Иако Србија е една од земјите што ќе имаат свои претставници на 20 септември на музичкиот натпревар „Интервизија“ во Русија, основан како руски пандан на Евровизија, присуството на Србија на овој натпревар е придружено со голем број непознати.
На веб-страницата на „Интервизија“ беше објавено дека претставник на Србија е пејачот и композитор Слободан Тркуља, но учесниците на натпреварот и државните власти во Србија не одговараат на прашањата на РСЕ за тоа како е избран претставникот на Србија и каква е улогата на државата кога станува збор за учество на овој натпревар.
Дин Вулетиќ, историчар и автор на истражувачкиот проект за натпреварот „Интервизија“ за време на Студената војна на Универзитетот во Виена, потврдува за Радио Слободна Европа дека нема јавни информации „дали зад српскиот претставник стои српската влада, владина агенција или приватна компанија“.
„Ситуацијата е иста и во многу други земји“, вели тој.
Освен Србија, на натпреварот ќе учествуваат уште 17 земји, меѓу кои и Кина, Индија, САД, Белорусија, Куба.
Посебно внимание на јавноста привлече учеството на претставници на САД во ова натпреварување, бидејќи организацијата на овој музички настан има политичка конотација.
Уредбата за неговото одржување ја потпиша рускиот претседател Владимир Путин во февруари, откако на неговата земја ѝ беше забрането учество на Евровизија поради агресијата врз Украина, која започна во целост во 2022 година.
Вицепремиерот Дмитриј Чернишенко беше назначен за шеф на организацискиот комитет на „Интервизија“.
Патем, натпреварот под името „Интервизија“ веќе се одржа во некои земји кои беа сојузници на СССР за време на советската ера.
Познато и непознато за учеството на Србија на „Интервизија“
Радио Слободна Европа испрати прашања за учеството во ова натпреварување до Министерството за култура и Министерството за надворешни работи на Србија, но од овие институции не беше добиен одговор дали државата ги координира активностите поврзани со ова натпреварување, како и дали учествува во финансирањето на учеството.
Исто така, одговорот за тоа како е избран претставникот на Србија остана неодговорен.
Одговорот не дојде ниту од Слободан Тркуља, учесник во натпреварот, ниту од Мирко Раденовиќ, кој беше избран за член на жирито на ова натпреварување.
РСЕ доби одговор само од приватната телевизија Токсик ТВ, која, како што потврди за РСЕ, ексклузивно ќе го емитува натпреварот во Србија.
Сепак, дури ни од оваа телевизија немаше одговор како е избран претставникот на Србија или дали учеството на Србија е одобрено од државата.
„Како радиодифузер, немаме увид во другите барани податоци“, одговорија од оваа телевизија.
Кои се српските учесници на „Интервизија“?
Како што е наведено на веб-страницата на „Интервизија“, претставникот на Србија, Слободан Тркуља, беше претставен како „легенда на модерната балканска музичка сцена“.
Во текот на својата кариера, како што е наведено, Тркуља доби важно признание и титулата „културен амбасадор од Министерството за надворешни работи на Србија“.
Тркуља соработува со државни органи и локални самоуправи во Србија со години.
Тој беше културен амбасадор на Нови Сад во 2013 година, а тогашниот градоначалник на Нови Сад, сега претседател на Српската напредна партија, Милош Вучевиќ, го покани да му помогне на градот на патот кон освојување на титулата Европска престолнина на културата во 2020 година, според веб-страницата на градот.
Вучевиќ потоа потврди дека градот го финансирал печатењето на неговиот албум.
Во претходните години, Тркуља беше претставен во медиумите како координатор на културната размена меѓу Србија и Кина, а во 2020 година беше меѓу музичарите кои настапија во Белград на концерт во поддршка на кинескиот народ во борбата против коронавирусот. Настанот беше инициран од Владата на Србија, градот Белград и Амбасадата на Кина во Србија.
Во јануари 2023 година, Тркуља го организираше кинескиот фестивал на светлата во Белград и Нови Сад, кој го означи почетокот на кинеската Нова година, а таа година учествуваше во новогодишната програма на кинеската телевизија „CCT“, објави Бета.
Србија, кандидат за членство во ЕУ, патем, негува соработка со Кина, а властите на Србија и Кина ги опишуваат меѓусебните односи како „челично пријателство“, и покрај предупредувањата што Србија ги добива од Брисел.
На веб-страницата на „Интервизија“ беше објавено и дека Мирко Раденовиќ, кој е претставен како продуцент, уметнички директор, основач на културни проекти и клучен претставник на српската дијаспора во Русија, ќе биде во жирито на натпреварот.
Тој е коосновач на „Кустендорф“, филмски фестивал основан од прославениот српски режисер Емир Кустурица, кој постојано ја изразува својата поддршка за Кремљ.
Каква порака испраќа Србија со учеството во „Интервизија“?
Историчарот Дејан Вулетиќ смета дека со ова учество, Србија испраќа порака дека води проруска политика и дека „граѓаните во Србија ја поддржуваат Русија“.
„Србија е единствената земја што учествува во „Интервизија“ оваа година, но и на Евровизија. Тука ја гледаме политиката на српската влада да има добри односи со Русија и ЕУ“, вели Вулетиќ.
Владата во Србија со години тесно соработува со Русија и одбива да се придружи на западните санкции поради руската инвазија на Украина. Во исто време, Србија е економски зависна од Европската Унија, кон чие членство се стреми.
Вулетиќ, исто така, наведува дека уметникот кој одлучува да оди на ова натпреварување мора да ја поддржува руската политика.
„Одењето во Русија за нешто што е културен проект на Путин. Тоа натпреварување очигледно има негов печат и секој уметник знае дека ќе биде обележан на некаков начин“, смета Вулетиќ.
Во мај, Министерството за надворешни работи на Украина ја осуди „Интервизија“ како „инструмент на непријателска пропаганда и средство за прикривање на агресивната политика на Руската Федерација“.
Поради целосната инвазија на Русија врз Украина во 2022 година, Европската радиодифузна унија, организаторот на Евровизија, ѝ забрани на Русија да учествува, што значи дека не може да учествува или да го емитува натпреварот.
Русија учествуваше на Евровизија од 1994 до 2021 година, а рускиот уметник Дима Билан победи во 2008 година, а една година подоцна натпреварот се одржа во Москва.
Промоција на „традиционални вредности“ и „спорен континуитет“
Најавата за „Интервизија“ во февруари беше придружена со изјави од официјални лица дека настанот ќе промовира „традиционални вредности“.
Руската сенаторка Лилија Гумерова изјави за ТАСС дека натпреварот ќе биде „можност за промоција на вистинска музика“, а „не лажни вредности што се туѓи на секој нормален човек“, алудирајќи на Евровизија за вклучување на ЛГБТ изведувачи, како што е австриската „драг кралица“ Кончита Вурст.
Во условите на натпреварот на веб-страницата на „Интервизија“, се наведува дека една од целите на натпреварот е да се промовираат „универзални, духовни, семејни, културни, етички и религиозни традиции на различни народи“.
Дин Вулетиќ верува дека „промоцијата на традиционалните вредности“ во овој случај се сведува на фактот дека правата на сексуалните малцинства нема да бидат промовирани.
„Евровизија има долга историја со геј заедницата и Евровизија е важна во геј културата. „Интервизија“ не сака да ги промовира тие вредности бидејќи знаеме дека во Русија постои закон што забранува промоција на сексуалните малцинства“, вели тој.
Во 2022 година, Русија донесе закон со кој се забранува „ЛГБТ пропагандата“, а во 2023 година, Врховниот суд на Русија го прогласи ЛГБТ движењето за „екстремистичка организација“.
Натпреварот под името „Интервизија“ беше организиран претходно, од 1965 до 1968 година, во Чешка и од 1977 до 1980 година во Полска. Овие земји во тоа време беа дел од Советскиот Сојуз.
Ден Вулетиќ смета дека денешното интервју со Путин има мала релевантност и не е продолжение на натпреварот од советската ера.
„Започна како проект на чехословачката телевизија и тие сакаа да организираат натпревар како Евровизија, но за земјите од Источниот блок, но сакаа да дојдат и пејачи од Западот“, вели тој, додавајќи дека Интервижн бил замислен како „мост меѓу Истокот и Западот“.
Тој вели дека победниците на Евровизија биле гости на ова натпреварување, за разлика од денешното „Интервизија“, кое, според него, има „антизападно расположение“.
Руското Министерство за култура го предложи ова натпреварување уште во 2023 година, а за тоа се дискутираше за време на политичките разговори меѓу Москва и Пекинг.
Во 2024 година, Путин рече дека „кинеските пријатели“ на Русија ја поддржуваат идејата за воспоставување музички натпревар наречен „Интервизија“.
