Меѓународната коалиција за слобода на медиумите, слобода на изразување и новинарски организации ја повика претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен на нејзината посета на Западен Балкан оваа недела да се осврне на кризата со слободата на медиумите во регионот, соопшти Меѓународниот институт за печат (IPI) на 13 октомври.
ИПИ соопшти дека меѓународните организации од октомври минатата година регистрирале „исклучителни притисоци врз слободата на медиумите низ целиот регион“, истакнувајќи дека „ненадејното затворање на Ал Џезира Балканс, интензивирањето на политичкиот притисок врз N1 и Нова ТВ и отворањето на телевизиски канал од страна на пропагандниот медиум поддржан од Кремљ „RT Balkans“ претставуваат егзистенцијални закани за независното и кредибилно новинарство низ целиот регион“.
„Во контекст на брзо влошената криза со слободата на медиумите во регионот, особено во Србија, коалиција на меѓународни организации за слобода на медиумите, новинарски организации и слобода на изразување ја повикува претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, да го покрене прашањето за заканите врз заштитата на новинарите и медиумскиот плурализам со надлежните органи за време на нејзината посета на Западен Балкан оваа недела“, соопшти IPI, кој го испрати повикот заедно со девет други организации.
Видете и ова: ЕУ е загрижена за владеењето на правото во Северна Македонија и земјите од регионотМеѓународните организации за слобода на медиумите и изразување, исто така, ја наведуваат рекриминализацијата на клеветата и усвојувањето на закон за странски агенти во Република Српска во Босна и Херцеговина, како проблеми што претставуваат „мрачна слика за медиумскиот пејзаж во кој независните и малите редакции можеби нема да можат да преживеат“, како и намалувањето на финансирањето за независните медиуми.
Претседателката на Европската комисија ја започна својата турнеја низ Западен Балкан во Тирана во понеделник, од каде што ќе отпатува во Црна Гора.
Потоа фон дер Лајен ќе отпатува во Босна и Херцеговина, а во среда прво ќе пристигне во Србија, а потоа во Косово и Северна Македонија.
ИПИ наведува дека „притисоците врз јавните радиодифузери, приватните медиуми и медиумските власти во Албанија и Косово, заедно со обидите на политичарите да го ограничат пристапот на медиумите до нив, ги истакнуваат сериозните опасности што го претставуваат правото на информации на новинарите и правото на информации на граѓаните“.
Мапирањето на слободата на медиумите регистрираше 381 предупредување што влијаеше на 617 новинари и медиумски работници во шест земји од Западен Балкан, при што 222 случаи се регистрирани само во Србија, наведува ИПИ, додавајќи дека „сегашното ниво на насилство врз новинарите во Србија е единствено во која било земја-членка на ЕУ или земја-кандидатка“.
Репортери без граници (RSF) документираше 34 физички напади врз медиумски професионалци од страна на политички активисти и агенти за спроведување на законот за помалку од два летни месеци.
Видете и ова: Фон дер Лајен во Тирана ја започнува турнејата низ Западен БалканВо Србија, годишниот број на случаи на физичко насилство во 2025 година изнесуваше 82, според податоците на RSF - невидено ниво, според IPI, според евиденцијата што ја води Независното здружение на новинари (NUNS) од 2008 година.
Дополнително, Комитетот за заштита на новинарите (CPJ) документираше дека, како што српската влада го заострува својот став кон протестите, српските новинари сè повеќе известуваат дека се намерно цел на полицијата, особено кога известуваат за полициско насилство.
„Случаите документирани во Србија од страна на „Media Freedom Rapid Response“ ја потврдуваат сериозноста на кризата, документирајќи физички, вербални и други напади врз 315 новинари, медиумски куќи и новинарски здруженија од 1 ноември 2024 година. Овие напади се поттикнати од чести неосновани обвинувања против печатот, вклучително и од самиот српски претседател Александар Вучиќ“, соопшти ИПИ.
Организацијата додаде дека во септември 2025 година, Фондацијата „Славко Ќурувија“ регистрирала 141 случај на вербални напади врз новинари и медиуми од страна на високи државни функционери и членови на парламентарното мнозинство.
„Од почетокот на протестите против корупцијата, нашите организации постојано ги покренуваат овие прашања и бараат од Европската комисија да испрати јасен сигнал до Белград за последиците што нападите врз печатот, поддршката за руската пропаганда и системскиот неуспех во заштитата на новинарите би можеле да ги имаат врз процесот на проширување на Европската Унија и исплатата на средствата од ЕУ“, соопшти ИПИ.