одвива отежнато по една лента поради колони од камиони. За патничките возила на граничните премини нема поголеми потешкотии, според извештајот на БИХАМК.

Превозниците се одлучија на протест и блокади изразувајќи незадоволство од административните пречки и високите давачки што ја нарушуваат конкурентноста на секторот.

Тие бараат од Министерството за транспорт и врски на Босна и Херцеговина, меѓу другото, итно намалување на задржувањата на границите преку дигитализација на царинските процеси, укинување на правилото на ЕУ „90/180“ (ограничување на престојот на максимум 90 дена во рок од 180 дена), како и враќање на најмалку половина од акцизите на гориво.

Видете и ова:

Република Српска пред избори: Кој ќе учествува, а кој ќе бојкотира?

Како што претходно наведоа, тие се незадоволни од односот на министерството во изминатите неколку месеци кон нивните барања.

Надлежното министерство во неделата (31 август) соопшти дека имале редовни состаноци со претставници на автопревозниците, но дека се „свесни за уставните и законските надлежности“.

Истакнуваат дека на Советот на министри било предложено формирање на Одбор за олеснувања во транспортот, но како што тврдат, за тоа не дале согласност министрите од Сојузот на независни социјалдемократи на Милорад Додик.

Се наведува и дека министерството не може да влијае врз правото на престој на професионалните возачи во ЕУ, што е дефинирано со Шенгенскиот договор.

Советот на министри на БиХ и претходно преговараше со претставници на ЕУ за ова прашање, но ЕУ одби да ги исклучи возачите од правилата кои ги регулираат условите за престој во ЕУ.

Автопревозниците изразија незадоволство и во април, кога повеќе од 500 камиони поминаа низ Сараево во протестна поворка, изразувајќи незадоволство од, како што претходно рекоа, долготрајните проблеми во овој сектор, поради кои домашните превозници не се конкурентни на пазарот.

Босна и Херцеговина е речиси целосно зависна од меѓународниот патен транспорт во трговската размена со земјите на ЕУ.

Европските сојузници на Киев работат на „доста прецизни планови“ и „јасна патоказна мапа“ за можно распоредување трупи во Украина доколку се постигне мировен договор меѓу Киев и Москва - изјави претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен.

Фон дер Лајен, во коментари објавени во „Фајненшл тајмс“ на 31 август, додаде дека секое такво вложување би имало целосна поддршка од САД, кои во изминатата година се колебаа околу можноста за учество.

„Безбедносните гаранции се од најголемо значење и апсолутно клучни. Имаме јасна патоказна мапа и имавме договор во Белата куќа... и оваа работа напредува многу добро“, изјави фон дер Лајен за ФТ.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски инсистираше на силни безбедносни гаранции од западните сојузници, особено од САД, како дел од каков било договор за прекин на огнот со Русите, кои досега не покажале никакви знаци дека бараат мировен договор.

Видете и ова:

Руските напади врз Украина продолжуваат, погодени се објекти во Одеса

Фон дер Лајен за време на викендот ги посети земјите членки на ЕУ кои се во близина на Русија, фокусирајќи се на напорите за зголемување на националните одбранбени трошоци и воената подготвеност. Таа изјави дека европските лидери работат на рамка за „распоредување на мултинационални трупи и поддршка од Американците“.

„Претседателот [Доналд] Трамп нè увери дека ќе има американско присуство како дел од безбедносниот механизам. Тоа беше многу јасно и повеќепати потврдено“, додаде таа.

Европските лидери разговарале за можноста за испраќање на десетици илјади војници доколку се постигне мировен договор. Американските сили наводно би обезбедиле команда и контрола, разузнавачки и надзорни ресурси, но не и копнени трупи.

Францускиот претседател Емануел Макрон ги повика европските лидери во Париз на 4 септември за да одржат разговори на високо ниво, објави „Фајненшл тајмс“, повикувајќи се на три дипломатски извори.

Германскиот канцелар Фридрих Мерц, британскиот премиер Кир Стармер, генералниот секретар на НАТО Марк Руте и Фон дер Лајен се меѓу оние чие присуство се очекува, се наведува во извештајот.

Мерц, во интервју за германската телевизиска куќа ZDF, предупреди дека војната сè уште може да трае подолг период, но дека нејзиното брзо завршување на штета на Украина не е опција.

„Се обидуваме да го завршиме тоа што е можно побрзо. Но, сигурно не по цена на капитулација на Украина. Војната би можела да заврши утре ако Украина се предаде и ја изгуби својата независност,“ изјави Мерц.

Видете и ова:

Зеленски бара нов состанок со САД и ЕУ, додека се интезивираат руските напади

Трамп го направи завршувањето на војната во Украина, која започна со руската инвазија во февруари 2022 година, главен приоритет на својата администрација.

Сè повеќе е фрустриран од одбивањето на рускиот претседател, Владимир Путин да се сретне со Зеленски и од континуираната руска кампања на масовни воздушни напади врз украински цивилни цели.

„Путин не се променил. Тој е предатор,“ изјави фон дер Лајен. „(Трамп) сака мир, а Путин не доаѓа на преговарачка маса... Тој има негативно искуство со Путин, и сè повеќе Путин не го прави тоа што го вели.“

Додека политичарите разговараа, насилството продолжи и на бојното поле – Русија на 31 август ги продолжи своите немилосрдни воздушни напади врз Украина, погодувајќи енергетски постројки во најмалку два региона и цели низ други локации низ земјата.

Како одговор, Зеленски изјави дека Украина ќе продолжи да се брани на својата територија и ќе изведува удари со долг дострел врз цели во Русија.

„Ќе ги продолжиме нашите активни операции токму на начинот што е потребен за одбраната на Украина. Силите и ресурсите се подготвени. Планирани се и нови длабоки удари,“ напиша Зеленски на 31 август на мрежата Икс (Х), откако доби извештај за ситуацијата од украинскиот врховен командант, генерал Олександар Сирски.

Притвореник почина вчера во истражниот затвор „Скопје“ во Шуто Оризари, информираа на 31 август од Министерството за внатрешни работи. Притвореникот бил еден од 36 те обвинетите во предметот „Синдром“ што се однесува на злоупотреби и поткуп при издавање инвалидски пензии и туѓа нега. Тој од април годинава се наоѓаше во притвор во затворот во Шуто Оризари.

Адвокатот Асмир Алиспахиќ, роднина на починатиот, на социјалната мрежа Фејсбук напиша дека починатиот притвореник, кој изминатите пет месеци бил во притвор, не добивал терапија соодветна на неговата здравствена состојба.

„Човек кој има сериозни дијагнози можел и дома да почине, но тој требало да прима секојдневна терапија. Вие ги знаете условите во затворите, таму нема основни услови за секојдневен живот а најмалку да примаат терапии какви што требало да ги прима 24/7 човек со ваква дијагноза“, напиша Алиспахиќ.

Од Кривичниот суд велат дека имале информации за повеќе дијагнози, но не и за канцер.

„При сослушување, ниту обвинетиот лчно ниту преку бранителот известиле дела боледува од рак. За време на издржувањето на мерката притвор од страна на судот редовно и навремено истиот е спроведуван на сите потребни медицински прегледи.
Веќе определената мерка судот може да ја промени по предлог на странките, а бранителот на обвинетиот таков предлог поднесе во петокот на 29 август“, се вели во соопштението од Судот.

Во него е наведено дека постапката за одлучување била во тек. Во соопштението е наведено дека Судот изразува длабоко жалење за загубата на човечкиот живот.

Ставен под контрола големиот пожар што попладнево изби на депонијата во Вардариште, а набргу ќе започне и пуштањето на електрична енергија, информираaт од Дирекцијата за заштита и спасување.

Пожарот предизвика прекин на струја во општината Аеродром, населбата Ново Лисиче, и околните населени места, а поради сериозноста пожарот да не направи дополнителна штета се исклучија далноводите.

Од Дирекцијата за заштита и спасување (ДЗС) велат дека без струја останаа населбите Аеродром, Лисиче, Методија Андонов Ченто, индустриската зона, Кванташки пазар, Арачиново, Стајковци, Трубарево и Бунарџик.

„Пожарот во депонијата Вардариште е целосно ставен под контрола. Набргу, дел по дел, ќе биде пуштена електричната енергија“ изјави директорот на ДЗС Стојанче Ангелов.

Видете и ова:

Гори депонијата Вардариште, превентивно исклучени неколку далноводи

Претходно во соопштението од ДЗС беше наведено дека постојат сомневања дека се работи за намерно предизвикано палење на депонијата Вардариште“.

Според последните информации објавени од Центарот за управување со кризи на целата териоторија на државата утрово биле евидентирани четири пожари на отворено кои се ставени под контрола.

Станува збор за пожари во општината Македонски брод каде што на подрачјето Јасен горела мешана шума, потоа на планината Кожуф, и во општините Долнени и Делчево каде што била запалена градската депонија.

Пожар ја зафати депонијата Вардариште во близина на скопската населба Лисиче. Од Дирекцијата за заштита и спасување (ДЗС) потврдуваат дека пожарот настанал попладнево.

„Денес попладне изби пожар во депонијата Вардариште. Од безбедносни причини исклучени се неколку далноводи поради што без напојување со електрична енергија останаа делови од населбите (или цели населби) Аеродром, Лисиче, Методија Андонов Ченто, индустриската зона, Кванташки пазар, Арачиново, Стајковци, Трубарево и Бунарџик. Поради обемот на пожарот и опасноста да се прошири надвор од депонијата како помош на БППЗ Скопје се испратени еден БТР, еден хермелин и еден тим на ДЗС. Далноводите ќе бидат пуштени по санирањето на пожарот“, се наведува во соопштението од ДСЗ.

Според Дирекцијата, „постојат сомневања дека се работи за намерно предизвикано палење на депонијата Вардариште“.

Видете и ова:

Невреме во Скопје: паднати покриви, оштетени возила и пожари

Според последните информации објавени од Центарот за управување со кризи на целата териоторија на државата утрово биле евидентирани четири пожари на отворено кои се ставени под контрола.

Станува збор за пожари во општината Македонски брод каде што на подрачјето Јасен горела мешана шума, потоа на планината Кожуф, и во општините Долнени и Делчево каде што била запалена градската депонија.

Во гранатирањето од страна на Суданските сили за брза поддршка загинаа најмалку седум лица, а 71 беа ранети во Ел-Фашер, изјави медицински извор во неделата, додека паравоената група (РСФ) ја започна својата најжестока офанзива досега врз опколениот град.

Ел-Фашер, последниот голем град во огромниот западен регион Дарфур кој сè уште е под контрола на армијата, стана најнасилната фронтовска линија во војната меѓу суданската армија и РСФ, која избувна во април 2023 година.

Во последните недели, паравоените сили ја засилија својата долготрајна опсада, лансирајќи жестоки артилериски баражи и копнени упади во густо населените населби, аеродромот во градот и кампот за раселени лица Абу Шук, погоден од глад.
Ретките болници кои сè уште работат беа постојано бомбардирани, а локалната полициска станица беше заземена од паравоената група РСФ.

Медицинскиот извор, кој побара анонимност од безбедносни причини, рече дека вистинската бројка од нападот во саботата е „веројатно поголема“, бидејќи многу повредени не можеа да стигнат до болницата поради интензитетот на нападите на РСФ.

Видете и ова:

Израел бара од глобалниот монитор за глад да го повлече извештајот за Газа

Меѓу ранетите, претежно повредени од шрапнели, 22 се во критична состојба, според изворот, кој бил контактиран преку сателитски интернет за да се заобиколи прекинот на комуникацијата.

Локалните активисти изјавија дека нападот погодил неколку населби во западниот дел на градот во близина на аеродромот, кои силите на РСФ се обидувале да ги освојат.

Централната покраина Пенџаб во Пакистан се соочува со една од најлошите вонредни поплави во поновата историја, бидејќи поплавите влијаат врз животите на повеќе од 2 милиони луѓе и однесоа 33 животи во текот на изминатата недела, соопштија официјални лица во неделата.

„Поплавите во три источни реки влијаеја врз животите на 2,06 милиони луѓе“, изјави за германската новинска агенција ДПА, портпаролот на покраинскиот орган за управување со катастрофи, Мажар Чадухари.

Тој рече дека властите евакуирале 760.000 луѓе на безбедни локации во 511 кампови за помош поставени во покраината.

Видете и ова:

Пакистан евакуира половина милион луѓе заробени поради поплавите

Повеќе од 2.000 села се поплавени од три реки: Ченаб, Сутлеџ и Рави. Поројните дождови во соседна Индија ги влошија поплавите откако вишок вода беше испуштена во Сутлеџ и Рави - обете контролирани од Индија според Договорот за води на Инд.

Најмалку 33 лица ги загубија животите досега во Пенџаб во текот на изминатата недела, додека бројот на жртви од инциденти поврзани со дождови од 26 јуни се искачи на 849, според Националниот орган за управување со катастрофи.

Издадено е предупредување за поплави за низводните области на Пенџаб и јужната покраина Синд, бидејќи се очекува проток од над 31.000 кубни метри во секунда во следните 24 часа.

Процесот на евакуација во Синд започна и десетици илјади луѓе се преместуваат на побезбедни места.

Главниот министер на Синд, Мурад Али Шах, изјави за медиумите дека неговата влада „ќе ги заштити животите и добитокот под какви било околности“.

Монсуните, сезона на обилни дождови во Јужна Азија што трае од јули до септември, беа непредвидливи и посурови во последните години под влијание на климатските промени, убивајќи илјадници и погодувајќи милиони.

Повеќе од 2.000 луѓе беа убиени во супер поплавите што го погодија Пакистан во 2022 година, потопувајќи една третина од земјата, што претставува копнена маса поголема од големината на Обединетото Кралство.