Белград ги поддржува руските обвинувања за мешање на Брисел во протестите

Обвинувања на Кремљ против Европската Унија (ЕУ), но без докази.

Ова е главната порака на руското разузнавање, кое ги обвинува Унијата и нејзините земји-членки дека стојат зад антивладините демонстрации во Србија.

Додека на 1 ноември се одбележува годишнината од смртта на 16 лица во несреќа што предизвика масовни протести, Кремљ ги смета илјадниците демонстранти кои бараат одговорност од властите за „испрани мозоци“.

Во соопштението на Руската служба за надворешно разузнавање (РСР) од 15 септември, се тврди дека тоа што се случува во Србија е „субверзивна акција“ од Брисел.

Студентите во блокада од факултетите кои ги предводат протестите, се опишани како „младина која се радикализира“ и „преминува од мирен протест кон „револуционерни“ методи на борба и насилство“.

„Целта на европскиот либерален мејнстрим е да донесе на власт во оваа најголема балканска земја послушно раководство лојално на Брисел“, соопшти РСР.

Ивана Страндер, соработник на невладината Фондација за одбрана на демократијата од Вашингтон, проценува дека Кремљ продолжува да го поддржува режимот на претседателот Александар Вучиќ, кој три години одбива да воведе санкции врз Русија за инвазијата на Украина.

„Рускиот претседател Владимир Путин го користи Балканот за да ги заобиколи санкциите и да ја финансира воената машина. Исто така, Путин сака хаос на Балканот, а Вучиќ му помага во тоа“, оценува Страндер.

Молчењето на Брисел

До објавувањето на овој текст, нема реакции од Европската Унија на обвинувањата на руското разузнавање.

Од почетокот на масовните антивладини протести во Србија,Брисел е воздржан.

ЕУ неодамна повика на прекин на најновиот бран насилство, отелотворен во судири меѓу полицијата и демонстрантите, како и судири меѓу поддржувачите на владата и опозицијата, во неколку градови во Србија.

Вук Вуксановиќ, истражувач во невладиниот Белградски центар за безбедносна политика, смета дека е тешко да се обвини ЕУ додека многу демонстранти „изразуваат гнев и фрустрација од тишината што доаѓа од Брисел - со исклучок на комесарката Марта Кос и дебатата во Европскиот парламент“.

„И Русија ќе ја искористи секоја можност да „плука“ по ЕУ, која во моментов е најомразениот дел од Западот за нив, во споредба со САД под раководство на Трамп“, вели Вуксановиќ.

Ивана Страднер истакнува дека иако Кремљ го обвинува Брисел дека се обидува да ја собори владата во Србија, постојат докази за руско мешање и соработка со авторитарни режими низ целиот свет.

„Русија им помогна на авторитарни режими како Белорусија, Венецуела или нејзините сателити во Грузија“, набројува таа.

Русите како „партнери“ за Вучиќ

Во првата реакција на официјален Белград, Александар Вучиќ ги нарече руските разузнавачи „партнери“.

„Вучиќ јавно апелира до Русија и го напаѓа Западот за „шарената револуција“, додека зад затворени врати ќе се обиде да се осигури дека западните влади нема да го откажат своето пријателство среде политичка криза во Србија“, смета Вуксановиќ.

Од почетокот на протестот, претседателот на Србија го повторува рускиот наратив за наводната „шарена револуција“.

Со овој термин, руските претставници се осврнуваат на бунтовите во поранешните советски републики против авторитарните режими, обвинувајќи го Западот за мешање.

Во исто време, Белград ги интензивира своите односи со Москва, која се соочува со западна изолација.

Вучиќ, исто така, објави дека српските безбедносни служби „дополнително ќе контактираат“ со руските разузнавачи по објавата.

„Ова е сериозен тест за Европа. Ако Европа не може да дисциплинира лидер како Вучиќ, како ќе го дисциплинира Путин?“, прашува Страднер.

И како „последен обид за обоена револуција“, без да даде никакви докази, руската служба го најавува 1 ноември, односно годишнината од несреќата.

Вучиќ оценува дека српските власти сега се „многу поподготвени“ и дека „работите се поинакви“ во споредба со почетокот на протестите.

Во однос на почетната нереакција на полицијата на улиците, употребата на сила е забележлива во последните месеци. Демонстрантите ја обвинуваат полицијата за насилство и репресија, додека државата тврди дека дејствува „во согласност со законот“.

„Репресијата на Вучиќ во Србија изгледа како нешто од „прирачникот“ на руската служба, особено затоа што Вучиќ целосно сака да го контролира информацискиот простор и да употреби сила против граѓаните“, вели Страднер.

До објавувањето на текстот, Владата и Министерството за надворешни работи на Србија не одговорија на прашањата на Радио Слободна Европа за тврдењата на руската служба.

Студентите со порака до Вучиќ на руски јазик

Од официјалниот извештај на студентите во блокадата, нема реакција на обвинувањата на руското разузнавање.

Еден факултет објави оглас, со порака до претседателот Вучиќ на руски јазик.

„Нашите барања се јасни: свикајте избори, не ги користете услугите на други служби заради вашиот рејтинг - ова ќе и се врати како бумеранг на Србија“, рекоа студентите на Правниот факултет во Ниш за време на блокадата.

Таа институција беше меѓу десетиците факултети чија работа беше блокирана од студентите на крајот на 2024 година - со барања насочени кон санкционирање на одговорните за смртта на 16 лица при падот на настрешницата на Железничката станица во Нови Сад.

Последното барање упатено до властите е свикување предвремени избори.

Иако ја негираат одговорноста за несреќата, Вучиќ и другите претставници на владата одбиваат да распишат избори.

Остри реакции на опозицијата во Србија

Дел од проевропската опозиција во Србија остро реагираше на обвинувањата на руските власти.

Демократската партија го нарече тоа навреда за граѓаните и лага.

„Тука нема надворешен план, нема „Мајдан“ и нема заговор. Постои само волја на граѓаните на Србија да раскинат со корупцијата, грабежот и диктатурата“, нагласи ДС.

Претседателот на опозициската Партија за слобода и правда, Драган Ѓилас, оцени дека руската служба „со измислување на „српскиот Мајдан“ повторно целосно го поддржа режимот на Вучиќ“.

Тој потсети дека руските власти издадоа слична изјава за време на антивладините протести во Србија кон крајот на 2023 година.

Тие протести избувнаа по обвинувањата дека владата, предводена од Српската напредна партија, ги „украла“ изборите.

Обвинувања против медиумите

Руската служба за надворешни работи состави список на независни медиуми во Србија, кои ги обвинува за „перење мозок на српската младина“. Без да го наведе изворот на информациите, таа тврди дека тие биле финансирани од Брисел.

Павол Салај од меѓународната новинарска организација „Репортери без граници“ оценува дека руската служба лажно ги обвинува независните медиуми во Србија.

„Бидејќи руската разузнавачка служба се занимава со транснационална репресија во земја која е кандидат за членство во ЕУ, нејзините институции и земјите-членки не смеат да молчат“, изјави Салај за РСЕ.

Агенцијата ФоНет и неделникот Време, како и неколку локални медиуми, беа меѓу медиумите што беа повикани.

На списокот на руската служба се RAM, Јужне вести (Јужни вести), Слободна реч (Слободен збор), Бум 93 (Бум93), Подринске, Новопазар ФриМедиа, СОИнфо, ФАР, Сторителер (Раскажувач), како и невладината организација Линк.

„Означувањето на новинарите, без никакви докази, како „алатки на странско влијание“ не само што е неосновано, туку претставува и закана за нивната безбедност и слобода да ја работат својата работа“, изјави за РСЕ, Маја Север, претседателка на Европската федерација на новинари.

„Секој напад врз нив е во исто време напад врз правото на граѓаните да бидат точно и непристрасно информирани“, додава таа.

Покрај реакциите на Брисел, претставниците на новинарските здруженија побараа и реакција од српските власти, додека провладините таблоиди во Србија ги напаѓаат локалните независни медиуми, по руското соопштение.