Порано во јули, беше постигнат договор европските сојузници на НАТО да купат американско оружје, вклучително и ракети „Патриот“, за Украина. Иако Германија неодамна објави дека два ракети „Патриот“ наскоро ќе се упатат кон Киев, остануваат прашањата дали овој договор навистина ќе ѝ го даде на Украина она што ѝ е потребно во наредните месеци.
Договорот, објавен од американскиот претседател Доналд Трамп и генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, во Вашингтон на 14 јули, во суштина е продолжение на она што беше начин на работа за западните сојузници од целосната инвазија на Украинапред повеќе од три години: Европејците испраќаат воена опрема што веќе ја имаат во Киев, а потоа ги надополнуваат своите залихи со ново оружје - главно американско.
Сепак, големата разлика сега е што Европејците мора значително да ги зголемат испораките на оружје за Украина,при што администрацијата на Трамп досега не даде никакви нови ветувања. (Сепак, испораките ветени за време на администрацијата на Бајден сè уште продолжуваат.)
До одреден степен, Европејците го зголемија производството за да го пополнат јазот, а германскиот Институт Кил забележува дека за прв пат од јуни 2022 година, Европа ги надмина САД во вкупната воена помош за Украина со 72 милијарди евра (83 милијарди долари), во споредба со 65 милијарди евра што доаѓаат од Вашингтон.
Прашањето за Украина и нејзините сојузници е колку ќе биде одржлив предложениот механизам?
На долг рок, Европејците ќе мора да купат повеќе оружје откако ветија дека ќе потрошат 5 проценти од бруто-домашниот производ (БДП) за одбрана до 2034 година на самитот на НАТО во Хаг во јуни. Оружјето наменето за Украина ќе биде клучен дел од ова трошење.
Дипломат од земја од ЕУ, зборувајќи анонимно за Радио Слободна Европа, рече дека договорот од јули во Вашингтон е најдобриот начин да се задржат „Американците ангажирани во Украина особено, но и во Европа, воопшто“, бидејќи Соединетите Држави ќе имаат корист од очекуваното европско одбранбено трошење.
И додека Европа е заинтересирана да инвестира во сопствениот одбранбен сектор, ова ќе потрае. Европските лидери одлучија, барем на краток рок, дека е подобро да купуваат американски производи.
„Или тоа или оставете ја Украина без оружје“, изјави за Радио Слободна Европа еден функционер на НАТО, кој побара анонимност бидејќи не е овластен да зборува во писмена форма.
„Мислам дека од европска страна тешко се сфаќа дека ова мора да се случи на еден или друг начин“, вели тој.
На 5 август, Холандија стана првата земја-членка на НАТО што финансираше целосен пакет во рамките на новата шема, кога објави пакет воена помош за Украина во вредност од 500 милиони долари за американски системи за оружје, вклучувајќи делови за ракети „Патриот“.
„Холандија сега ја презема водечката улога во снабдувањето со воена опрема од американските залихи“, рече холандскиот министер за одбрана Рубен Брекелманс.
„Со одлучна поддршка на Украина, го зголемуваме притисокот врз Русија да преговара“, рече тој.
На 21 јули, Контакт групата за одбрана на Украина, сојуз од над 50 земји, вклучувајќи ги сите земји-членки на НАТО и неколку партнери кои не се членки на НАТО, се состана преку интернет за прв пат откако беше објавен договорот од Вашингтон. На состанокот на групата, која беше клучен координатор на испораките на западно оружје во Киев, дури седум земји изразија интерес за купување американско оружје за Украина. Меѓу тие земји беа Канада, Белгија, Германија, Холандија и некои од нордиските земји.
Исходот од состанокот на Контакт групата, која е позната и како Рамштајн група, е дека Украина ќе обезбеди детална „листа на желби“ за тоа што ѝ е потребно, фокусирајќи се особено на воздушната одбранаи муницијата.
НАТО, пак, ќе даде проценка за тоа колку би чинело купувањето на таква воена опрема. Појаснување се очекува кога групата Рамштајн повторно ќе се собере на есен, веројатно во Украина за прв пат.
Главното прашање сега е колку брзо воената опрема може да се испорача во Украина?
Се очекува европските земји да испорачаат 2 милиони артилериски гранати од 155 милиметри оваа година, а со почетокот на домашното производство на Украина поддржано од западно финансирање, може да се покрие празнината предизвикана од отсуството на американски извоз.
Но, со воздушната одбрана, приказната е поинаква. И токму тука на Украина ѝ е потребно американско оружје, особено ракетите земја-воздух „Патриот“.
Европската алтернатива на системот за ракетна одбрана „Патриот“, ранцуско-италијанскиот SAMP-T, му е доставена на Киев, а Рим неодамна објави дека трета батерија ќе биде испратена на есен.
Но, според дипломатите на НАТО, производството и на потребните пресретнувачи и на целото поставување трае подолго во споредба со „Патриот“. Плус, Киев, исто така, ја доведе во прашање ефикасноста на европскиот систем.
Кога Трамп и Руте се сретнаа со печатот за да го објават договорот на 14 јули, американскиот претседател спомена дека 17 системи „Патриот“ би можеле да бидат подготвени за купување за Украина.
Германија минатата недела објави дека ќе испрати две батерии во Украина во блиска иднина, но не е јасно од каде би дошле другите системи. Шест европски земји - Германија, Грција, Холандија, Полска, Романија и Шпанија - моментално користат системи „Патриот“, но постојат стравувања од тие земји дека споделувањето на нивните батерии со Украина би го оставило нивното небо изложено.
И „Локид Мартин“ и „Рејтеон“, двата главни производители на „Патриот“, го зголемуваат производството за да ги задоволат европските барања, но Украина, која е под постојани руски напади, веројатно нема да ги види придобивките во скоро време.
