Американските воени лидери се сè повеќе загрижени дека Соединетите Држави се соочуваат со можноста глобалните жаришта да се претворат во продолжени, повеќефронтални конфликти поттикнати од главните противници на САД- Русија, Кина, Иран и Северна Кореја.
Во услови на заострување на врските меѓу четирите земји, ова веројатно значи дека кратките, географски ограничени војни - видот на конфронтации што американската војска во голема мера ги очекуваше - се минато, рекоа американски воени претставници на 13 мај во Вашингтон на конференција организирана од Центарот за стратешки и меѓународни студии (CSIS).
„Мислам дека мора веднаш да се верува дека ако има борба во една географска област, поради овие односи, тие веднаш ќе метастазираат или ќе имаат географско, геополитичко развлекување. Тоа не може да се избегне“, рече генералот Кристофер Махони, помошник командант на американскиот морнарички корпус.
Предупредувањето на Махони ја одразува растечката загриженост во Пентагон дека традиционалните претпоставки на Америка за ескалација на конфликтите повеќе не важат.
„Мислам дека идејата за краток, остар конфликт е фантазија. Едноставно нема да се случи“, рече Махони.
Руската инвазија на Украина - за која Кремљ наводно очекуваше дека ќе трае најмногу неколку недели - се приближува кон 40-тиот месец, а жестоките борби сè уште се водат по должината на 1000-километарската фронтова линија. Помошта што Москва ја доби од Кина, Иран и Северна Кореја веројатно го продолжи конфликтот.
Генералот Џејмс Мингус, заменик-началник на Генералштабот на армијата, истакна дека иако врските меѓу овие земји не се нови - Русија одржува пријателски односи со Иран и Северна Кореја со децении - длабочината на сегашната соработка, особено во технологијата и трансферот на оружје, означува опасна нова фаза.
„Ова ниво на споделување - треба многу да не загрижи“, рече Мингус.
Адмиралот Џејмс Килби, заменик-началник на операциите на морнарицата, вели дека вежбата на морнарицата од големи размери - интегриран глобален тренинг настан во кој учествуваат американските флоти - ќе се одржи по трет пат во август. Вежбата е дизајнирана да се подготви токму за видот на трансрегионални конфликти што американските претставници сега ги очекуваат.
„Тоа е признание дека ова е местото во кое се наоѓаме“, рече Килби на конференцијата.
Де факто оска
Кина, Иран и Северна Кореја ја поддржаа руската инвазија на Украина, при што секоја од нив снабдуваше критична технологија, беспилотни летала, ракети и артилерија во Москва. Северна Кореја испрати илјадници војници за поддршка на руските операции.
Природата на оваа соработка, рече Махони, „звучи како сојуз“.
„Значи, иако можеби не е формализиран договор, се случува и верувам дека ќе продолжи да се случува“, рече Махони.
Согласувањето се протега надвор од Украина. Иранскиот посредник Хамас го започна својот напад врз Израел на 7 октомври, додека Иран истовремено ѝ помагаше на Русија да ги избегне западните санкции и да ја одржи својата воена машинерија.
Во исто време, Кина продолжува со агресивни маневри во Јужното Кинеско Море и околу Тајван, дури и додека ги проширува економските и воените врски и со Иран и со Русија.
Може ли американската индустриска база да „одржи чекор“?
Аналитичарите и одбранбените претставници се сè повеќе скептични дека американската индустриска база за одбрана е подготвена за продолжен конфликт со висок интензитет, а не пак за повеќекратни.
По две децении антитерористички операции фокусирани на мали, специјализирани сили и ограничена набавка на врвни платформи како Ф-35, САД сега се соочуваат со голем предизвик за зголемување.
Производството на артилерија, особено гранати од 155 милиметри кои се критични за одбраната на Украина, се намали. Бродоградбата, исто така, драматично забави.
Кина, која сега поседува најголема морнарица во светот по број на трупови, лансира нови бродови со брзина до 200 пати поголема од онаа на САД, вели Килби.
Претседателот Доналд Трамп, кој дојде на функцијата со ветување за зајакнување на вооружените сили на САД, ја направи обновата на морнарицата клучен столб на неговата одбранбена агенда. Во април, тој издаде извршна наредба насочена кон оживување на бродоградбената индустрија и повторно воспоставување на американската поморска доминација.
Но, раководителите на индустријата и воените лидери предупредуваат дека проблемот оди подалеку од која било администрација. Хроничните одложувања во усвојувањето на буџетите, краткорочните континуирани резолуции и партиските ризични односи - вклучувајќи три затворања на владата во последните 12 години - им отежнаа на одбранбените компании да се обврзат на долгорочни инвестиции.
Самиот процес на набавки на Пентагон, исто така, беше критикуван. Експертите велат дека системот е премногу бавен и конзервативен, заглавен од бирократија што ги попречува иновациите и ги одвраќа новите учесници.
Махони рече дека сите делови од процесот на набавки мора да се реформираат „или нема да добиете многу предност од тој“ напор.
Прашањето за парите
И покрај растечките закани, трошоците за одбрана на САД останаа релативно непроменети во однос на инфлацијата во поголемиот дел од изминатите две децении. Како дел од БДП, сега изнесува околу 3 проценти - помалку од половина од просекот од Студената војна - забележа сенаторот Мич Меконел (републиканец од Кентаки) на конференцијата.
„За да се зголеми проблемот, уделот на буџетот за одбрана потрошен за набавка на оружје се намали“, рече Меконел.
Предложениот буџет за одбрана на администрацијата на Трамп за 2026 година вклучува 893 милијарди долари директни трошоци, слични на претходната година, со дополнителни 119 милијарди долари во текот на една деценија преку процес на помирување. Но, критичарите велат дека тоа не е доволно.
„Јазот помеѓу заканите со кои се соочуваме и она што го правиме за да ги надминеме е голем. И тоа треба да нè заплаши“, рече Меконел.
Тој ја посочи одбраната на Украина како модел не само на отпорност, туку и на брза иновација.
„Нашите пријатели го развија она што е веројатно водечкиот сектор за иновации на беспилотни летала во светот. Но, уште позабележителна е одржливата брзина со која украинските производители ги усовршуваат беспилотните системи во реално време“, вели Меконел.
Мекконел се согласува со воените лидери дека секој иден конфликт веројатно нема да биде мал или изолиран.
„Еден од најголемите стратешки предизвици со кои се соочуваме денес е можноста за конфликт од висок ранг или истовремени конфликти во различни фронтови што би ја оптовариле длабочината на нашиот арсенал и отпорноста на нашите линии за снабдување. Победата би зависела од испораката во голем обем и на време“, смета Меконел.
Тоа би бил огромен предизвик во конфликт околу Тајван бидејќи островот се наоѓа на повеќе од 6000 милји од копното на САД.
Непобедлива Америка?
Додека администрацијата на Трамп ги опоменува европските влади за заедничките трошоци за одбрана, покренувајќи прашања за посветеноста на САД кон сојузниците во НАТО, Меконел исто така рече дека САД не можат сами да се борат против своите противници.
Тој рече дека трговската војна на администрацијата со европските и азиските сојузници доаѓа во време кога противници како Русија и Кина се здружуваат за да го предизвикаат меѓународниот поредок предводен од САД.
„Нема сомнение дека нашите противници работат напорно за да ја поделат Америка и нејзините европски сојузници. Ако им ја олеснуваме работата, правиме нешто погрешно“, рече Меконел, кој се повлече од раководството на Сенатот во февруари.
Тој рече дека САД ќе треба да се потпрат на сојузниците и партнерите за да им помогнат да ја одвратат и ограничат агресијата во наредните години од Индо-Пацификот до Источна Европа.
„Одењето сами само ќе ги зголеми трошоците за даночните обврзници и ризиците за нашите војници“, заклучува Меконел.
