Вести
Српските пратеници го усвоија законот со кој ќе може да се гради на местото на Генералштабот во Белград
Српските пратениците на 7 ноември го усвоија „лекс специјалис“ за комплексот згради на Генералштабот на архитектот Никола Добровиќ, оштетени во бомбардирањето на НАТО во 1999 година.
За тој закон, формално наречен „Измени и дополнувања на Законот за посебни постапки за реализација на проектот за ревитализација и развој на локацијата во Белград меѓу улиците Кнеза Милоша, Масарикова, Бирчанинова и Ресавска“, гласаа 130 пратеници, 40 беа „против“, а еден пратеник не гласаше.
Усвоен е и предлогот да се утврди постоење на особено оправдани причини тој Закон да стапи на сила порано од осмиот ден од денот на објавувањето.
Со посебниот закон, властите во Србија имаат намера да го отворат патот за изградба на таа локација, а намера да изгради луксузен хотел на почетокот на 2024 година изрази Џаред Кушнер, зетот на американскиот претседател Доналд Трамп .
Кушнер, кој е во брак со постарата ќерка на Трамп, Иванка, и беше советник во Белата куќа за време на првиот мандат на Трамп, минатата година најави хотелски комплекс вреден 500 милиони долари во Белград.
Станува збор за проект во центарот на Белград, објект, кој беше поранешен Генералштаб на Југословенската армија.
Локацијата беше бомбардирана од авиони на НАТО во пролетта 1999 година како дел од кампањата за спречување на српските сили да напаѓаат делови од Косово, кое сè уште беше дел од земјата.
И покрај тоа што беа бомбардирани, зградите го задржаа својот заштитен статус поради, како што велат активистите, нивното архитектонско значење.
Предложениот нов закон го поништува ова со тоа што го прогласува проектот за национален приоритет, наведувајќи дека „сите процедури поврзани со спроведувањето на проектот за ревитализација на Генералштабот треба да се сметаат за итни“ и „сите државни органи и институции се должни да донесат акти во рамките на нивната надлежност без одложување“.
Што е „Лекс специјалис“ и како реагираше опозицијата
По дефиниција, лекс специјалис (lex specialis) е посебен закон кој има предност пред општиот закон во случај кога двата регулираат иста материја.
Овој термин, до сега се однесуваше на посебни закони донесени за одредени проекти или ситуации, како што беше во случаите на изградба на проектите на актуелната власт „Белград на вода“, националниот стадион и изложбата ЕКСПО 2027.
Во расправата пред усвојувањето на законот, пратениците од опозицијата повикаа на повлекување на лекс специјалисот, сметајќи го за противзаконит, додека владејачкото мнозинство тврдеше дека зградата на Генералштабот не може да се обнови и дека треба да се сруши.
„Обновувањето е обидено, но не е можно поради оштетувањата и материјалот кој повеќе не се произведува“, рече шефот на пратеничката група „Србија не смее да застане“, Миленко Јованов.
Билјана Ѓорѓевиќ, народна пратеничка од опозицискиот Зелено-лев фронт, предупреди дека во одредбите на овој лекс специјалис стои дека тој стапува на сила ден по усвојувањето.
„Можам да замислам дека ќе почнат да рушат веќе следната недела. Секако дека граѓаните ќе дојдат и ќе се обидат да го спречат тоа, не можам да замислам поинаку“, рече Ѓорѓевиќ.
Таа потсети дека станува збор за објект во близина на зградата на Владата, во значаен архитектонски дел на Белград.
„Граѓаните од тоа не можат да имаат никаков интерес. Може да има само владејачкиот режим, за во овој момент да ги стопли односите со семејството Трамп“, наведе Ѓорѓевиќ.
Пратеникот на партијата Србија центар (СРЦЕ), Петар Бошковиќ, оцени дека зградата треба да се зачува, меѓу другото, бидејќи под неа „се наоѓа најголемото средиште на сите комуникации“.
„Владејачките пратеници по ова би требало да одговараат за велепредавство. Им предлагам идниот хотел да го преселат во Министерството за надворешни работи и Министерството за одбрана“, рече Бошковиќ во парламентот.
Пратеничката на Народното движење на Србија (НПС), Ивана Роквиќ, рече дека се руши симбол на историјата и државноста.
„Само заради останување на власт и богатење, за трошка од милоста на Трамп“, наведе Роквиќ.
Како се стигна до тука?
Законодавниот процес следи по серија битки околу проектот. Во ноември 2024 година, српската влада им ја одзеде на зградите- нивната заштитена ознака, отворајќи го патот за компанијата на Кушнер да продолжи понатаму. Тоа предизвика негодување кај заштитниците на историските споменици.
Во мај, обвинителите објавија дека службеникот за култура, задолжен за историската ознака на локацијата, фалсификувал потпис на клучен документ и бил уапсен.
Горан Васиќ, вршител на должноста директор на Републичкиот завод за заштита на спомениците на културата, призна дека измислил експертско мислење и истрагата е во тек.
Во тоа време, компанијата на Кушнер, „Афинити партнерс“, негираше каква било вмешаност во фалсификување документи. Исто така, се обврза да изгради меморијален комплекс во рамките на местото, посветено на сите жртви од бомбардирањето на НАТО.
Локацијата беше вклучена на овогодинешниот список на најзагрозени места на културно наследство во Европа од страна на Европа Ностра, најголемата организација за заштита на наследството на континентот.
Кога делегација од групата го посети местото во јули, рече дека комплексот е „симбол на колективната одговорност за заштита на културното наследство на 20 век“.
Проектот беше критикуван и во Србија. Во 2024 година, поранешниот началник на Генералштабот на Србија, Здравко Понос, го обвини Вучиќ дека „инвестира во својата политичка иднина“ и го спореди секој договор за откажување од контролата врз местото, со предавање на „семеен скапоцен камен“.
Политичарите од различен спектар рекоа дека треба да се зачува како историски споменик.
Но, Вучиќ рече дека проектот „ќе придонесе главниот град да стане центар на овој дел од светот“ и ќе му помогне на Белград да се позиционира како „непропустлива дестинација и пожелно седиште за најголемите корпорации, универзитети и меѓународни институции“.
види ги сите денешни вести
Техеран пред голема редукција на вода поради сушата
Иранските власти предупредија дека се намалуваат резервите на вода за делови од Техеран, бидејќи земјата се бори со продлабочена криза за вода предизвикана од долгогодишната суша.
Предупредувањата дојдоа еден ден откако претседателот Масуд Пезешкијан изјави дека иранската престолнина можеби ќе мора да биде евакуирана доколку ситуацијата продолжи да се влошува.
„Рационализацијата на водата требаше да почне многу порано“, изјави Реза Хаџикарим, раководител на Федерацијата на водната индустрија на Иран, за државната телевизија. „Во моментов, 62 отсто од водата во Техеран се снабдува од подземни извори, а нивото на водоносните извори е намалено“.
Министерот за енергетика, Абас Али Абади, сигнализираше дека службениците ќе преминат на рационализација на снабдувањето со вода во некои области на Техеран, војатно на принцип на ротација.
„Ова ќе помогне да се избегне расипништвото иако може да предизвика непријатности“, рече Абади за државната телевизија.
Кризата со вода во Иран главно произлегува од намалените врнежи од дожд и сушата која трае веќе петта година.
Но, некои експерти, исто така, ја обвинуваат прекумерната зависност од водоносни извори и годините на расипништво и пад и неефикасното управување, особено во земјоделството.
Мајка на жртва од настрешницата во Нови Сад осми ден штрајкува со глад
Дијана Хрка, мајка на млад човек кој загина по падот на настрешницата на железничката станица во Нови Сад минатиот ноември, штрајкува со глад во центарот на Белград осми ден по ред.
Таа бара кривично гонење на одговорните за смртта на нејзиниот син и на уште 15 други лица кои починаа при падот на настрешницата, слободување на сите притворени студенти и вонредни парламентарни избори.
Во изјава за телевизијата Н1, Хрка рече дека се чувствува добро и не се откажува од штрајкот.
Таа се осврна на фактот дека, во саботата навечер, претседателот на Србија, Александар Вучиќ, во изјава за Радио-телевизија Србија рече дека е подготвен да разговара со неа.
„Ако господинот претседател е подготвен да разговара и ако мисли дека сака да разговара, ќе дојде тука да разговара пред сите луѓе, пред сите медиуми. Ако се плаши од скандирање, тоа е негов проблем, а не мој“, рече Хрка.
Вучиќ изјави дека е подготвен да ја прими Дијана Хрка „секогаш и во секое време“ и дека е подготвен да ја посети, но дека разговорот треба да се одвива без „политичка претстава во која ќе бидат опкружени со 500 луѓе“ и без обиди за предизвикување инциденти.
Хрка штрајкува со глад од 2 ноември во непосредна близина на српскиот Парламент, откако полицијата не ѝ дозволи да го стори тоа на скалите од главниот влез во парламентот.
Секој ден, граѓаните се собираат таму за да ја поддржат.
Во исто време, на платото пред Собранието пред неколку месеци беше поставена импровизирана шаторска населба на поддржувачи на владејачката Српска напредна партија (СНС).
Метална ограда и полициски кордони ги одделуваат двете групи луѓе.
Трагедијата во Нови Сад се случи само четири месеци откако зградата на станицата беше официјално отворена, по тригодишна реконструкција.
И покрај обвиненијата и истрагите против поранешни државни функционери, судења за несреќата уште не се започнати.
Несреќата предизвика бран антивладини протести што ги водат студенти веќе една година, барајќи политичка и кривична одговорност за падот на покривот на реконструираната железничка станица, што владата го отфрла.
Џиновски бранови го погодија Тенерифе, најмалку тројца загинати и 15 повредени
Џиновски бранови повлекоа десетици луѓе во морето на Тенерифе, вклучувајќи многу туристи, при што загинаа најмалку три лица а се 15 повредени, објавија регионалните власти на шпанскиот остров, јави агенцијата ДПА.
Една од жртвите била веројатно 79-годишна Холанѓанка, според медиумски извештаи. Властите ја потврдија нејзината националност, но нејзината точна возраст сè уште не е потврдена. Таа доживеала срцев удар и починала и покрај обидите на болничарите да ја реанимираат.
Други девет лица, вклучувајќи тројца француски туристи, беа однесени во болница со различни повреди, од кои некои се пријавени како сериозни.
Втор смртен случај е пријавен во Чарко дел Виенто, околу 15 километри западно од Пуерто Ла Круз. 43-годишен Шпанец паднал во морето додека ловел риба. Тој бил брзо спасен со хеликоптер, но болничарите можеле само да ја констатираат неговата смрт, според весникот „Ел Диа“. Властите веруваат дека веројатно бил удрен од џиновски бран, иако немало очевидци.
Во меѓувреме, шест француски туристи исто така биле однесени во морето од џиновски бран во село на североисточниот брег на островот, но се здобиле само со умерени повреди.
Претходно, тело на маж беше извлечено од водата покрај плажата Ел Медано на јужниот брег.
Постојат многу работи што укажуваат дека во сите случаи имало значителен степен на невнимание од страна на вклучените лица, според ДПА.
Властите рано ги предупредиле луѓето да „бидат исклучително внимателни на брегот. „Не стојте на крајот на пристаништатаи не преземајте никакви ризици снимајќи фотографии или видеа во близина на брановите“, било предупредувањето од властите.
Тенерифе е дел од шпанските Канарски Острови, сместен во Атлантскиот Океан покрај северозападниот брег на Африка. Бреговите на архипелагот често се погодени од големи бранови, особено во есен и зима, предизвикани од силни бури. На овие длабоки океански бранови им требаат само неколку моменти пред да стигнат до брегот, удирајќи во шеталиштата и во пристаништата со полна сила и претставувајќи сериозна опасност за луѓето во близина.
Националната метеоролошка агенција на Шпанија (AEMET) редовно издава предупредувања за вакви бранови, иако властите предупредуваат дека силните бранови можат да се појават и одеднаш, без предупредување.
Велика Британија ѝ помага на Белгија да се справи со деструктивните дронови
Велика Британија испраќа експерти и опрема во Белгија за да ѝ помогне во борбата против вознемирувањата од беспилотни летала кои привремено ги затворија аеродромите, изјави шефот на британската војска, јави Ројтерс.
Минатата недела над аеродромите и воените бази во Белгија беа забележани беспилотни летала, кои предизвикаа големи нарушувања низ Европа во последните месеци.
Ричард Најтон, шеф на британските вооружени сили, изјави за Би-Би-Си дека неговиот белгиски колега побарал помош и дека опремата и персоналот се на пат за Белгија.
„Министерот за одбрана и јас се согласивме на крајот од минатата недела дека ќе распоредиме наши луѓе и опрема во Белгија за да им помогнеме“, рече тој, без да даде детали за тоа каква опрема и колку персонал ќе бидат испратени.
Најтон рече дека сè уште не е познато кој стои зад беспилотните летала, но истакна дека Русија е вклучена во шема на „хибридна војна“ во последните години.
Русија негираше каква било поврзаност со инцидентите.
Беспилотните летала забележани над аеродромите што го опслужуваат главниот град Брисел и Лиеж, на истокот од земјата, предизвикаа пренасочување на многу авиони што требаше да слетаат и приземјување на некои што требаше да полетаат во вторникот.
Бесспилотните летала, исто така, предизвикаа привремено затворање на аеродромите во неколку земји, вклучително и во Шведска во четвртокот.
Германскиот министер за одбрана посочи на врска меѓу неодамнешните инциденти со беспилотни летала во Белгија и дискусиите за користење на замрзнатите руски средства, што ги држи белгиската финансиска институција „Евроклир“ за финансирање голем заем за Украина.
Нападите предизвикаа прекин на струја во Украина, тимовите ги отстрануваат штетите
Киев и многу украински региони се соочуваат со големи прекини на струја додека екипите се обидуваат да ги санираат штетите од руските напади.
Прекини на електричната енергија го погодија Киев и голем број украински региони на 9 ноември.
Државниот енергетски оператор „Укренерго“ предупреди дека во повеќето региони ќе има намалување на електричната енергија од осум до 16 часа.
„Тешко е да се сетам на толку многу директни удари врз електраните од почетокот на инвазијата“, изјави портпаролката на компанијата, Свитлана Гринчук, за украинските медиуми на 8 ноември.
Русија ја засили својата кампања за уништување на електроенергетската мрежа на Украина, како и на објектите и цевководите за природен гас, со цел замрзнување и деморализирање на украинското население.
Најмалку седум лица беа убиени, а непознат број беа ранети во руските напади на 7 ноември, што го поттикна претседателот Володимир Зеленски повторно да ги повика сојузниците на Киев да ја казнат Русија и да извршат дополнителен притисок врз претседателот Владимир Путин.
Украинскиот министер за надворешни работи Андриј Сибиха изјави дека Русија ги таргетирала трафостаниците што ги снабдуваат двете нуклеарни централи.
„Ова не беа случајни, туку добро испланирани напади. Русија намерно ја загрозува нуклеарната безбедност на Европа“, напиша Сибиха на социјалната мрежа Икс. Тој повика на итен состанок на нуклеарното надзорно тело на Обединетите нации за да се решат „неприфатливите ризици“.
Украинските власти објавија дека Русија лансирала повеќе од 450 беспилотни летала и 45 ракети од различни видови на 8 ноември.
Од друга страна, руското Министерство за одбрана објави дека извршило „масовен напад со високопрецизно оружје со долг дострел од воздух, од копно и од море“ врз постројки за производство на оружје и енергетски постројки, како одговор на украинските напади во Русија.
Во регионот Полтава, воведени се вонредни намалувања на електричната енергија според посебен распоред нареден од Укренерго. Градот Кременчук, со околу 200.000 жители, пријави целосен прекин на електричната енергија, поради што се отворени привремени јавни пунктови кои им нудат на граѓаните греење, електрична енергија, интернет, вода и основна помош.
Москва го предупреди Вашингтон да не испраќа ракети „Томахавк“ во Украина, а рускиот претседател Владимир Путин го нарече таквиот потег „сосема нова фаза на ескалација“ во односите меѓу САД и Русија.
Во Днепар, руски дрон удри во деветкатна станбена зграда, при што загинаа најмалку три лица.
Од друга страна, Украина речиси секојдневно напаѓа со беспилотни летала врз руски енергетски објекти, со што значително ја намали способноста на Русија да произведува бензин и други нафтени производи.
Во руските погранични региони, како што се Белгород и Курск, Украина ја таргетираше електричната инфраструктура, како и градските топлификациски постројки.
Гувернерот на Белгород, Вјачеслав Гладков, на 9 ноември изјави дека повеќе од 20.000 луѓе останале без електрична енергија во неколку погранични региони.
Неофицијалните извештаи наведуваат дека градската топлификациска постројка во Воронеж, околу 200 километри источно од руската граница, била погодена од украински беспилотни летала.
„Супорт Кочани“ собра близу 11 милиони денари и ги подели на 137 лица
Граѓанската иницијатива „Супорт Кочани“ соопшти дека е извршена втора распределба од средствата од заедничката сметка за донации од близу 11 милиони денари.
Во објавената видео информација на фејсбук профилот на „Супорт Кочани“ се вели дека од вкупната сума од 10. 944.793 денари еден милион денари се за данок на државата. Останатите се еднакво распределени на 137 лица во износ од по 71. 900 денари за секој.
„Почитувани, транспарентно ја споделуваме информацијата за втората распределбата на средствата од заедничката сметка за донации преку „Супорт Кочани“ што беа собрани по трагедијата што нè погоди, стои во објавата на граѓанската иницијатива.
Средствата потекнуваат од компании, здруженија, групни акции и хуманитарни настани организирани во земјата и во странство.
Граѓанската иницијатива „Супорт Кочани“ беше формирана со цел да им помогне на настраданите по пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани на 16 март во кој загинаа 63 лица, а повеќе од двесте беа повредени.
Судењето за пожарот во „Пулс“ ќе почне на 19 ноември во судницата во КПУ „Идризово“.
Ќе им се суди на 34 обвинети и на три фирми.
Според обвинението, објектот не ги исполнувал ниту минимално техничките услови за вршење угостителска дејност, немал одобрение за реконструкција, немал основен проект за реконструкција и елаборати како и посебен елаборат за заштита од пожари, експлозии и опасни материи, а не бил изработен и план и процена за заштита и спасување.
Втор круг локални избори во 18 општини во Косово
Граѓаните на Косово бираат нови градоначалници во 18 од 38-те општини во втор круг локални избори, бидејќи во првиот круг одржан на 12 октомври не беше избран градоначалник.
Овој изборен круг се смета за тест за силата на политичките партии на локално ниво, но и за индикатор за идните политички случувања на политичката сцена.
Втор круг има во следните општини: Призрен, Пеќ, Јуник, Драгаш, Ѓаковица, Качаник, Фуше Косово, Јужна Митровица, Раховец, Сухарека, Гњилане, Вити, Вуштри, Обилиќ, Клина, Мамуша и Клокот.
Се очекува најголемо внимание да привлече трката за главниот град - Приштина.
Повеќе од една деценија, Приштина е симбол на политичко соперништво меѓу Движењето „Самоопределување“ (ЛВВ) и Демократската лига на Косово(ЛДК).
На денешното гласање, се соочуваат Перпарим Рама од Демократската лига на Косово и Хајрулах Чеку од „Самоопределување“.
Разликата меѓу нив во првиот круг беше минимална - само 0,5 проценти.
Граѓаните на Приштина, со кои Радио Слободна Европа разговараше во последните денови, очекуваат новиот градоначалник да ги реши долгогодишните проблеми што го отежнуваат секојдневниот живот: преоптоварен сообраќај, недостаток на паркинг места, лошо управување со отпадот и намален број јавни простори.
Изборниот процес ќе се одвива во 525 гласачки центри, со вкупно 1.648 избирачки места.
Право на глас имаат повеќе од милион граѓани.
Франција истражува сомнителна терористичка закана поврзана со напаѓачот од 2015 година
Три лица се во притвор во истрага за сомнителна терористичка закана поврзана со Салах Абдеслам, последниот преживеан сторител на катастрофалните напади во Париз на 13 ноември 2015 година, соопшти француската антитерористичка единица, јави АФП.
Во четврток, Франција ќе ја одбележи 10-годишнината од нападите во Париз и блискиот Сен Дени, оддавајќи им почит на 130 убиени и стотици повредени лица во тие напади.
Абдеслам, кој е затворен во затворот Вендин-ле-Виеј во северна Франција поради неговата вмешаност во нападите, беше накратко приведен на сослушување во вторник како дел од истрагата отворена во јануари 2025 година во врска со нелегалното поседување УСБ - мемориски стик во затворот.
Француската антитерористичка единица ПНАТ на 8 ноември соопшти дека ја „проширила“ истрагата за да го вклучи и делото терористичка заговор насочено кон подготовка на кривично дело против поединци.
Абдеслам е осомничен за прикривање недозволени предмети и повторно беше приведен по неговото првично притворање во вторникот.
Друго лице беше приведено во вторникот, додаде обвинителот, наведувајќи дека нивното притворање е „во тек и е продолжено над почетните 96 часа, за дополнително времетраење од 24 часа“.
Според францускиот закон, притворот може да се продолжи над 96 часа во случаи на „сериозен ризик од неизбежна терористичка акција во Франција или во странство“ или ако „потребите на меѓународната соработка го бараат тоа“.
Радио РТЛ објави дека второто лице приведено во вторник е партнерката на Абдеслам, идентификувана од весникот “Ле Парисиен“ како Маева Б.
27-годишната жена наводно одржувала долгогодишна преписка со притвореникот пред да ѝ биде дозволено да се сретне со него.
Таа е во притвор за примање недозволени предмети за притвореник и за криминален терористички заговор.
Извор од затворскиот синдикат за АФП изјавил дека „се пронајдени УСБ конекции“ на компјутерот на Абдеслам, со кој му било дозволено да „присуствува на часови“ сè додека употребата била „многу ограничена“.
USB-стикот, за кој „Ле Парисиен“ објави дека се користел за пренесување на џихадистичка пропаганда на компјутерот на Абдеслам, „беше пребаран, но не беше пронајден“, рече изворот на синдикатот.
Францускиот обвинител за антитероризам, Оливие Кристен, во интервју за АФП рече дека џихадистичката закана „се зголемува“ во последните три години.
На 13 ноември 2015 година беше најлошиот напад врз Париз од Втората светска војна.
Џихадистички вооружени лица и бомбаши самоубијци извршија серија координирани напади врз концертната сала Батаклан, стадионот Стад де Франс и во барови и ресторани, при што загинаа 130 лица.
На 14 ноември ќе почне комисиска расправа за Предлог - буџетот за 2026
В петок следната недела, на 14 ноември почнува расправата по Предлог-буџетот за 2026 година во собраниската Комисија за финансирање и буџет.
До понеделник, 10 ноември, е рокот до кој пратениците може да поднесат амандмани на Предлог-буџетот.
Според најавите од претседателот на Собранието Африм Гаши, се очекува на 9 декември да се одржи пленарната седница.
Вкупните приходи во Предлог-буџетот за 2026 година се проектирани на 374,7 милијарди денари, расходите на 413,9 милијарди денари, а капиталните инвестиции на 40,5 милијарди денари.
Економскиот раст за следната година е проектиран на 3,8 проценти, инфлацијата на 2,5 проценти, а буџетскиот дефицит на 3,5 проценти од БДП.
Две лица загинаа, а седум се повредени во израелски напад врз Либан
Две лица беа убиени, а седум други беа повредени во израелски воздушни напади врз Либан на 8 ноември, според либанските извештаи, јави агенцијата ДПА.
Двата одделни инциденти се случуваат во време на пораст на нападите за кои Израел вели дека се насочени кон либанската група Хезболах, која е сојузничка на Иран.
Во еден напад, израелски дрон погоди возило на пат во југоисточен Либан, при што загинаа двајца браќа, објави либанската државна новинска агенција ННА.
Претходно истиот ден, израелски дрон таргетираше друго возило во близина на болница во јужниот град Бинт Џбеил, при што беа повредени седум лица, соопшти либанското Министерство за здравство.
Нема непосреден коментар од израелската војска.
Израел во четвртокот соопшти дека извршил серија напади врз воени цели на Хезболах во јужен Либан.
Тензиите меѓу Израел и Хезболах неодамна ескалираа и покрај кревкото примирје. Израел, со поддршка на САД, врши притисок за целосно разоружување на Хезболах. Примирјето технички е во сила од крајот на ноември минатата година, по месеци борби меѓу Израел и Хезболах.
Но, Израел го обвинува Хезболах за вооружување и продолжува со речиси секојдневните напади.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете