Во декември 2023 година, заедно со десетици илјади други 18-годишни мажи, Александар, од сибирскиот град Улан-Уде, беше повикан на задолжителна воена служба во руските вооружени сили.
Четири месеци подоцна и речиси 7000 километри на запад, тој се најде себеси како копа пешадиски ровови по должината на руската граница со Украина. И не долго потоа, се најде себеси како се крие во тие ровови, соочувајќи се со украинските трупи и нападите со камикази беспилотни летала.
„Се испостави дека бев испратен во борбена зона спротивно на законот, без да бидам прашан“, рече тој во интервју за РСЕ.
Тешката состојба на Александар - кој побара неговото презиме да не се користи за да избегне гонење од страна на полицијата - ja илустрира руската политика, нешто што претседателот Владимир Путин енергично го избегнуваше откако ја започна инвазијата на Украина во февруари 2022 година.
Регрути во борба
Со инвазијата што се приближува кон својот 40-ти месец, руските трупи продолжуваат да претрпуваат огромни жртви: над 750 000 мртви и ранети, според западните проценки, а бројот се зголемува како што пролетната сезона на борби оваа година започнува со голема брзина.
И покрај жртвите, Русија успеа да го одржи темпото на операции потпирајќи се на елабориран систем за регрутирање на мобилизирани резервисти, волонтери, приватни платеници, па дури и затвореници, плус редовни единици. Високите плати и бенефиции за борбена служба резултираа со постојан проток на луѓе испратени во битка.
Но, рускиот закон им забранува на регрутите - мажи, претежно на возраст од околу 18 години, кои имаат завршено една година задолжителна воена служба - да служат во борбени зони. Прво и најважно, тоа значи во Украина.
Рускиот претседател Владимир Путин постојано ветуваше дека регрутите нема да бидат испратени да се борат. Но, тие можат да бидат регрутирани за извршување задачи во задната гарда, како што се логистички или градежни работи, подалеку од активните борбени зони.
Тие исто така можат да бидат убедени или принудени да потпишат целосни договори за доброволна борба по само четири месеци основна обука. Честопати, регрутите не разбираат целосно што потпишуваат, велат активисти и адвокати.
Минатото лето, украинските сили извршија прекугранична инвазија во рускиот регион Курск, совладувајќи ги лесно бранетите гранични трупи и трупите на граничната стража, единиците на Националната гарда и другите трупи. Десетици регрути беа исто така заробени или исчезнати за време на инвазијата. Најмалку 25 беа убиени, според новинскиот медиум „Вјорстка“.
Александар имаше среќа што не беше меѓу нив.
Воените обвинители и службениците од локалниот воен регрутен центар не беа достапни за коментар за случајот на Александар.
„Брзо ископавме мали ровови, а потоа само седнавме таму“, раскажува Александар.
Александар, кој разговараше со РСЕ од регионот Јарослав, североисточно од Москва, рече дека бил регрутиран есента 2023 година. Тој бил примен во служба како војник во декември, првично поминувајќи го поголемиот дел од времето во регионот Амур, по должината на границата со Кина.
Тој бил распореден во единица на Железничките трупи, што е логистичка сила посветена на управување со возовите од кои војската во голема мера се потпира во своите 11 временски зони.
„Што се однесува до обуката, неколку пати вежбавме целно гаѓање и тоа беше тоа. Немаше посебна обука“, рече тој.
Во април 2024 година, непознат број регрути од неговата база за обука биле испратени на место за собирање, а потоа испратени во Брјанск, руски регион што граничи со Украина.
Тој рече дека првично нему и на неговата чета од осум мажи им било наредено да копаат бункери за Граничната стража, посебна воена единица посветена на чувањето на руската граница. Тој рече дека не виделе ниту еден војник доброволец - познат како „контрактики“ - или мобилизиран војник, познат како „мобики“.
„Кога нè фрлија одозгора, немаше никој во областа освен регрути. Дури и нашиот водач на одред беше регрут како нас, другите седуммина. Тој само учел во воено училиште пред војската“, вели Александар.
Минатиот август, кога украинските трупи ги изненадија руските сили, напаѓајќи го соседниот Курски регион, целиот батаљон на Александар беше во Брјанск. На 6 август, рече тој, неговата единица била во готовност, а две други чети побрзале да се приклучат на четата на Александар.
„Брзо ископавме мали ровови, а потоа само седевме таму. Тоа е тоа“, рече тој.
Високи офицери, раскажува Александар, им наредиле на регрутите да напредуваат кон позиции најблиску до границата. Зад нив, во втората линија на одбрана, биле професионални војници и подобра опрема.
На регрутите, рече тој, им беше забрането да прават какво било непланирано повлекување.
„Еднаш бевме под оган неколку часа. Бевме испратени на извидувачка мисија, а потоа излегоа украинските вооружени сили. Не можевме да се вратиме, нашите луѓе ќе пукаа во нас затоа што ја откривме нашата локација. Легнавме и чекавме неколку часа“, се сеќава Александар.
Украински камикази дрон експлодирал близу до неговата позиција, рече тој, предизвикувајќи му потрес на мозокот - петти по ред.
Сива зона на регрутите
Руските официјални лица одбија да го признаат она што е повеќе или помалку јавна тајна, особено меѓу воените семејства: дека регрутите навистина биле заробени, намерно или од небрежност, во борбите по границата со Украина.
Постои законска дупка во забраната за испраќање регрути во битка. По само четири месеци, на младите мажи им е дозволено да потпишуваат договори, ефикасно пријавувајќи се како доброволци за целосна должност, вклучително и распоредување во борба.
Сепак, офицерите и воените регрутери рутински вршат притисок и ги принудуваат регрутите да потпишуваат договори, без да обезбедат целосно откривање или одрекување од одговорност или други релевантни информации, се пожалија активисти, адвокати, па дури и родители.
Минатиот октомври, неколку регрути од руска тенковска дивизија добија 305 000 рубли (3600 американски долари) надомест откако се пожалија дека потпишале лажни договори со Министерството за одбрана.
Истиот месец, Александар, кој не потпишал никаков таков договор за доброволец, рече дека повторно бил ранет кога фрагмент од камиказе дрон го погодил во левата нога. Тој бил префрлен од фронтовската линија и хоспитализиран во воена клиника во Борзија, од каде што првично била испратена неговата единица.
Воените лекари не сакале точно да ја дијагностицираат неговата повреда, рече тој, бидејќи бил регрут, а повредата била борбена повреда, што би било спротивно на законските забрани. Тоа значело дека немал право ниту на дополнителна исплата за претрпена воена повреда.
Тој бил ослободен од регрутација на 10 декември 2024 година, една година од денот кога стапил во служба.
„На почетокот, воопшто не можев да одам. Малку заздрави, потоа купив бастун и барем почнав да одам. Ме држеа во болница додека не бев демобилизиран. Останав инвалид. И исто така без пари. Имам и напади на паника. Кога има напади, веднаш почнувам да барам дронови“, вели Александар.
Тој сега изјави дека планира да поднесе формална жалба до Канцеларијата на воениот обвинител и за да се признае неговото распоредување во борба и за да може да добие надомест за неговата повреда.
