Европските сили го активираа механизмот за враќање на санкциите на ОН врз Иран

Велика Британија, Франција и Германија го активираа таканаречениот механизам за повторно воведување на санкциите на ОН против Техеран.

Европското трио, познато како Е3, го извести Советот за безбедност на ОН на 28 август да го започне процесот, кој трае 30 дена.

Во соопштението, министрите за надворешни работи на Е3 рекоа:

„Ќе го искористиме 30-дневниот период за да продолжиме да соработуваме со Иран во врска со нашата понуда за продолжување или какви било значајни дипломатски напори за враќање на неговата усогласеност со обврските“.

Тие нагласија дека „ја делат фундаменталната цел дека Иран никогаш не смее да бара, стекнува или развива нуклеарно оружје“.

Овој чекор го става Иран во ризик од соочување со обновени санкции кои беа отстранети како дел од значајниот нуклеарен договор од 2015 година, формално познат како Заеднички сеопфатен план за акција.

Државниот секретар на САД, Марко Рубио, го поздрави потегот на Е3.

„Во исто време, Соединетите Држави остануваат достапни за директен ангажман со Иран - во унапредување на мирно, трајно решавање на нуклеарното прашање на Иран“, рече тој во соопштението.

„Враќањето на санкциите не е во спротивност со нашата искрена подготвеност за дипломатија, туку само ја зајакнува“, додаде Рубио.

Иран го осуди потегот.

„Оваа одлука на трите европски земји сериозно ќе го поткопа тековниот процес на интеракција и соработка меѓу Иран и Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ)“, се вели во соопштението на Министерството за надворешни работи, нарекувајќи го потегот „провокативна и непотребна ескалација“.

Министерот за надворешни работи, Абас Арагчи, рече дека одлуката е „неоснована и незаконска“. Тој додаде дека Техеран ќе одговори на она што го нарече „неоправдана акција“, без да даде детали.

Сепак подоцна, во писмото до шефицата за надворешна политика на ЕУ, Каја Калас, тој рече дека Техеран е подготвен да ги обнови „фер“ преговорите за својата нуклеарна програма, ако Западот покаже добра волја.

Тој изјави „подготвеност на Иран да ги продолжи фер и избалансираните дипломатски преговори, под услов другите страни да покажат сериозност и добра волја и да избегнат дејствија што им штетат на шансите за успех“.

ОН ги повика Иран и светските сили да го искористат притисокот за постигнување нов нуклеарен договор пред да стапат во сила обновените санкции.

„Во следните 30 дена, постои можност да се избегне каква било понатамошна ескалација и да се најде пат напред“, рече Стефан Дужарик, портпарол на генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш.

Откако ќе се финализира процесот на враќање на ситуацијата во нормала, веќе замрениот нуклеарен договор од 2015 година, ефикасно ќе заврши.

Договорот беше дизајниран да ја спречи Исламската република да развива нуклеарно оружје - нешто што Техеран долго време инсистира дека не го спроведува. Тој ги опишува строгите правила за независно следење на нуклеарните активности на Иран и наметнува ограничувања и на количината ураниум што може да го поседува и на нивото до кое може да се збогати.

Иран почна да се повлекува од своите обврски откако САД се повлекоа од договорот во 2018 година и повторно воведоа санкции. Оттогаш Техеран ја забрза својата нуклеарна програма, сега збогатувајќи ураниум до чистота од 60 проценти - далеку над ограничувањето од 3,67 проценти како што стои во нуклеарниот договор.

Иран ја прекина соработката со Меѓународната агенција за атомска енергија во јули како одговор на бомбардирањето на САД и Израел на неговите клучни нуклеарни постројки во Фордо, Исфахан и Натанц. Еден од условите што ги постави Е3 за одложување на процесот беше Техеран да ја продолжи целосната соработка со нуклеарното надзорно тело на ОН пред крајот на август.