Две лица загинаа, од кои едниот пожарникар, а најмалку 20 лица беа префрлени во болниците поради повреди, додека беше наложена дополнителна евакуација на населението во Грција.

Во Грција и натаму беснеат неколку десетици пожари, во кои изгореа голем број домови, фирми и земјоделски имоти. Пожарите се предизвикани од високите температури.

Во преградие на Атина загина волонтер пожарникар, врз кој падна електричен столб. Најмалку 20 лица, од кои четворица пожарникари, се хоспитализирани поради повреди, а двајца се на интензивна нега.

Силниот ветер и екстремно топлото време ги попречуваат напорите на 700 пожарникари, локални жители и помошта од Кипар, Франција и Украина. Илјадници луѓе се евакуирани, а куќи, автомобили и фабрики се уништени.

На островот Евија, стотици луѓе ги напуштија своите домови. Пожарите се проширија од едниот до другиот крај на вториот по големина грчки остров. Гори и на Пелопонез.

• Илјадници луѓе евакуирани во од Атина поради пожарите

„Ангажираме се што можеме во гаснењето на пожарите, кои се без преседан и брзо се шират. Сите опожарени области ќе бидат пошумени. Владата значително ќе ја промени политиката за заштита од пожари и поплави“, рече грчкиот премиер Киријакос Мицотакис.

Американскиот претседател Доналд Трамп го пречека својот унгарскиот гостин, премиерот Виктор Орбан во Белата куќа на 7 ноември. Посетата на Орбан на Белата куќа е негова прва откако Трамп се врати на претседателската функција.

Во меѓувреме, плановите Орбан да биде домаќин на Трамп и рускиот претседател Владимир Путин на самит во Будимпешта се ставени на „чекање“.

Главна тема : Изземање од санкциите за руската нафта

Се чини дека изземањето од американските мерки насочени кон ограничување на трговијата со руска нафта е клучна ставка на листата желби на Орбан во Вашингтон.

Унгарскиот сервис на РСЕ објави дека разговорите со извори во унгарската влада сугерираат дека тие сметаат дека е веројатен договор за изземање. Постои европски преседан, по одлуката минатиот месец привремено да се исклучи германската подружница на Роснефт од санкциите.

Белата куќа и Стејт департментот не коментираа на прашањата на Радио Слободна Европа.

„Тој побара изземање. Ние не го одобривме... Виктор е мој пријател. Тој побара изземање“, изјави Трамп за новинарите во авионот „Ер Форс Ван“ на 31 октомври.

Минатиот месец Вашингтон се одлучи за санкционирање на руската нафт. Воведе санкции против две од најголемите руски нафтени компании, државната Роснефт и приватната Лукоил, во обид да го принуди рускиот претседател Владимир Путин на разговори за ставање крај на неговата повеќе од тригодишна целосна инвазија на Украина. Овој потег може да ги изложи оние кои работат со нив на секундарни санкции.

Видете и ова:

Средба Трамп-Орбан во Белата куќа, најавен договор за соработка во нуклеарната енергија

Пред тоа, Трамп се закани со секундарни тарифи за земјите што увезуваат руска сурова нафта. Во септември, тој ги повика „сите нации на НАТО“ да запрат. Тој не ја спомна Унгарија по име, но минатиот месец тоа го направи еден од неговите највисоки дипломати.

„Унгарија, за разлика од многу нејзини соседи, не направи никакви планови ниту [презеде] какви било активни чекори“ кон одвикнување од руските енергетски резерви, рече американскиот амбасадор во НАТО, Мет Витакер, во интервју за Фокс Њуз објавено на 27 октомври.

Орбан не го криеше своето незадоволство околу ова прашање. Неодамна запрашан дали американските санкции отишле предалеку, тој рече „од унгарска гледна точка, да“.

Тој, исто така, рече дека запирањето на набавките на нафта би било „катастрофа“ што би ја довело економијата на неговата земја „на колена“.

Билатерални врски и потенцијален договор

Во соопштението на 5 ноември, унгарскиот министер за надворешни работи Питер Сијарто не го спомна прашањето, можеби за да ги ублажи очекувањата за договор во Вашингтон.

Сијарто рече дека билатералните врски уживаат „златно доба“ и дека разговорите ќе се фокусираат на економската и енергетската соработка, но не даде детали.

Видете и ова:

Трамп и Централна Азија постигнаа договор за критичните минерали

Еден извор од унгарската влада за Унгарскиот сервис на РСЕ изјави дека „навистина немаме многу да си понудиме“, но додаде дека Орбан може да се согласи да купи одреден американски течен природен гас, иако претходно го сметаше за неисплатлив во споредба со рускиот гас.

Ова, плус веројатно некои помали набавки на оружје и соработка со американски компании за цивилна нуклеарна енергија, може да биде дел од договорот quid pro quo што вклучува изземање од нафтените санкции.

Мирот во Украина и ставот на Орбан

Во соопштението на Сијарто, „мирот во Украина“ беше наведен како клучна тема за разговорите и повторена беше понудата Будимпешта да биде место за самит. Сепак, како што е наведено, надежите на Орбан да биде домаќин на средба Трамп-Путин се ставени на „мраз“ засега.

Позицијата на Орбан за Украина е главно непроменета од почетокот на целосната руска инвазија во февруари 2022 година: спротивставување на воената поддршка за Киев и обид да се спречат санкциите кон Русија.

Трамп, пак, на 22 октомври објави дека „секој пат кога разговарам со Владимир [Путин], имам добри разговори, а потоа не одат никаде“. Неговите коментари беа проследени со новите нафтени санкции, потег што Путин го осуди како „непријателски“.

Членство на Украина во ЕУ

Во август, „Блумберг“ објави дека Трамп му се јавил на Орбан, повикувајќи го да престане да ги блокира разговорите за членство на Киев. Сепак, Сијарто го негираше ова. Во пресрет на посетата на Орбан, прашањето повторно се појави.

Запрашан дали Трамп изразил поддршка за членството на Украина во ЕУ на 4 ноември, украинскиот претседател Володимир Зеленски рече дека „Доналд Трамп ја поддржува Украина како иден член на ЕУ“. Тој додаде:

„Разговаравме за блокирање на некои точки од страна на унгарскиот лидер. И го замолив претседателот Трамп, ако ме поддржува во тоа, да ни помогне. Значи, тој ми рече дека ќе направи сѐ што е можно“.

Истиот ден, Орбан возврати на социјалните мрежи.

„Унгарија не го поддржува и нема да го поддржи членството на Украина во Европската Унија, бидејќи тоа би ја донело војната во Европа и ќе ги изнесе парите на Унгарците во Украина“, напиша тој.

Унгарскиот сервис на Радио Слободна Европа

Како посебен развој во пресрет на разговорите Трамп-Орбан, Кари Лејк, вршителот на должноста извршен директор на Агенцијата за глобални медиуми на Соединетите држави, на 5 ноември го извести Конгресот за акција за прекинување и повеќе не финансирање на Унгарскиот сервис на RFE/RL бидејќи „не е усогласен со националните интереси на САД“. Овој сервис беше повторно лансиран во 2020 година по налог на Конгресот на САД.

Mерка притвор од 30 дена добија четворица од петтемина осомничени за давање и примање поткуп, меѓу кои и на актуелниот директор на Агенцијата за финансиска поддршка во земјодeлството.

Основниот кривичен суд Скопје попладнево соопшти дека притворите на четворица од осомничените им се изречени поради опасност од бегство, можноста за влијание врз сведоци и повторување на делото.

Петмина осомничени за поткуп се приведени во вчерашната акција во која се вршеа полициски претреси на повеќе локации низ државата.

Обвинителството донесе наредба за спроведување истражна постапка против сите осомничени.

Во описот за случајот, оттаму велат дека првоосомничениот, како управител на правно лице, од февруари годинава до вчера, во повеќе наврати, директно и преку посредници му ветувал подарок – парични средства на директорот на Агенцијата за финансиска поддршка во земјоделството и рурален развој на РСМ.

„Другите тројца осомничени, од кои еден е даночен референт во Управата за јавни приходи (УЈП) РД Скопје, а друг е државен службеник вработен во Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство (МЗШВ), ги искористиле своето реално влијание и службената положба и побарале и го поттикнале директорот на Агенцијата да изврши службено дејствие што не смеел да го изврши“, се вели во соопштението од Обвинителството.

Видете и ова:

Акција на ОЈО ГОКК поради сомнежи за дела од „коруптивна природа“

Во него е посочено дека иако фирмата на првоосомничениот не ги исполнувала условите предвидени во Јавниот повик бр. 01/24 за доставување на барања за користење на средства од ИПАРД-програмата за мерка 3, директорот на Агенцијата, по применото ветување за подарок во износ од 50 илјади евра, вчера потпишал договор за користење финансиски средства со правното лице.

Притоа, примил и дел од паричните средства во износ од 400 евра, кои при претрес се пронајдени кај него и му се одземени. Јавен обвинител до судија на претходна постапка при Кривичниот суд Скопје предложи определување мерка притвор за петтемина осомничени.

Трошоците на животот во октомври годинава биле за 4,5 проценти поскапи од лани, додека ценита на малопродажба изминатиот месец рипнале за само 2,8 проценти во однос на октомври претходната година, покажуваат податоците од Државниот завод за статистика.

Тоа значи дека ако лани сте плаќале месечно за храна по 10 илјади денари, годинава таа сметка е поголема за 450 денари.

Видете и ова:

Јовановиќ- На Владата и одговара инфлацијата

Според податоците од Државниот завод за статистика, инфлацијата во октомври е за 0,2 проценти помала од септмври годинава.

Намалувањето на месечно ниво се должи на помалите трошоци во делот на транспортот за 6,1 процент, мебелот и одржувањето на домаќинствата за 0,3 проценти и во делот образование и култура за 0,1 процент.

Но, и покрај намалувањето во последните два месеци, податоците на Сојузот на синдикати на Македонија покажуваат дека синдикалната минимална кошничка во последните четири години, откако започна енергетската криза, е зголемена за речиси 86 проценти.

Таа во декември 2021 година изнесувала околу 35.000 денари, а до септември годинава се зголемила на повеќе од 65.000 денари. Само во последните две години зголемувањето е 40 отсто, покажуваат податоците на ССМ.

Премиерот Христијан Мицкоски денеска одговарајќи на новинарски прашања истакна дека очекува годишната ставка на инфлација оваа година да заврши меѓу три и пол и четири проценти, што, според него, е едно од најниските во Европа и во регионот. Истовремено тој изрази очекување дека следната година нивото на инфлација ќе се движи меѓу 2 и 3 проценти.

„Очекувам во октомври можеби да се движиме помеѓу четири и четири и половина проценти поради ниското ниво минатата година во октомври. Тогаш ги аплициравме оние мерки за замрзнување на маржите и слично. Но, потоа очекувам пристојно намалување во ноември и во декември“, рече Мицкоски.

По објавувањето на стапката на инфалција се огласи опозицискиот СДСМ.

„Овој пораст е јасен показател дека економските политики на владата на ВМРО-ДПМНЕ се целосно промашени и без никаков резултат“, велат од СДСМ.

Нови автобуси и отпуштени 400 вработени во јавните градски претпријатија, се информациите кои ги соопшти новиот градоначалник на Скопје, Орце Ѓорѓиевски по првите 24 часа од преземањето на функцијата.

Тој на прес конференција соопшти дека од понеделник во јавниот градски превоз ќе бидат вклучени 55 нови приватни автобуси со цел да се олесни јавниот транспорт на скопјани.

Ѓорѓиевски, од ВМРО-ДПМНЕ, на 6 ноември ја презеде функцијата од досегашната градоначалничка, Данела Арсовска. Во текот на вечерта најави, а денеска и соопшти дека во првите 24 часа од неговиот мандат од работа биле отпуштени околу 400 луѓе кои, како што вели тој, земале плата од јавните претпријатија, но не работеле.

„Имало и работници и раководители. Убеден сум дека ќе дојдеме до бројка од 500 луѓе. Таква бројка да земале плата – тоа се најмалку 5 милиони евра од граѓаните годишно. За четири години тоа се 20 милиони евра. Во превод – тоа е Луна паркот што треба да го направиме, а го чекаат скопјани,“ изјави Ѓорѓиевски.

Градоначалникот најави дека ќе бара одговорност од сите лица кои потпишувале документи и одобрувале вакви вработувања, истакнувајќи дека сите имиња ќе бидат јавно објавени, и дека неговата постапка е законска.

Но, засега нема информации во јавноста, кој ја направил ревизијата на работните задачи и договорите за вработување на овие 400 луѓе во изминативе 24 часа.

На денешната прес конференција Ѓорѓиевски посочи дека со приватните превозници разговарал за да се финализира нивното вклучување во јавниот транспорт и рече дека ги потпишал лиценците на превозниците.

„Како што најавив, од денеска ќе бидат ставени во функција 60-тина приватни автобуси, дополнително кои што ќе го олеснат транспортот на нашите сограѓани во градот Скопје“, изјави Ѓорѓиевски.

Јовица Зафировски, претставник на приватните превозници, рече дека изминатиот период работеле на обнова на возниот парк и оти можат да одговорат на потребите на Град Скопје

„Во периодот што следува ќе работиме на промена на возниот ред кој за кратко време ќе биде воведен и почитуван и автобусите ќе пристигнуваат навреме, како што пишува на таблите“, рече тој.

Според Зафировски , долгот што Град Скопје го има кон нив е околу 3 милиони евра.

Видете и ова:

Ѓорѓиевски ја презеде функцијата од Арсовска, најави чистење на Скопје и брз ребаланс на буџетот

Ѓорѓиевски посочи дека наредната недела ќе има уште еден состанок со превозниците на кој ќе се договори рокот во кој ќе бидат редовно исплаќани за нивните услуги кон граѓаните, а ќе се договори и возниот ред.

Во однос на тоа што дел од автобусите сè уште се со странски регистарски таблички, Зафировски рече дека мора да помине процедурата за царина, хомологација, да се бојадисаат во црвено-бела боја и потоа да се поднесе барање за лиценца во Град Скопје.

На новинарско прашање во врска со тоа дали е потребно да се распише оглас за вклучување на приватните превозници во јавниот превоз и да се донесе одлука од Советот на Град Скопје за нови линии, Ѓорѓиевски не даде конкретен одговор, но рече дека досега на приватниците не им биле потпишувани лиценците.

Скопје изминатиот период се соочи со комунален колапс. Контејнерите беа преполни, јавното претпријатие „Комунална хигиена“ не го чистеше ѓубрето, а Јавното обвинителство отвори истрага во рамки на која во притвор се поранешниот директор на претпријатието и еден од раководителите.

Чистењето на градот за 72 часа беше едно од најгласните ветувања на Ѓорѓиевски во текот на кампањата. Арсовска и дел од опозицијата, пак, ја обвинуваа партијата ВМРО-ДПМНЕ дека со нејзините членови во Управниот одбор на „Комунална хигиена“ намерно го кочат собирањето на ѓубрето во главниот град.

Покрај чистењето на Скопје, новиот градоначалник најави и брз ребаланс на градскиот буџет со цел да се обезбедат пари за почнување на нови проекти, но и за откочување на некои што се закочени повеќе години, како што е клучката кај Момин поток за решавање на сообраќајниот хаос во тој дел од градот, но и пуштање во функција на двата нови моста на реката Вардар - едниот во Карпош, другиот меѓу Аеродром и Гази Баба.

За само една седмица бројот на заболени од грип во земјава е зголемен за речиси 70 проценти. Податоците од Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) покажуваат дека во периодот од 27 октомври до 2 ноември бројот на заболени е зголемен за 67,9 отсто во споредба со претходната недела.

Во тој период пријавени биле 94 случаи на заболени од грип, за разлика од претходната недела, кога биле регистрирани 56 случаи или речиси се дуплирал бројот на дијагностицирани.

Најмногу заболени луѓе во изминатава недела се регистрирани во Гостивар и Куманово по 27 луѓе, додека најмалку во Каавдарци, само еден човек е заведен како заболен од грип.

Во однос на возраста, од 15-64 години се регистрирани 70 лица, лица над 65 години – 17, од 5-14 години – 6 лица и од 0-4 години – едно лице.

Пријавената инциденца е под неделната граница на сезонската активност на вирусот на грип, односно сѐ уште не е достигнат прагот на влез во сезоната на грип.

Сепак, од направената споредба на бројката на заболени во истиот период од минатата сезона, бројот на пријавени случаи е зголемен за 73,3%, а во однос на моделот од последните 15 сезони се регистрира зголемување од 27,1%.

Во досегашниот тек на сезоната на грип не се регистрирани починати лица асоцирани со грип, велат од ИЈЗ. Грипот зема замав и во земјите од регионот.

Во Македонија оваа сезона досега се вакцинирани се 53.114 лица со бесплатна или комерцијална вакцина.

За сезоната 2025/2026, Министерството за здравство обезбеди бесплатна четиривалентна вакцина во вкупна количина од 80.000 дози, наменета за приоритетни групи население. Дополнителни 2.400 дози комерцијални вакцини се набавени од страна на Центрите за јавно здравје, како вакцини за останатото население кое не спаѓа во ризичните групи.

Во периодот кога луѓето се собираат на одбележување куќните слави, лекарите апелираат болните да останат дома и да се придржуваат на препораките.

Бугарскиот парламент во петокот усвои законски измени за ставање на рафинеријата на Лукоил во источниот дел на земјата под државна контрола, по санкциите на САД против рускиот нафтен гигант.

Парламентот го одобри амандманот, чија цел е да се спречи затворањето на постројката. Пратениците од владејачкото мнозинство усвоија измени на закон со кои ќе му овозможат на менаџер- назначен од државата да управува и продава делови од бизнисот на Лукоил во Бугарија.

Ова се случи во исклучително брза постапка, во рок од неколку часа на 7 ноември. Амандманите беа додадени на дневен ред, а потоа се гласаше без дискусија околу 30 секунди во собраниската комисија за енергетика. По што следеше експресно усвојување во пленарната сала - и на прво и на второ читање.

Според опозицијата, овој потег се толкува како „панична акција “ и обид средствата на Лукоил во Бугарија да се стават под контрола на Делјан Пеевски , кој е санкциониран за корупција

Потегот на владејачките партии во Собранието наиде и на критика од бугарскиот претседател Румен Радев, кој смета дека е загрижувачки потег и дека државната интервенција во управувањето со бугарските средства на Лукоил треба да биде само „последно средство, итна опција“.

Воведувањето на специјален администратор е една од опциите за обезбедување на континуирано работење на рафинеријата за нафта „Лукоил“ во Бургас откако на 21 ноември ќе почнат да се спроведуваат санкциите на САД против „Лукоил“ и нејзините подружници.

Вашингтон ги воведе санкциите поради војната на Русија против Украина.

Видете и ова:

Швајцарскиот „Гунвор“ се откажа од купување на рускиот „Лукоил“ во странство

Назначувањето на специјален администратор го спомена премиерот Росен Жељазков како опција што владата ја разгледува за да ја одржи рафинеријата во функција.

Ова се случи првиот ден по веста за санкциите, но досега не е пријавено никаква акција во оваа насока. Другите две опции што ги дискутираа експертите беа Бугарија да побара ослободување од санкциите или Лукоил да ја продаде рафинеријата.

Собраниската комисија за 30 секунди го усвои предлогот

Во Собранието предлог измените поминале за 30 секунди, без присуство на опозицијата, јавува бугарскиот сервис на Радио Слободна Европа.

Видео-снимката од седницата покажа дека тој траел околу 30 секунди. Не се чекало да пристигнат претставници на партиите надвор од владејачкото мнозинство, а претседателката на собраниската комисија Павела Митова, го прочита предлогот екстремно брзо и го стави на гласање.

Меѓу главните критики на опозицијата беше тоа што во измените на законот се наведува дека што и да прави специјалниот управител, неговите акти и дејствија се необжаливи (конечни) и не подлежат ниту на административна ниту на судска контрола.

„Ова е грабежот што го подготвувате“, рече Цончо Ганев од Вазраждане.

И Ивајло Мирчев од ПП-ДБ го обвини мнозинството дека сака само да постави „менаџер на фасади“, зад кого, сепак, стои лидерот на ДПС, Делјан Пеевски .

„Ова не го спасува бугарскиот пазар на гориво, ова е само преземање на рафинеријата од страна на Пеевски“, рече Мирчев од собраниската говорница.

„Специјалниот менаџер- управител добива целосна контрола врз капиталот, вклучувајќи го и правото да ја продаде рафинеријата, а сопствениците немаат право на жалба. Ова не ја запира Русија. Ова овозможува мафијашка контрола врз овој стратешки имот, без суд и без контрола“, напиша на Фејсбук и Кирил Петков од Народната партија.

Претходно, самиот Пеевски, кој е санкциониран за корупција, ги бранеше предлозите и ја обвини ПП-ДБ за „хистерија“ пред новинарите.

Владејачкиот потег беше критикуван и од бугарскиот претседател Румен Радев. Тој го опиша воведувањето на специјален државен менаџер во Лукоил како „последно средство, итна опција“.

„Загрижен сум дека државата во моментов, оние што ја владеат, лесно можат да нè доведат до сценариото Булгартабак. И ова е исклучително загрижувачко“, рече Радев.

Според него, наместо тоа, рафинеријата во Бургас треба да има сигурен сопственик кој има капацитет да ја развие.

Како дојде до тука ?

Во октомври, САД воведоа санкции врз руските нафтени гиганти Лукоил и Роснефт.

Ова директно влијае на Бугарија бидејќи санкциите врз средствата на Лукоил влијаат на рафинеријата во Бургас поради одбивањето на сите договорни страни да вршат плаќања кон компаниите.

Ова, пак, создава ризик од криза со горивото. Сепак, бугарската влада сè уште не го соопштила својот план за тоа како ќе се справи со ситуацијата. Санкциите на САД треба да стапат во сила на 21 ноември.

Истражувачите открија комплекс од пајажина за кој велат дека е најголем познат во светот, јавува германската новинска агенција ДПА. Пајажината во оддалечена пештера на границата меѓу Грција и Албанија, позната како Сулфурна Пештера (Sulphur Cave), покрива површина од околу 106 метри квадратни и е дом на повеќе од 111.000 пајаци, се наведува во истражувањето објавено минатиот месец во списанието Subterranean Biology.

Огромната пајажина се протега по карпестите ѕидови на еден премин и се состои од безброј субструктури во облик на инка, според сликите и видеото објавени во грчките медиуми оваа недела.

Научниците ја опишуваат во својот труд како „вонреден склоп на колонијални пајаци“. Структурата е еден вид мозаик од пајажина што бил заеднички изграден од два различни вида пајаци – однесување што досега не било забележано.

Видете и ова:

Случајно откритие помогна во лекување на маларија

Колонијата се состои од околу 69.000 примероци од обичниот домашен пајак Tegenaria domestica, кој го има и во Централна Европа, и 42.000 примероци од видот Prinerigone vagans, кој припаѓа на семејството пајаци од круната на дрвото (canopy spider). Двата вида се вообичаено солитарни (живеат сами) и обично се наоѓаат во близина на човечки населби.

Според водечкиот автор Иштван Урак од Универзитетот Сапиентиа во Романија, екстремните услови во темната средина со висока содржина на сулфур можеби ја фаворизирале оваа необична соживот.

Српските пратениците на 7 ноември го усвоија „лекс специјалис“ за комплексот згради на Генералштабот на архитектот Никола Добровиќ, оштетени во бомбардирањето на НАТО во 1999 година.

За тој закон, формално наречен „Измени и дополнувања на Законот за посебни постапки за реализација на проектот за ревитализација и развој на локацијата во Белград меѓу улиците Кнеза Милоша, Масарикова, Бирчанинова и Ресавска“, гласаа 130 пратеници, 40 беа „против“, а еден пратеник не гласаше.

Видете и ова:

Српскиот парламент го забрзува одобрувањето на градежниот проект на Џаред Кушнер во Белград

Усвоен е и предлогот да се утврди постоење на особено оправдани причини тој Закон да стапи на сила порано од осмиот ден од денот на објавувањето.

Со посебниот закон, властите во Србија имаат намера да го отворат патот за изградба на таа локација, а намера да изгради луксузен хотел на почетокот на 2024 година изрази Џаред Кушнер, зетот на американскиот претседател Доналд Трамп .

Кушнер, кој е во брак со постарата ќерка на Трамп, Иванка, и беше советник во Белата куќа за време на првиот мандат на Трамп, минатата година најави хотелски комплекс вреден 500 милиони долари во Белград.

Станува збор за проект во центарот на Белград, објект, кој беше поранешен Генералштаб на Југословенската армија.

Локацијата беше бомбардирана од авиони на НАТО во пролетта 1999 година како дел од кампањата за спречување на српските сили да напаѓаат делови од Косово, кое сè уште беше дел од земјата.

И покрај тоа што беа бомбардирани, зградите го задржаа својот заштитен статус поради, како што велат активистите, нивното архитектонско значење.

Предложениот нов закон го поништува ова со тоа што го прогласува проектот за национален приоритет, наведувајќи дека „сите процедури поврзани со спроведувањето на проектот за ревитализација на Генералштабот треба да се сметаат за итни“ и „сите државни органи и институции се должни да донесат акти во рамките на нивната надлежност без одложување“.

Што е „Лекс специјалис“ и како реагираше опозицијата

По дефиниција, лекс специјалис (lex specialis) е посебен закон кој има предност пред општиот закон во случај кога двата регулираат иста материја.

Овој термин, до сега се однесуваше на посебни закони донесени за одредени проекти или ситуации, како што беше во случаите на изградба на проектите на актуелната власт „Белград на вода“, националниот стадион и изложбата ЕКСПО 2027.

Во расправата пред усвојувањето на законот, пратениците од опозицијата повикаа на повлекување на лекс специјалисот, сметајќи го за противзаконит, додека владејачкото мнозинство тврдеше дека зградата на Генералштабот не може да се обнови и дека треба да се сруши.

„Обновувањето е обидено, но не е можно поради оштетувањата и материјалот кој повеќе не се произведува“, рече шефот на пратеничката група „Србија не смее да застане“, Миленко Јованов.

Билјана Ѓорѓевиќ, народна пратеничка од опозицискиот Зелено-лев фронт, предупреди дека во одредбите на овој лекс специјалис стои дека тој стапува на сила ден по усвојувањето.

„Можам да замислам дека ќе почнат да рушат веќе следната недела. Секако дека граѓаните ќе дојдат и ќе се обидат да го спречат тоа, не можам да замислам поинаку“, рече Ѓорѓевиќ.

Таа потсети дека станува збор за објект во близина на зградата на Владата, во значаен архитектонски дел на Белград.

„Граѓаните од тоа не можат да имаат никаков интерес. Може да има само владејачкиот режим, за во овој момент да ги стопли односите со семејството Трамп“, наведе Ѓорѓевиќ.

Пратеникот на партијата Србија центар (СРЦЕ), Петар Бошковиќ, оцени дека зградата треба да се зачува, меѓу другото, бидејќи под неа „се наоѓа најголемото средиште на сите комуникации“.

„Владејачките пратеници по ова би требало да одговараат за велепредавство. Им предлагам идниот хотел да го преселат во Министерството за надворешни работи и Министерството за одбрана“, рече Бошковиќ во парламентот.

Пратеничката на Народното движење на Србија (НПС), Ивана Роквиќ, рече дека се руши симбол на историјата и државноста.

„Само заради останување на власт и богатење, за трошка од милоста на Трамп“, наведе Роквиќ.

Како се стигна до тука?

Законодавниот процес следи по серија битки околу проектот. Во ноември 2024 година, српската влада им ја одзеде на зградите- нивната заштитена ознака, отворајќи го патот за компанијата на Кушнер да продолжи понатаму. Тоа предизвика негодување кај заштитниците на историските споменици.

Во мај, обвинителите објавија дека службеникот за култура, задолжен за историската ознака на локацијата, фалсификувал потпис на клучен документ и бил уапсен.

Горан Васиќ, вршител на должноста директор на Републичкиот завод за заштита на спомениците на културата, призна дека измислил експертско мислење и истрагата е во тек.

Во тоа време, компанијата на Кушнер, „Афинити партнерс“, негираше каква било вмешаност во фалсификување документи. Исто така, се обврза да изгради меморијален комплекс во рамките на местото, посветено на сите жртви од бомбардирањето на НАТО.

Локацијата беше вклучена на овогодинешниот список на најзагрозени места на културно наследство во Европа од страна на Европа Ностра, најголемата организација за заштита на наследството на континентот.

Кога делегација од групата го посети местото во јули, рече дека комплексот е „симбол на колективната одговорност за заштита на културното наследство на 20 век“.

Проектот беше критикуван и во Србија. Во 2024 година, поранешниот началник на Генералштабот на Србија, Здравко Понос, го обвини Вучиќ дека „инвестира во својата политичка иднина“ и го спореди секој договор за откажување од контролата врз местото, со предавање на „семеен скапоцен камен“.

Политичарите од различен спектар рекоа дека треба да се зачува како историски споменик.

Но, Вучиќ рече дека проектот „ќе придонесе главниот град да стане центар на овој дел од светот“ и ќе му помогне на Белград да се позиционира како „непропустлива дестинација и пожелно седиште за најголемите корпорации, универзитети и меѓународни институции“.

Руското Министерство за надворешни работи побара од Белград да ја појасни изјавата на српскиот претседател, Александар Вучиќ, во врска со можната продажба на муниција на Европската унија, јавува новинската агенција Ројтерс.

Портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Марија Захарова, на редовниот брифинг на 7 ноември рече дека Москва бара појаснување за објавата на Вучиќ дека Србија е подготвена да продава муниција на земјите од ЕУ, „дури и ако би можела да заврши во Украина“.

„Србија повеќепати ја уверуваше Русија дека нејзината муниција нема да доспее во украински раце. Затоа, коментарите на Вучиќ бараат официјално објаснување од Белград“, рече Захарова на 7 ноември во Москва.

Германскиот магазин за политика и култура „Cicero“ објави интервју со претседателот на Србија на 30 октомври, во кое, како што се наведува, Вучиќ изразил подготвеност на Србија да извезе поголеми количини муниција во ЕУ и дека нема проблем со тоа доколку таа заврши на бојното поле во Украина.

„Купувачите нека прават со стоката што сакаат“, изјави Вучиќ во интервјуто за Cicero.

Одговорот на Србија

Србија не испорачува вооружување и воена опрема на страните во конфликтот каде било во светот, соопшти на 7 ноември државната секретарка во Министерството за надворешни работи на Србија (МНР), Невена Јовановиќ.

Таа, реагирајќи на изјавата на Захарова, наведе дека Белград строго се придржува до меѓународните прописи и правилата на Обединетите нации.

Додаде дека српското МНР изразува изненадување од коментарот на Захарова во врска со оваа тема.

„Посочуваме дека Србија е суверена и независна држава која одлуките ги носи исклучиво во согласност со своите национални интереси. Од претставниците на пријателските држави очекуваме уважување на тој факт“, објави Јовановиќ.

Таа наведе и дека Србија е единствената земја во Европа надвор од Заедницата на независни држави (сојуз на десет држави од поранешниот Советски Сојуз) која не вовела санкции кон Руската Федерација.

„Вреди да се потсети дека нашата земја од декември 2021 година не отвори ниту едно поглавје во процесот на пристапување кон Европската унија, иако можеше. Интересно е, секако не случајно, што тој датум се совпаѓа со почетокот на војната во Украина“, заклучи државната секретарка Јовановиќ.

Таа додаде дека Србија, како што наведе, и понатаму ќе ја води политиката во согласност со сопствените интереси.

Какво оружје поседува Србија ?

Весникот „Украинска правда“ по интервјуто на Вучиќ за „Cicero“ објави дека складиштата за муниција во Србија се полни, со особено големи резерви на минофрлачки гранати.

„Србија е подготвена на пријателите во Европа да им понуди сè што има и тоа е феноменален придонес за европската безбедност“, рече Вучиќ, пишува Cicero.

Додаде дека Србија е апсолутно подготвена да соработува со ЕУ по воени прашања и дека чека одговори од европските земји на нејзиниот предлог.

Москва потоа реагираше со изјавата на портпаролот на претседателот на Руската Федерација Владимир Путин, Дмитриј Песков, дека Русија разбира „каков невиден притисок се врши врз Србија“ и прашањето за извозот на српско оружје го опиша како „никако едноставна приказна“.

Руската Служба за надворешно разузнавање (СВР) во јуни соопшти дека српските фирми го зголемувале индиректното испорачување оружје на Украина преку земји од ЕУ како Чешка и Бугарија.

Белград во исто време соопшти дека го запрел извозот на муниција, вооружување и воена опрема произведена во Србија, по критиките од Москва и во екот на израелско-иранскиот конфликт.

Претседателот Вучиќ изјави на 23 јуни дека муницијата до понатамошно ќе биде испорачувана само во домашните касарни и ја потврди својата изјава за израелските медиуми дека Србија, по нападот на палестинското движење Хамас на Израел на 7 октомври 2023 година, продавала муниција на Израел.

„Денес ситуацијата е поинаква. Запревме буквално сè“, рече Вучиќ.

Министерството за одбрана на Србија и Министерството за внатрешна и надворешна трговија не одговорија на прашањата на Радио Слободна Европа упатени на 6 ноември - дали од 23 јуни, кога беше донесена одлуката, до денес од Србија е извезено вооружување и воена опрема.

Белград повеќепати демантираше дека Србија директно извезува оружје во Украина или Русија и соопшти дека не може да влијае дали српското оружје од трети земји ќе заврши на украинскиот фронт.

Колку извезува Србија не е познато бидејќи извештаите од Министерството за трговија ги нема со години. Последниот таков документ, е објавен за 2022 година. Во тој извештај стои дека во периодот од 2005 до 2022 година, вкупната вредност на реализираните извозни дозволи за стока со двојна намена е 77,97 милиони долари.

Од друга страна, Србија ги известува меѓународните организации за извозот на оружје. Годишните извештаи на Србија за извоз и увоз на конвенционално оружје од 2015 до 2024 година се достапни на страницата на Arms Trade Treaty (ATT) – меѓународниот Договор за трговија со оружје, со седиште во Женева, чиј потписник е 166 земји. Во нив се гледа структурата на извозот, но не и вредноста.

Според извештајот на ATT, Србија во 2024 година извезла 16.185 артилериски системи од голем калибар во Азербејџан (6.500), Бугарија (6.250), САД (1.757), Јужна Африка (1.310), Уганда, Обединетите Арапски Емирати, Малави, Израел, Турција, Индија и Нигерија.

Стотици лекари одржаа мирен протест пред грчкото Министерство за здравство на 7 номеври, втор ден од штрајкот против она што синдикатите го нарекуваат „мизерни“ услови во болниците и за персоналот и за пациентите.

Федерацијата на работници во јавните болници (ПОЕДХН), еден од организаторите на протестот, соопштија дека „животите на пациентите се во ризик“ и дека здравствениот персонал е на работ на „професионална исцрпеност“ поради условите предизвикани од кратењето на трошоците.

Видете и ова:

Промените каскаат, здравството заглавено во популизам и корупција

Синдикатот, исто така, соопшти дека новите лекари ја избегнуваат работата во болниците поради ниските плати. Сериозни кратења во здравствените трошоци беа дел од плановите за справување со финансиската криза во Грција од 2008 до 2018 година.

Здравствениот буџет на Грција изнесува 8,5 проценти од бруто домашниот производ, наспроти просекот од 10,4 проценти во земјите на Европската унија.

Јанис Галанопулос од Федерацијата на синдикати на грчки болнички лекари (ОЕНГЕ) на прес-конференција обвини дека болниците станале толку „мизерни“ места, што дури и пациенти се сместени во кревети низ ходници.

Тој посочи дека голем дел од болничката инфраструктурата е застарена. Кратењата доведоа до недостиг на основни залихи и опрема, а многу болници се пренатрупани, што резултира со сместување на пациенти во ходниците. Поради недостиг на персонал и ресурси, пациентите честопати мора да чекаат долго време за закажување операции и специјалистички прегледи.