Вести
Извештај на ЕП: Билатералните прашања не смеат да бидат пречка за пристапување во ЕУ
Нерешените билатерални прашања меѓу членките од ЕУ и земјите кои не се членки на Унијата треба да се решаваат билатерално и тие не смеат да се користат како лост за блокирање на процесот на пристапување на земјите кандидати за членство, се наведува во Предлог-извештајот за Стратегијата на ЕУ за проширувањето на Европскиот парламент, во кој се потенцира дека некои од државите кои се стремат да се приклучат кон блокот веќе со години имаат статус на кандидати за членство.
„Проширувањето е една од најсилните алатки на ЕУ во надворешната политика и геополитиката и останува клучен двигател на долгорочната безбедност, мир, стабилност и просперитет во Европа врз основа на заеднички демократски вредности и претставува историска можност со значајни социо-економски, политички и безбедносни предности и за ЕУ и за земјите опфатени со процесот на проширување“, се нагласува во Извештајот.
Како што јави МИА, при денешната презентацијата на документот пред Комитетот за надворешни работи (АФЕТ) на Европскиот парламент, известувачот, литванскиот европратеник Петрас Ауштевичиус изјави дека ЕУ мора да има стратегија за проширувањето, а не само еднократен план, и дека не смее да дозволи тој процес да биде држен во заложништво од која било земја членка, бидејќи се работи за обединување на Европа и зближување на Европејците.
Според него, проширувањето е особено важно во услови на руската агресија врз Украина и обидите на Русија да предизвика поделби во Европа и да оствари влијание врз одредени европски земји.
Литванскиот европратеник смета дека ЕУ мора да ја одржи функционалноста на пристапниот процес, па затоа мора да премине кон носење одлуки со квалификувано мнозинство и тоа мора да го направи навремено и на најтранспарентен начин.
„Цврсто верувам дека секоја земја кандидат посветена на членството, преку реформи и наша поддршка може да ја постигне својата цел и да стане полноправен член на нашата заедница“, додаде Ауштевичиус.
Во Предлог-извештајот се потенцира дека проширувањето е процес базиран на заслуги и секоја земја кандидат мора да биде оценета според сопствените заслуги во спроведувањето на Копенхашките критериуми, усогласеноста со законодавството на ЕУ и исполнувањето на сите дополнителни услови утврдени во рамката за проширување.
„Проширувањето е добитна опција и за сегашните и за идните земји членки и политичка итност од демонстрирање на посветеноста на ЕУ кон процесот на проширување. Проширувањето на ЕУ ќе ја зајакне европската безбедност. Иднината на Западниот Балкан, Украина и Молдавија е во рамките на ЕУ“, се наведува во извештајот.
Според документот, пристапувањето има и суштинско значење во поттикнувањето на регионалното помирување и стабилност, зголемување на отпорноста и заштита на земјите кандидати од штетно надворешно мешање.
Во извештајот се посочува дека „процесот на подготовка за проширувањето“ треба да се одвива паралелно и во ЕУ и во земјите кандидати и се повикуваат европските институции да ги преземат потребните реформи за да се осигура дека нивното неспроведување нема да го одложи пристапувањето на новите земји членки. Во документот исто така се изразува жалење што прекумерната употреба на консензусот постојано го забавува проширувањето на ЕУ и се потсетува дека член 49 од Договорот за ЕУ овозможува премин кон одлучување со квалификувано мнозинство без негови измени.
Европратениците имаат рок до 2 декември да поднесат амандмани на Предлог-извештајот, по што тој најверојатно ќе биде ставен на гласање на седницата на Комитетот предвидена за 15 јануари следната година.
види ги сите денешни вести
Обвинетите за пожарот во „Пулс“ не се чувствуваат виновни
Сите 35 обвинети физички лица и претставниците на трите фирми за пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани се изјаснија дека не се чувствуваат виновни за кривичните дела што им се ставаат на товар.
На денешното рочиште, многумина од нив изразија сочувство кон семејствата на загинатите и посакаа брзо оздравување на повредените.
Првообвинетиот и сопственик на „Пулс“, Дејан Јованов рече дека го разбира обвинението што му се става на товар и дека не се чувствува виновен.
„Јас како човек и како родител, каде што се собираа сите млади и моите деца да бидам способен да дозволам да фали нешто. Зарем сериозно мислите дека доколку би знаел дека фали нешто, не би презел се за да се отклони навреме. Во тој клуб, на тоа место има пораснато десетини генерации. Сите што ме познаваат добро знаат колку и како се грижев за безбедноста на сите гости во клубот. Од срце и од душа сакам да изразам сочувство на сите фамилии што имаат починати а на повредените опоравување“, рече Јованов.
На претходното рочиште, семејства на оштетените од пожарот се приклучија на кривичниот прогон кон обвинетите. Законските застапници на дел од семејствата кажаа дека се приклучуваат на кривичниот прогон, додека оштета ќе бараат да им се исплати преку граѓанска судска постапка.
На првото рочиште на 19 ноември, судот одлучи да се спојат судските постапки за два предмети за пожарот во „Пулс“. Кон првичниот со 34 обвинети лица и три фирми, беше додаден и процесот против газдата на агенцијата „Рубикон“ која била задолжена за обезбедување на дискотеката.
Тогаш обвинителството направи промена поднесувајќи интегрален обвинителен акт и ревидирана листа на докази.
Воведните зборови ги даде кочанскиот обвинител Борче Јанев, кој рече дека „катастрофата што се случи во дискотеката „Пулс“ во Кочани не настана само од пропусти на една човечка рака“. Овој настан, како што рече, не е несреќа или случајна игра на судбината туку „се работи за цел сплет и низа на надоврзани пропусти, синџир од замижувања“.
Судењето се одвива под засилени безбедносни мерки, со присуство на роднини на жртвите, обвинителството и јавноста.
Судскиот процес за пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани, во кој загинаа 63 лица, а 200 беа повредени почна по осум месеци од трагедијата. Вкупниот број на обвинети во судскиот процес е 35 лица и три фирми. Меѓу нив се поранешни министри за економија, бивши градоначалници на Кочани, инспектори и други службеници.
Комитет за надворешни работи на ЕП: Проширувањето е геостратешка инвестиција во безбедноста
Руската агресија врз Украина сериозно го дестабилизира источното соседство на ЕУ, предизвикувајќи ефекти на прелевање во Западниот Балкан, кои се закануваат да ги забават реформите и да поттикнат антиевропски наративи, па затоа проширувањето на ЕУ претставува геостратешка инвестиција во регионалната безбедност и стабилност.
Како што јави МИА, ова се наведува во Извештајот за заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ за 2025 година, што денеска, 2 декември го усвои Комитетот за надворешни работи на Европскиот парламент (АФЕТ) со 42 гласа „за“ и 14 „против“.
„Од Украина до Кавказ, од Блискиот Исток до Сахел, Арктикот и пошироко, околу Европа се формира лак на нестабилност, што е пример за радикалната неизвесност во која функционира ЕУ“, се наведува во Извештајот.
Во документот се повикуваат земјите членки на „поголема и потранспарентна употреба на конструктивната воздржаност“ при одлучувањето во согласност со член 31 став 1 од Договорот за Европската Унија, во случаи кога „не можат да поддржат одлука, но не сакаат да го блокираат колективното дејствување на ЕУ“.
„Ваквиот пристап ја зајакнува способноста на ЕУ брзо и кохерентно да реагира на меѓународни кризи, почитувајќи го националниот суверенитет, а исто така покажува и дека е можна поголема ефикасност во заедничката надворешна и безбедносна политика и без промена на Договорот“, посочуваат членовите на Комитетот за надворешни работи.
Во извештајот се изразува поддршка за „дипломатско решение за војната во Украина“, но се предупредува дека секој договор наметнат од страна на Русија или со кој ќе биде „наградена“ нејзината агресија, би ја поткопало европската безбедност. Европратениците ги повикуваат земјите членки на ЕУ да продолжат да ја снабдуваат Украина со оружје и муниција, особено со системи за противвоздушна одбрана и со капацитети со голем дострел.
Комитетот предупредува дека „минилатералните“ формати сè повеќе ризикуваат да ги фрагментираат глобалните норми, па оттаму за решавање на конфликтите и за глобалното управување клучна улога мора да имаат мултилатералните организации, особено Обединетите нации. За зајакнување на улогата, ефикасноста и демократската застапеност на ОН, во извештајот се повикува и на сеопфатни реформи на Организацијата.
По повод усвојувањето на Извештајот, претседателот на АФЕТ, германскиот европратеник Дејвид Мекалистер изјави дека документот, усвоен со „големо мнозинство“, утврдува јасна и стратешка ориентација за надворешната политика на ЕУ во време на сè поголема нестабилност.
„Се соочуваме со растечки авторитарен притисок, ослабен мултилатерален систем и растечка глобална конкуренција. Европската Унија мора да одговори со поголемо единство, отпорност и капацитет за дејствување. Централен приоритет останува одбраната на меѓународниот поредок базиран на правила, вклучувајќи ја нашата непоколеблива поддршка за Украина и цврстиот став против секој обид за поткопување на суверенитетот, територијалниот интегритет или меѓународното право. Од витално значење останува кохерентниот европски пристап кон другите тековни кризи, вклучително и на Блискиот Исток, бидејќи само кредибилна дипломатија и одржлив ангажман можат да обезбедат трајна стабилност“,рече Мекалистер.
Извештајот ќе биде ставен на усвојување од страна на Европарламентот за време на неговата пленарна сесија во јануари 2026 година.
Русија тврди дека го освоила Покровск
Русија тврди дека го зазела Покровск, стратешки град во украинскиот регион Донбас. Соопштението дојде пред критичниот состанок на Кремљ со американски претставници во посета на земјата, во обид да се финализира мировен договор.
Украинските претставници го негираа тврдењето, упатено од врвниот воен командант на Русија до претседателот Владимир Путин во видео објавено на 1 декември.
Украинскиот воен корпус кој се бори во Покровск за Ројтерс изјави дека украинските сили го држат северниот дел од градот, додека вршат напади на југ, каде што преовладуваат руските трупи.
Путин требаше да го прими специјалниот претставник на Белата куќа, Стив Виткоф, подоцна на 2 декември, во услови на наплив на напори за наоѓање решение за ставање крај на речиси четиригодишната војна на Русија против Украина.
Средбата (шеста на Виткоф со Путин од јануари) следеше по објавувањето на мировниот план подготвен од САД, кој се сметаше за многу поволен за Русија. Украинските претставници се сретнаа со врвни американски претставници во Женева и се обидоа да ги ублажат руските тврдокорни позиции.
Во видеото објавено од Кремљ, врховниот воен командант на Русија, генерал Валериј Герасимов, беше прикажан како детално ги опишува неодамнешните успеси на руските сили на бојното поле.
Со месеци, Украина се бори да ги задржи руските трупи, особено околу градовите Купјанск, на север и Покровск, на југ.
Користејќи го старото руско име за Покровск, Герасимов тврдеше дека руските сили конечно го освоиле градот.
„Сакам да ви се заблагодарам за резултатите од вашата работа во врска со Красноармејск, и вам и на целата команда и персонал на борбената група“, му рече Путин на Герасимов.
Нивната средба наводно се одржала на 30 ноември, но видеото беше објавено на 1 декември - во пресрет на посетата на Виткоф.
Русија прогласува клучни победи на бојното поле во Украина, тврдења кои се покажаа како или прерани или целосно лажни. Герасимов неодамна изјави дека Русија ги опколила силите во Купјанск, нешто што не беше точно.
Една од главните украински единици што го бранат Покровск, 7-миот корпус за брза реакција на Силите за воздушен напад, изјави дека трупите на Киев „продолжуваат да ја спречуваат“ руската офанзива.
Претходно на 1 декември, претседателот Володимир Зеленски, на состанокот во Париз со францускиот лидер Емануел Макрон, го призна рускиот напредок.
„Секако, Русија напредува, секако дека спроведува неколку офанзивни акции и операции. Но ниту една од овие операции не беше успешна“, рече тој на прес-конференција и додаде:
„Во Покровск и во други области се водат тешки битки. На пример, нашите момци имаат поголем успех во областа Купјанск. Иако Русија тврди дека го освоила Купјанск, ние ги исчистивме речиси сите од градот“.
Оставка од владата е побарано на едни од најголемите протести во Бугарија
Илјадници бугарски граѓани протестираа во неколку градови низ земјата и бараа оставка од владата.
Причината за незадоволството со денови беше предлог-буџетот за 2026 година и обидот на претставниците на ГЕРБ, БСП, ИТН и „ДПС-Нов почеток“ да го задржат, иако рекоа дека ќе го повлечат.
Сепак, незадоволството прерасна во барање за оставка од владата и беше насочено конкретно против лидерите на „ДПС-Нов почеток“ и ГЕРБ - Делјан Пеевски и Бојко Борисов.
Во Софија, протестот беше најголем. Различни медиуми и активисти споделија информации за за присуство меѓу 30.000 и 100.000 луѓе. Ова беше сигурно еден од најголемите протести од 1989 година и најголем во последната деценија.
Луѓето го блокираа просторот пред поранешниот Дом на партијата, во кој сега се наоѓа Народното собрание.
Тие скандираа „Мафија“, „Оставка“ и носеа транспаренти против Пеевски и Борисов.
Подоцна, маршот се упати кон седиштето на ГЕРБ и „ДПС – Нов почеток“.
Кај канцелариите на „ДПС – Нов почеток“ на улицата „Врабча“, десетици мажи и млади момчиња облечени во темна облека и со маски се придружија на протестот.
Тие фрлаа петарди и други предмети кон зградата на партијата и кон органите за спроведување на законот. Од другите демонстранти беа идентификувани како провокатори кои немаат никаква врска со протестните акции.
Избувнаа судири меѓу мажите во црно и полицијата. Имаше повредени и приведени лица, беа искршени полициски автомобили и дел од локалната инфраструктура.
Исто така беше демолиран и клуб на ГЕРБ на булеварот Дондуков во Софија, во областа на Англиската гимназија.
За време на ексцесите во областа на седиштето на „ДПС – Нов почеток“ и клубот на ГЕРБ, пасивното однесување на полицијата беше чудно. Таа не презеде никаква решителна акција за да ги растера агресивните мажи во црно и со тоа да ги заштити самите униформирани полицајци.
Во последниве години, во други ситуации против многу помалку провокации, полицијата дејствуваше брутално.
Поради однесувањето на полицијата, партијата ПП-ДБ, на Кирил Петков, побара оставка од министерот за внатрешни работи Даниел Митов.
Претседателот Румен Радев ги сметаше ексцесите како провокација од страна на мафијата и побара оставка од владата и предвремени избори.
Делјан Пеевски, кој беше санкциониран за корупција и против кого беа насочени најмногу скандирања на протестот, ги обвини Радев и ПП-ДБ за ексцесите во Софија.
Протести надвор од Софија
Имаше илјадници луѓе на протести и во многу други места во Бугарија. Во Пловдив, илјадници луѓе се собраа на плоштадот Соединение, а подоцна ги блокираа клучните булевари во градот за време на поворката.
Илјадници беа и на протестот во Варна. Таму, граѓаните побараа и оставка од владата и повлекување на нацрт-буџетот.
Протести со скандирања „Оставка“ и „Мафија надвор“ се одржаа и во Бургас, Плевен, Велико Трново, Стара Загора, Благоевград, Сливен, Јамбол, Добрич, Гоце Делчев и други.
Бројни истовремени протести во градовите надвор од Софија не се одржани од 2020 година, кога граѓаните побараа оставка од последната влада со премиерот Бојко Борисов и тогашниот генерален обвинител Иван Гешев.
Опозициските партии и други организации велат дека протестираат против плановите на владата, со буџетот за 2026 година, да ги зголеми придонесите за социјално осигурување и даноците на дивиденди за финансирање на повисоките трошоци, како и против државната корупција. Истовремено е предвидено зголемување на платите на државните службеници.
Околу половина од Бугарите се и против усвојување на еврото, што стартува од наредниот месец, плашејќи се дека тоа ќе влијае на суверенитетот на земјата и дека трговците на мало ќе го искористат преминот од националната валута лев во евро за да ги зголемат цените.
Исчезна новинарка од сибирски затвор, тврди нејзината адвокатка
Новинарката и поранешна соработничка во Радио Слободна Европа, Ника Новак, која беше осудена на затвор минатата година од руски суд за извршување на професионални должности, исчезна од сибирска поправна колонија, изјави нејзиниот адвокат.
Јулија Кузнецова во објава на социјалните мрежи изјави дека се чини дека Новак бил префрлен од Казнената колонија бр. 11 во селото Бозој во регионот Иркутск, иако нејзината дестинација е непозната.
„Оваа недела, еден мој колега адвокат се обиде да ја посети Ника, но му беше одбиен влез“, напиша Кузнецова.
„Тој забележа гласна бучава и голем број службеници на Истражниот комитет во колонијата. Персоналот на затворот не објаснува што точно се случило,“ додаде таа.
Кузнецова рече дека се јавила во колонијата на 30 ноември за информации за Новак, но била одбиена и ѝ било кажано да поднесе барање, што подоцна го сторила.
На Новак ѝ беше изречена четиригодишна казна по судење зад затворени врати за „доверлива соработка со странска држава, меѓународна или странска организација“ - казна што таа и организациите за човекови права ја сметаат за неправедна.
Таа била префрлена во Казнената колонија бр. 11 на 1 март, каде што се пожалила на услови слични на тортура пред да штрајкува со глад.
Таа изјави дека била ставена во самица затоа што одбила да дава интервјуа за медиумите за тоа како „сè е во ред во колонијата и затворениците се среќни“ и затоа што одбила да работи како шивачка.
Претседателот на Радио Слободна Европа/Радио Либерти, Стив Капус, ги повика руските власти да ја ослободат Новак, велејќи дека нејзината пресуда за „политички мотивирани обвиненија има за цел да ги замолчи и застраши поединечните новинари“.
Пред нејзиното апсење, Новак работела за „ЧитаМедиа“ ( ChitaMedia ) и била главен уредник на веб-страницата заб.ру (Zab.ru). Таа придонесувала за програмите на Радио Слободна Европа на руски јазик во 2022 година.
Случајот на 33-годишната жена е првпат новинар да биде осуден според член 275.1, кривично дело кое беше воведено дури во 2022 година во месеците откако Русија ја започна својата целосна инвазија на Украина.
Експертите за права ја критикуваа концепцијата и формулацијата на законот, додека Хјуман рајтс воч го нарече законодавството „потсетува на забраната за контакти со странци од советската ера“ во својот Светски извештај за 2023 година.
На 22 јули 2024 година, водечката руска група за човекови права „Меморијал“ ја призна Новак како политички затвореник.
Нејзиното притворање беше осудено и од Комитетот за заштита на новинарите, Коалицијата за жени во новинарството и Меѓународниот институт за печат, кои рекоа дека пресудата на Ника е „овозможена поради континуираната инструментализација на сопственото законодавство од страна на Русија со цел потиснување на независните новинари и другите критички гласови“.
АХВ откри фекални бактерии во храна во едно од проверени девет училишта во Карпош
Во едно од девет основни училишта во општина Карпош каде што беше извршена вонредна контрола по сомнежите за труење со храна на десетина деца, од Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) се пронајдени патогени бактерии.
Според соопштението на ИЈЗ само во основното училиште „Димо Хаџи Димов“ се пронајдени бактерии во храната и чешмите за вода кои се штетни по здравјето на децата. Агенцијата за храна и ветеринарство, заедно со претставници на ИЈЗ направија вонредна контрола во девет основни училишта во рамките на општина Карпош. Оттаму велат дека по направените анализи во испитуваните примероци од осум училиште, не се докажани патогени бактерии.
„Освен во едно од училиштата каде на две површини е докажано присуство на ентеробактерии, што е индикатор на недоволна хигиена“, појаснија од ИЈЗ, додавајќи дека информациите поврзани со резултатите од ОУ „Димо Хаџи Димов”, се веќе доставени до надлежните.
По последниот случај при што неколку деца беа хоспитализирани, додека друг дел беа на домашно лекување поради повраќање, болки во стомак и дијареа, од Институтот најавија системски промени во правилниците за храна во училиштата.
ИЈЗ најави дека ќе предложи иницијатива измени во Националната годишна програма за јавно здравје, одредени правилници, законски и подзаконски акти, што се во насока на подобра хигиена во училиштата, градинките, како и побезбедна храна, вода во истите што ќе значи унапредување на теми поврзани со јавното здравје.
Од друга страна пак, во последната објава од минатата година за безбедност на храната во земјава, Организацијата за храна и земјоделство (ФАО), специјализирана агенција на Обединетите нации, забележа институционални пропусти. Станува збор за непостоењето на официјален план за следење и оценување на стандардите за исхрана. Во објавата е посочено дека во земјава има упатство за кои методи да се користат при подготовка на храна и предвидени неделни менија за појадок и ручек за децата, но не е спроведена специфична обука со училишни готвачи или угостителски услуги во врска со овие стандарди.
Ова беше втор случај на сомнеж за труење со храна на ученици во општината Карпош.
Претходно во 2023 година, најмалку девет деца беа заразени со салмонела во три основни училишта во општината Карпош, каде што со храна се снабдуваат од приватната компанија „Ванила Фуд“ чии централен магацин се наоѓа во училиштето „Димо Хаџи Димов“.
Тогаш, по извршените контроли Агенцијата за храна и ветеринарство (АХВ) беше соопштено дека резултатите од земените мостри од храна од училишните кујни во општина Карпош биле уредни.
Агенцијата за храна во последните контроли спроведени во училиштата и околу нив, заплени и уништи стотици килограми небезбедна храна.
На почетокот на учебната година во септември, по инспекциска контрола на 90 градинки и 23 училишта, запленила и уништила 83 килограми небезбедна храна од само три градинки и една училишна менза.
Најчестите пропусти кои ги забележале инспекторите од Агенцијата се несоодветно чување на храната, неспроведен задолжителен здравствено- санитетски преглед на вработените кои работат со храна, без задолжителна дезинфекција, дезинсекција и дератизација во објектите каде се подготвува храната како и недостиг на основни техничките услови за производство на храна.
За овие пропусти, Агенцијата изрекла казни на 77 оператори со храна во вкупна вредност од 36 илјади евра, издала и стотина наредби за отклонување на пропустите и 23 опомени.
Во Северна Македонија, дел од училиштата обезбедуваат само ужинка, други само топол оброк, а некои и двете. Не сите училишта во земјава имаат кујна каде може да се подготвува храната.
Според праксата што ја посочуваат и од училиштата и родителите, најчесто во оние школи каде не се готви, фирмата што ја доставува храната претходно ја подготвува во кујна во друго училиште каде истата фирма го има добиено тендерот.
Посериозен проблем со труење со храна беше забележан и лани, во општината Аеродром. Околу 140 ученици од вкупно 360 кои се хранат во целодневна настава во „Ѓорѓија Пулевски“ во Аеродром во септември 2024 година имаа симптоми на труење, по што кујната таму беше затворена.
МВР: Во Скопје за 12 часа речиси три илјади возачи поминале на црвено
Вкупно 65 илјади возачи направиле сообраќаен прекршок во привите 12 часа откако е ставен во функција долгонајавуваниот „Безбеден град“ (Сејф Сити).
Според податоците кои ги сподели Министерството за внатрешни работи (МВР) во пробниот период од пуштањето во употреба на овој систем се регистрирани 2800 возачи кои со своите автомобили поминале на црвено на семафор. Дополнително биле евидентирани околу илјада нерегистрани автомобили.
Министерот Панче Тошковски изјави дека повеќе нема да има толеранција за несовесно возење, без разлика дали е во градска зона или на отворен пат.
„Безбеден град’ е проект кој штити животи и ја враќа дисциплината во сообраќајот“, истакна министерот Тошковски при посетата на објектот, каде што е сместен централниот систем „Безбеден град“ (Safe City).
Во соопштението од МВР е наведено дека првиот месец ќе биде пробен, односно ќе служи за предупредување на граѓаните за прекршоците кои што ги прават во сообраќајот. Системот со помош на камери, сензори и уреди за снимање ќе регистрираат : брзо возење, минување на црвено светло, истечена важност на сообраќајна дозвола и непрописно паркирање.
„Во следната фаза е предвидено проширување на спектарот на прекршоци“, велат од МВР без да откријат повеќе детали.
Според последните податоци од август кои ги доби РСЕ од СВР Скопје, со физичката полициска контрола на сообраќајниците полицијата успевала да евидентира по околу 500 казни на ден.
Според најавите на МВР, прекршителите ќе бидат казнувани од 1 јануари 2026 година.
Системот за почеток ќе се имплементира во Скопје, Тетово и Куманово, а планирано е да опфати и делници од Коридор 8 и Коридор 10. До средината на 2026 година целата држава ќе биде покриена со камерите, изјави неодамна министерот Тошковски.
Во просек годишно во земјава гинат по повеќе од 120 луѓе, или 65 загинати на еден милион жители, покажува статистиката на МВР. Најмалку загинати во сообраќајни несреќи, 22 на еден милион жители годишно, има Шведска, околу 30 имаат другите балтички земји и Швајцарија, во Централна Европа просекот е околу 45, а просекот во Западен Балкан е околу 70, додека во Северна Македонија е 65, но најмногу има Романија со 86.
Северна Македонија има и свои домашни, но и меѓународни цели што треба да ги исполни за да ја намали смртноста на патиштата. Во Националната стратегија за транспорт целта е до 2030 година бројот на жртви на патиштата да се намали за 50 отсто и а да нема ниту едно дете кое ќе загине во сообраќајка.
Системот „Безбеден град“ прв пат како идеја беше промовиран во 2012 година, од тогашната влада предводена од премиерот Никола Груевски. Тогаш Министерството за внатрешни работи (МВР) постави околу 600 камери на системот „Сејф сити“ (Safe city) низ Скопје и во неколку други градови. Првично во јавноста беше соопштено дека тие треба да служат за регистрирање на сообраќајни прекршоци, но, никогаш не беше набавен софтвер за оваа намена па снимките од нив останаа да служат на тајните служби и во разрешување на кривични дела. Меѓудругото една од пречките за некористење на системот беа и законските измени кои минатата година беа донесени.
Зеленски во Париз, Виткоф во Москва, во „клучната недела“ за разговорите за Украина
Украинскиот претседател Володимир Зеленски пристигна во Елисејската палата во Париз на 1 декември на разговори со неговиот француски колега, Емануел Макрон, со што започна уште една недела интензивна дипломатија насочена кон ставање крај на речиси четиригодишните борби во Украина по целосната инвазија на Русија.
Посетата, чија цел e да се најдат „услови за праведен и траен мир“, доаѓа еден ден по разговорите во Флорида меѓу американските и украинските делегации кои двете страни ги пофалија како продуктивни, без да дадат дополнителни детали.
„Идејата за завршување на војната со правење некои отстапки кон Русија нема да функционира. Напротив, тоа само би ја охрабрило Русија да продолжи со својата експанзија во различни насоки“, изјави Михајло Подољак, советник во кабинетот на украинскиот претседател, за „Курент тајм“ на 1 декември.
„Мислам дека некоја повеќе или помалку јасна компромисна верзија на мировната иницијатива на американскиот претседател Доналд Трамп ќе биде на маса“, додаде тој, осврнувајќи се на планот предложен од Белата куќа кон средината на ноември, што доведе до сегашниот бран на дипломатија.
Шефицата за надворешна политика на Европската Унија, Каја Калас, на 1 декември изјави дека „ова може да биде клучна недела“ за мировните напори.
Специјалниот претставник на САД, Стив Виткоф, член на американскиот тим во Флорида, ќе разговара со рускиот претседател Владимир Путин на 2 декември, според портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков. Тоа ќе биде шестата средба на Виткоф со Путин од јануари.
Првичниот американски предлог од 28 точки ги вознемири украинските претставници - и наводно го налути Зеленски - кој потоа одржа свои разговори со Рубио и други американски претставници во Женева на 23 ноември.
Овие разговори резултираа со план од 19 точки што остава неколку големи прашања на маса, вклучувајќи ја судбината на дел од украинскиот регион Донбас, аспирациите на Украина за членство во НАТО и потенцијалното ограничување на големината на вооружените сили на Киев. По нив следеа разговорите во Флорида една недела подоцна.
За Украина, дополнителна компликација беше контроверзноста околу шефот на кабинетот на Зеленски, Андриј Јермак, кој беше клучна фигура во разговорите.
Јермак - кој не е обвинет од истражителите и изјави дека не сторил ништо лошо - поднесе оставка на 28 ноември поради тековната истрага за корупција. Тој ја предводеше украинската делегација во Женева, но повеќе не беше дел од тимот во Флорида.
Подољак, кој беше советник на Јермак, за „Куртен тајм“ изјави дека Русија има корист од скандалот со корупција.
„Тие секогаш инвестираат во провоцирање на внатрешен конфликт во Украина, надувувајќи го колку што е можно повеќе. Тие разбираат како да го направат ова, имаат многу информативни платформи, социјални мрежи што ги користат за ова. И, се разбира, сега го следат овој внатрешен конфликт со задоволство“, рече тој.
Трамп на 30 ноември предупреди дека скандалот не е од помош за мировниот процес, додавајќи дека „Украина има некои тешки мали проблеми“.
Дури и додека дипломатијата се засилува, убиствата продолжуваат.
Украинските власти на 1 декември објавија дека три лица се убиени, а осум се повредени во рускиот ракетен напад врз Днепар.
Во меѓувреме, портпаролот на Кремљ, Песков, се пожали на украинските напади со беспилотни летала врз руската нафтена инфраструктура.
Тој рече дека нападот за време на викендот врз инфраструктурата на Конзорциумот за касписки цевководи (CPC) бил „скандалозен со оглед на неговото меѓународно значење и вклученоста на меѓународните партнери“, вклучувајќи го и американскиот нафтен гигант „Шеврон“.
Казахстан, партнер во проектот, поднесе официјален протест до украинската влада поради нападот, за кој рече дека е „третиот чин на агресија против исклучиво цивилен објект“.
Во минатото, Киев изјави дека ја таргетирал нафтената индустрија за да ги негира приходите што ги финансираат руските воени напори.
Од своја страна, Москва негираше дека гаѓала цивилни цели во Украина, и покрај огромните докази за напади врз училишта, болници, станови и други објекти откако ја започна својата целосна инвазија во февруари 2022 година.
Протест на пензионерите: Со процентуално зголемување на пензиите, ќе немаме за леб
Пензионери од целата држава кои се за линеарно зголемување на пензиите денеска, 1 декември протестираа пред Уставен Суд во Скопје, со цел како што велат, да продолжи линеарното пресметување на пензиите.
Од пред Уставниот суд, Зоран Трајков, претседател на иницијативниот одбор на групата пензионери кои се залагаат за линеарно покачување на пензиите, им порача да се запрашаат „каде е грижата за пензионерите со мали пензии".
„Нашата борба е за сите идни пензионери, за корка леб и лекови. Не го збориме ова против власта. Ова го збориме за Македонија еднаш да биде обединета. Доста е со поделби. Нашиот глас допрва ќе биде чуен“, изјави Трајков.
Трајков најави протест и пред Канцеларијата на Европската Унија на 10 декември.
„За првпат се крева гласот на пензионерите. Досега беше со процентуално зголемување на пензиите од 600- 700 денари. Ќе немаме за леб, ако се случи да биде процентуално. Јазот меѓу најголемата и најмалата пензија беше 1 према 4, сега е 1 према 7 и само ќе се зголемува. Доста е пензионерите да бидат поделени“, порача Трајков.
Пензионерите кои протестираа пред Уставниот суд порача дека се со минимални пензии зошто се жртви на транзиција, без платени придонеси и борба за опстанок, порачувајќи дека сите треба да се запрашаат зошто некои пензионери на следното покачување да земат 700-800 денари, а други по 3-4000 денари.
Пред два дена во Штип се собраа пензионери од Штип, Свети Николе, Скопје, Куманово, од каде и го најавија и денешниот протест пред Уставниот суд во Скопје. Тие, како што посочија, освен линеарно усогласување на пензиите бараат и К-15, покачување на посмртнината од 35.000 на 50.000 денари, како и воведување на пензионерска картичка.
Пензионерите минатата година и во март годинава имаа линеарно покачување на пензиите од по две илјади и петстотини денари, а годинава во септември на картичка добија уште илјада денари, додека во март следната година треба да има ново линеарно усогласување за илјада денари.
Уставниот суд поведе постапка за оценување на уставноста на член 2 од Законот за изменување и дополнување на Законот за пензиското и инвалиското осигурување, со која пензиите се зголемуваат линеарно.
Измената на Законот за пензиско инвалидско осигурување беше донесена минатата година. На барање на пензионерите се донесе одлука усогласувањето на пензиите процентуално да се замени со линеарно зголемување на пензиите за сите 345.000 пензионери.
Директорот на Фондот за ПИОМ, Никола Мемов во интервју за Радио Слободна Европа рече дека ова усогласување се прави заради намалување на животните трошоци, односно усогласување на животните трошоци и животниот стандард со покачувањето на ценовните шокови во општеството и заради зголемување на платите во општиот сектор.
Грузиската полиција можеби користела хемиско оружје за да ги задуши протестите, открива Би-Би-Си
За време на задушувањето на антивладините протести во Тбилиси минатата година, грузиските власти можеби користеле „камит“, хемиско воено средство од Првата светска војна, покажува истрагата на Би-Би-Си објавена на 1 декември.
Би-Би-Си разговараше со експерти за хемиско оружје, извори во специјалните сили на грузиската полиција и лекари, собирајќи докази што укажуваат на употребата на бромобензил цијанид, кој француската војска го нарекувала „камит“.
Франција го користела на Западниот фронт за време на Првата светска војна, но го напуштила во 1930-тите поради загриженост за долгорочните ефекти. Подоцна бил заменет со побезбеден CS гас („солзавец“).
Еден демонстрант ги опишал млазниците со водени топови како „жешки“, сензација што траела дури и по миењето. Други демонстранти кои демонстрирале против суспендирањето на европската интеграција на Грузија до 2028 година, исто така, пријавиле продолжено отежнато дишење, кашлање и повраќање.
Грузиските власти ги нарекоа наодите од истрагата „апсурдни“ и тврдат дека полицијата дејствувала законски како одговор на „нелегални акти на беснеење криминалци“.
Радио Слободна Европа не можеше да ги потврди наводите од истрагата на Би-Би-Си, но грузиската служба на РСЕ претходно објави дека грузиската полиција можеби користела повеќе од само солзавец.
Кон средината на декември минатата година, РСЕ разговараше со Руси кои учествуваа во протестите. Новинарката Валерија Фајзулина во тоа време изјави дека грузиските безбедносни сили „решиле да ги претворат водните топови во полноправно хемиско оружје“, чиј рафал, кога се испукува во кожата, создава „чувство како да сте изгорени живи“.
„Моите колеги и јас решивме да додадеме мешавина од солзавец и спреј со бибер. Во текот на првите неколку дена, таа „вода“ ме удри во главата. И после тоа почнав да се чувствувам како да има граната со солзавец во близина. Ослепев и почнав да се задушувам, и морав да побарам помош од демонстрантите за да ги измијам очите со солен раствор. Сепак, немаше гранати, тие само истурија вода врз мене“, рече тогаш новинарот Фјодор Кудокормов.
„Употребата на хемиско оружје против демонстрантите мора веднаш да се запре!“ напиша алергологот и имунологот Гиорги Камкамиѕе на социјалните мрежи во декември 2024 година.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете