Ихар Лосик, новинар на Радио Слободна Европа (РСЕ), е ослободен по повеќе од пет години брутален затвор во Белорусија по измислени обвиненија, во рамки на најновото ослободување политички затвореници во услови на затоплени односите меѓу Минск и Соединетите Американски Држави (САД).
Лосик пристигна во соседна Литванија на 11 септември заедно со уште 51 лице, неколку часа откако го напушти затворот во северна Белорусија.
„Неизмерно сме му благодарни на претседателот [Доналд] Трамп за обезбеденото ослободување на уште еден храбар новинар на РСЕ/РС, неправедно приведен од белоруските власти“, изјави Стив Капус, претседател и извршен директор на РСЕ/РС од Вилнус, главниот град на Литванија.
Капус ја пофали улогата што ја одиграа американскиот државен секретар Марко Рубио, заменик-специјалниот претставник Џон Коул, литванската влада и заедницата за слобода на печатот за „нивната доследна поддршка на затворените новинари на РСЕ/РЛ“.
„Ихар ужасно страдаше затоа што беше новинар кој работеше за РСЕ/РЛ. Оваа фаза од неговото мачно и целосно неправедно искушение, кое се протегаше повеќе од пет години, конечно заврши“, додаде Капус.
Лосик(33 години) беше осуден на 15 години затвор во декември 2021 година за „организирање масовни немири, учество во масовни нереди, поттикнување социјална омраза“ и неколку други неодредени обвиненија поврзани со немирите што следеа по спорните претседателски избори во Белорусија во август 2020 година.
Меѓу ослободените е и Алена Цимашчук, која работеше во седиштето на РСЕ/РЛ во Прага во рамки на стипендијата за новинарство „Вацлав Хавел“.
Таа беше уапсена во септември 2023 година под обвинение за екстремизам и беше осудена на пет години затвор, одлука што предизвика критики од застапниците на слободата на медиумите.
„Алена е млада жена на почетокот на нејзината кариера на која ѝ се украдени две години од животот“, рече Капус.
Алена Цимашчук
Лосик, РСЕ/РС и западните влади постојано повторуваа дека обвиненијата се политички мотивирани.
Тој беше суден заедно со популарниот блогер и потенцијален противник на Лукашенко, Сјархеј Цихануски, кој изгледаше подготвен да му се спротивстави на претседателот.
Цихануски беше ослободен од затвор во јуни заедно со 13 други затвореници - вклучувајќи уште еден поранешен новинар на РСЕ/РС, Ихар Карнеи.
Ослободувањето на Лосик следуваше по помалку од еден месец откако Трамп му се јави на авторитарниот лидер Александар Лукашенко - првпат актуелен претседател директно му се јави на белорускиот лидер во текот на неговите 31 години на власт - за да му се заблагодари за ослободувањето на затворениците во јуни.
Трамп го опиша повикот како „многу добар“, додека рече дека било разговарано за ослободување на дополнителни затвореници. Во февруари беше ослободен Андреј Кузнечик, друг новинар од Белоруската служба на РСЕ/РЛ, откако беше задржан повеќе од три години за слични обвиненија.
Во повеќе од петте години откако беше првпат приведен, Лосик, кој работеше за Белоруската служба на РСЕ/РЛ, локално позната како Радио Свабода, издржа изолација и значителни физички и психолошки притисоци.
За Лосик не се слушна ништо околу две години, освен една парада пред камера во пропагандна програма на белоруската државна телевизија во јануари, во која беа обвинети затворените новинари на Радио Слободна Европа за „обид за запалување на Белорусија“.
Видете и ова: Ослободена сопругата на затворениот новинар на РСЕ, Ихар ЛосикВо 2020 година, десетици илјади луѓе излегоа на улиците за да протестираат против резултатот од претседателските избори, кои меѓународните набљудувачи ги сметаа за наместени. Белоруските безбедносни сили одговорија со брутална репресија, апсејќи над 30.000 луѓе, од кои многумина пријавија тортура и малтретирање додека беа во притвор.
Репресијата ги натера повеќето опозициски политичари да ја напуштат Белорусија плашејќи се за својата безбедност и слобода.
Многу западни влади одбија да ги признаат резултатите од изборите во 2020 година и не го сметаат Лукашенко за легитимен лидер на земјата.
Лосик го помина поголемиот дел од затворот во колонијата Наваполатск, каде што, година и пол, администрацијата не му дозволи каква било комуникација со неговото семејство и пристап до пакети за нега.
Според исказите на поранешни затвореници, Ихар често бил казнуван со сместување во казнена ќелија.
Сите четворица адвокати на одбраната на Ихар Лосик или ја напуштија земјата или им беа одземени лиценците.
Семејството на мета
Дарја Лосик, сопругата на Ихар, беше осудена на две години затвор во јануари 2023 година под обвинение за олеснување на екстремистички активности. Таа беше ослободена со амнестија во јули 2024 година.
Во меѓувреме, неговиот помлад брат избега од Белорусија во јули откако беше осуден на три години за „екстремистички активности“ за испраќање фотографии од руска воена опрема до каналот на Телеграм „Беларуски Хаџун“.
Околу 1.200 политички затвореници сè уште се наоѓаат зад решетки во земјата, вклучувајќи ја и Марија Калесникава, една од најистакнатите политички лидерки во Белорусија.
Калесникава, осудена на 11 години затвор откако се спротивстави на присилната депортација и ги предводеше опозициските напори против Лукашенко, беше клучен лидер на кампањата на Свјатлана Циханускаја кога таа ја започна кампањата за соборување на белорускиот лидер откако Цихануски, нејзиниот сопруг, беше затворен.
Ослободувањето на затворениците на 11 септември вклучуваше 14 странци - шест Литванци, двајца Летонци, двајца Полјаци, двајца Германци, еден француски државјанин и еден британски државјанин, според прес-службата на белоруското претседателство.